Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Struktura samowiedzy w spektrum autyzmu – analiza jednostkowego doświadczenia
Streszczenie w języku polskim
Cel badań: Celem prezentowanych w artykule badań było poznanie i opisanie struktury samowiedzy badanej osoby.
Metoda badań: Problemy badawcze ukierunkowano na opisanie struktury samowiedzy dorosłej osoby w spektrum autyzmu w odniesieniu do obszaru osobowościowego, intelektualnego, społecznego i fizycznego. Badania były zrealizowane w paradygmacie interpretatywnym oraz z wykorzystaniem metody dialogowej. W celu analizy i prezentacji autotelicznego studium przypadku wybrano jeden tekst, będący rekonstrukcją wypowiedzi badanej osoby. Materiał badawczy
przeanalizowano i zinterpretowano zgodnie z założeniami fenomenografii.
Wyniki: Zaprezentowane wyniki badań ukazują strukturę samowiedzy dorosłej osoby w spektrum autyzmu. Ukazano samoopis, samoocenę i ideał własnej osoby uczestnika badania w obszarze osobowościowym, intelektualnym, społecznym i fizycznym.
Wnioski: Na podstawie analizy i interpretacji materiału empirycznego można domniemywać, że dorosłe osoby w spektrum autyzmu mają ukształtowaną samowiedzę w stadium dojrzałym. Świadczy o tym m.in. struktura hierarchiczna wiedzy o sobie. Uznano, że poziom wglądu w siebie może się różnić w zależności od zainteresowania jednostki danym obszarem. Wnioski praktyczne są zorientowane na proces wspierania osób rozwijających się w spektrum autyzmu pod
kątem budowania samowiedzy.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Błeszyński, J. (2019). Samoocena autyzmu – jak osoby ze spektrum zaburzeń autyzmu odbierają autyzm. Badania etnograficzne. Logopedia Silesiana, 8, 124–136.
http://doi.org/10.31261LOGOPEDIASILESIANA.2019.08.07
Brzezińska, A. (2006). Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej. In A. Brzezińska, A. Hulewska, A. Słomska (Eds.), Edukacja regionalna (pp. 47–77). PWN.
Carruthers, P. (2013). The Opacity of Mind – an Integrative Theory of Self Knowledge. Oxford University Press.
Coutelle, R., Goltzene, M.A, Bizet, E., Schoenberger, M., Berna, F., Danion, J.M. (2020). Self-concept clarity and autobiographical memory functions in adults with autism spectrum disorder without intellectual deficiency. Journal of Autism and Developmental Disorders, 50, 3874–3882.
https://doi.org/10.1007/s10803-020-04447-x
Franke, A., Dahlgren, L.O. (1996). Conceptions of mentoring: an empirical study of conceptions of mentoring during the school-based teacher education. Teaching and Teacher Education, 12(6), 627–641.
https://doi.org/10.1016/S0742-051X(96)00004-2
Gillihan, S.J., Farah, M.J. (2005). Is self-special? A critical review of evidence from experimental psychology and cognitive neuroscience. Psychological Bulletin, 131, 76–97.
Denzin, N.K., Lincoln, Y.S. (2009). Metody badań jakościowych. PWN.
Grandin, T. Moore, D. (2022). Autyzm przewodnik. 9 postaw wspierających rozwