Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Edukacja przedszkolna w Polsce. Krótko o kamieniach milowych w dziejach przedszkoli, szerzej o działaniach sprzyjających wychowaniu przedszkolaków na mądrych obywateli współczesnego świata
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie
Od zorganizowania pierwszej placówki wychowania przedszkolnego w roku 1839 upłynęło ponad 180 lat. W latach tych tworzono teorię i praktykę edukacji przedszkolnej, która uwzględniała polskie potrzeby społeczne i ekonomiczne, wyznaczając dobre i złe czasy w edukacji przedszkolnej.
Cel badań
Celem artykułu jest przedstawienie kondycji wychowania przedszkolnego w Polsce z dwóch perspektyw. Na tle kamieni milowych w historii wychowania przedszkolnego i wprowadzanych innowacji pedagogicznych poprzez wspomaganie dzieci przedszkolnych w rozwoju mowy wraz z kształtowaniem umiejętności czytania i pisania oraz rozwijanie zadatków uzdolnień matematycznych.
Stan wiedzy
W artykule tym zostały przedstawione wydarzenia społeczne i decyzje, które wyznaczały proces kształtowania wychowana przedszkolnego w Polsce po czasy obecne. Wydarzenia te zostały uporządkowane datami wyznaczającymi kamienie milowe w dziejach wychowania przedszkolnego. Rok 1839 wyznacza pierwszy kamień milowy, gdyż jest to data zorganizowania pierwszego przedszkola w Polsce. Początek drugiego kamienia milowego łączy się z zakończeniem pierwszej wojny światowej i obejmuje czasy międzywojenne. Kolejny kamień milowy wyznacza zmiany w wychowaniu przedszkolnym od zakończenia drugiej wojny światowej oraz te, które zostały spowodowane zawirowaniami społecznymi i gospodarczymi lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. W roku 2008 wprowadzono korzystne zmiany w teorii i praktyce wychowania przedszkolnego i data ta wyznacza następny kamień milowy w dziejach wychowania przedszkolnego. W drugiej części artykułu zostały omówione dwa ważne obszary działalności pedagogicznej współczesnych przedszkoli – osiągnięcia w formie innowacji pedagogicznych. Podstawą tych innowacji są studia i wieloletnie badania naukowe wspomagania dzieci w rozwoju mowy wraz z wdrażaniem ich do opanowania umiejętności czytania oraz organizowanie edukacji matematycznej wraz ze wspomaganiem dzieci w rozwijaniu uzdolnień matematycznych.
Podsumowanie
Dzięki tej historycznej perspektywie i wprowadzanym innowacjom można dostrzec, jak przeplatały się ciemne i jasne okresy w dziejach edukacji przedszkolnej w Polsce i w jaki sposób można wprowadzać korzystne zmiany w trosce o wychowanie dzieci na mądrych obywateli świata.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Baley, S. (1935). Zarys psychologii w związku z rozwojem psychiki dziecka. Lwów – Warszawa: „Książnica Atlas”.
Baley, S. (1946). Zarys psychologii w związku z rozwojem dziecka. Warszawa: Wydawnictwo „Książnica Atlas”.
Bartkowiak, Z. (1978). Higiena zabaw, zajęć i żywienia w przedszkolu. Warszawa: WSiP.
Bobrowska-Nowak, W. (1978). Historia wychowania przedszkolnego. Warszawa: WSiP.
Borowska, B. (2016) The linguistic basis of native language glottodidactics in the educational system of Bronisław Rocławski. Kalba ir kontekstai. Volume VII (1) Part 2. Vilnius: Lithuanian University of Educational Sciences, 203-211.
Borowska, B. (2017). What qualities should a teacher have to be able to teach children to read and write in an easy and enjoyable manner? W: C. Jamet, C. Nafti-Malherbe (red.). Éduquer Aujourd'hui: Mutations et Permanences. Contributions à la reflexion universitaire autour de l'éducation (s. 163-172). Angers: Les Acteurs du Savoir.
Borowska, B. (2018). Jak uczyć czytać i pisać metodami glottodydaktyki ojczystojęzycznej? W: А. Кравчук, І. Бундзи, (red.). Полоністика у ХХІ столітті: між локальним і глобальним. Збірник праць з нагоди 190-річчя польської філології у Львівському Університеті (214-220). Київ : Інкос.
Bruner, J. S. (1964). Proces kształcenia. Warszawa: PWN.
Cicimirska, N. (1928). Moja ochronka. Poradnik metodyczny. Lwów – Warszawa: Gubrynowicz Bookshop.
Dawid, W. J. (1886). Program postrzeżeń psychologiczno-wychowawczych nad dzieckiem od urodzenia do 20 roku życia. Przewodnik ułatwiający poznanie dziecka. Warszawa: „Przegląd Pedagogiczny”.
Dawid, W. J. (1895). Zasób umysłowy dziecka. Przyczynek do psychologii doświadczalnej. Warszawa: „Przegląd Pedagogiczny”.
Dawid, W. J. (1911). Inteligencja, wola i zdolność do pracy. Warszawa: Wydawnictwo „Społeczeństwa”.
Dawid, W. J. (1912). O duszy nauczycielstwa. Kraków: „Ruch Pedagogiczny”.
Dudzińska, I. (1981). Dziecko sześcioletnie uczy się czytać. Warszawa: WSiP.
Dudzińska, I. (red.). (1976). Metodyka wychowania przedszkolnego. Warszawa: WSiP.
Dunin-Wąsowicz, M. (red.). (1977). Vademecum nauczyciela sześciolatków. Warszawa: WSiP.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (1985). Niepowodzenia w uczeniu się matematyki u dzieci z klas początkowych. Diagnoza i terapia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (2005). O bolesnych skutkach rozrywającej się przestrzeni edukacyjnej na przykładzie edukacji przedszkolaków i młodszych uczniów. W: Cz. Kupisiewicz, M. Kupisiewicz, R. Nowakowska-Siuta (red.). Drogi i bezdroża polskiej oświaty w latach 1945-2005. Próba retrospektywnego spojrzenia. Warszawa: Komitet Prognoz „Polska 2000 plus” przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (2012). Syntetycznie o badaniach naukowych dotyczących rozpoznawania uzdolnień matematycznych u dzieci. W: E. Gruszczyk-Kolczyńska (red.). O dzieciach matematycznie uzdolnionych. Książka dla rodziców i nauczycieli (s. 35-42). Warszawa: Wydawnictwo Nowa Era.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (2012a). Charakterystyka wiadomości i umiejętności matematycznych dzieci. Wnioskowanie o ich uzdolnieniach matematycznych. Wyniki badań, interpretacje i wnioski. W: E. Gruszczyk-Kolczyńska (red.). O dzieciach matematycznie uzdolnionych. Książka dla rodziców i nauczycieli (42-55). Warszawa: Wydawnictwo Nowa Era.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (2012b). Sytuacja matematycznie uzdolnionych dzieci w szkole. W: E. Gruszczyk-Kolczyńska (red.). O dzieciach matematycznie uzdolnionych. Książka dla rodziców i nauczycieli (s. 55-62). Warszawa: Wydawnictwo Nowa Era.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (2012c). Kształtowanie dziecięcych wiadomości i umiejętności w ważniejszych zakresach działalności matematycznej oraz rozwijanie uzdolnień matematycznych. W: E. Gruszczyk-Kolczyńska (red.). O dzieciach matematycznie uzdolnionych. Książka dla rodziców i nauczycieli (s. 150-276). Warszawa: Wydawnictwo Nowa Era.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (2013). Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-wyrównawcze. Warszawa: WSiP.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (2014). Starsze przedszkolaki. Jak skutecznie wychowywać i kształcić w przedszkolu i w szkole. Kraków: Wydawnictwo CEBP.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (2019). Wspomaganie rozwoju i wychowanie małych dzieci. Podręcznik dla rodziców, opiekunów w żłobkach i nauczycieli w przedszkolach. Kraków: Wydawnictwo CEBP.
Gruszczyk-Kolczyńska, E., Zielińska, E. (2000). Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej się rozwijających. Książka dla rodziców, terapeutów i nauczycielek przedszkola. Warszawa: WSiP.
Gruszczyk-Kolczyńska, E., Zielińska, E. (2012). Dwulatki i trzylatki w przedszkolu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć. Kraków: Wydawnictwo CEBP.
Gruszczyk-Kolczyńska, E., Zielińska, E. (2013). Nauczycielska diagnoza edukacji matematycznej dzieci. Metody, interpretacje i wnioski. Warszawa: Wydawnictwo Nowa Era.
Gruszczyk-Kolcczyńska, E., Zielińska, E. (2014). Nauczycielska diagnoza gotowości do podjęcia nauki szkolnej. Jak prowadzić obserwację, interpretować wyniki i formułować wnioski. Kraków: Wydawnictwo CEBP.
Gruszczyk-Kolczyńska, E., Zielińska, E. (2015). Dziecięca matematyka–dwadzieścia lat później. Książka dla rodziców i nauczycieli starszych przedszkolaków. Kraków: Wydawnictwo CEBP.
Gruszczyk-Kolczyńska, E., Zielińska, E. (2019). Formalne regulacje przyjmowania dzieci do placówek wychowania przedszkolnego. Adaptacja dzieci do przedszkola: wyniki i wnioski. W: E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska (red.). Wspomaganie rozwoju i wychowania małych dzieci. Podręcznik dla rodziców, opiekunów w żłobkach i nauczycieli w przedszkolach (s. 40-44). Kraków: Bliżej Przedszkola.
Gruszczyk-Kolczyńska, E., Zielińska, E., Grabowska, G. (2017). Elementarz sześciolatka. Program wychowania przedszkolnego. Warszawa: Nowa Era.
Hessen, S. (1935). Podstawy pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
Hurlok, E. (1965). Rozwój młodzieży. Warszawa: PWN.
Janus, E. (2019). Plac zabaw. Program wychowania przedszkolnego. Warszawa: WSiP.
Jeleńska, L. (1930). Sztuka wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
Joteyko, J. (1924). Metoda testów umysłowych i ich wartość naukowa. Lwów – Warszawa: „Książnica Atlas”.
Karpowicz, S. (1897). Szkice pedagogiczne. Warszawa: Księgarnia Naukowa.
Karpowicz, S. (1905). Zabawy i gry jako czynnik wychowawczy. Warszawa: Księgarnia Naukowa.
Karpowicz, S. (1907). Ideały i metoda wychowania współczesnego. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze.
Kielar-Turska, M. (1992). Jak pomagać dzieciom w poznawaniu świata. Warszawa: WSiP.
Kozłowska, A. (1984). Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku przedszkolnym. Warszawa: WSiP.
Krzysztoszek, Z. (red.). (1975). Zarys pedagogiki przedszkolnej. Warszawa: WSiP.
Kurcz, I. (2005). Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kwaśniewska, M., Żaba-Żabińska, W., Lendzion, J. (2018). Wokół przedszkola. Program wychowania przedszkolnego. Kielce: Mac Edukacja.
Kwiatowska, M. (red.). (1985). Podstawy pedagogiki przedszkolnej. Warszawa: WSiP.
Kwiatowska, M., Topińska, Z. (red.). (1978). Pedagogika przedszkolna. Warszawa: WSiP.
Moroz, H. (1982). Rozwijanie pojęć matematycznych w wieku przedszkolnym. Warszawa: WSiP.
Mussen, P. H. (1970). Podręcznik metod badania dziecka. Warszawa: PWN.
Mystkowska, H. (1991). Rozwijamy mowę i myślenie dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa: WSiP.
Nartowska, H. (1980). Różnice indywidualne czy zaburzenia rozwojowe dziecka przedszkolnego. Warszawa: WSiP.
Piaget, J. (1966a). Narodziny inteligencji dziecka. Warszawa: PWN.
Piaget, J. (1966b). Studia z psychologii dziecka. Warszawa: PWN.
Piaget, J. (1992). Mowa i myślenie u dziecka. Warszawa: PWN.
Przetacznik-Gierowska, M., Makiełło-Jarża, G. (1977). Psychologia rozwojowa. Warszawa: WSiP.
Przetacznik-Gierowska, M., Makiełło-Jarża, G. (1985). Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa: WSiP.
Schaffer, H. R. (2017). Psychologia dziecka. Warszawa: PWN.
Schätzel, I. M. (1919). Idea wychowania przedszkolnego. Lwów: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne.
Strzemeska, J., Weryho, M. (1895). Wychowanie przedszkolne: podręcznik dla wychowawców. Warszawa: Księgarnia Teodora Paprockiego i S-ka.
Szuman, S. (1947). Podręcznik dla matek i wychowawczyń w przedszkolach i domach dziecięcych oraz dla nauczycieli i studentów studiujących rozwój psychiczny dziecka. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.
Szycówna, A. (1899). Rozwój pojęciowy dziecka w okresie 6-12 lat. Badania nad dziećmi. Warszawa: Skład Główny w Księgarni Wendego i Spółki.
Szycówna, A. (1904). O zadaniach i metodach psychologii dziecka. Lwów: Związkowa Drukarnia we Lwowie.
Vasta, R., Haith, M. M., Miller, S. A. (1995). Psychologia dziecka. Warszawa: WSiP.
Weryho, M. (1930). Zarys wychowania przedszkolnego. Warszawa: Polski Komitet Opieki nad Dzieckiem.
Weryho, M. (1931). Metoda wychowania przedszkolnego. Podręcznik dla wychowawców. Lwów-Warszawa: „Książnica Atlas”.
Wilgocka-Okoń, B. (1985). Główne kierunki badań w pedagogice przedszkolnej. W: W. Okoń (red.). Monografie pedagogiczne t. XLIX. Wrocław-Warszawa-Kraków-Łódź: Wydawnictwo Ossolineum.
Wlaźnik, K. (1972). Wychowanie fizyczne w przedszkolu. Warszawa: WSiP.
Wołoszyn, S. (1989). Rozwój szkolnictwa w PRL na tle porównawczym. Warszawa-Kraków: PWN.
Wygotski, L. S. (1971). Wybrane prace psychologiczne. Warszawa: PWN.
Zahorska, M., red. (2003). Edukacja przedszkolna w Polsce – szanse i zagrożenia. Warszawa: Instytutu Spraw Publicznych.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2021.40.3.119-138
Data publikacji: 2021-11-23 10:35:41
Data złożenia artykułu: 2021-06-21 20:30:50
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2021 Barbara Borowska, Edyta Gruszczyk-Kolczyńska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.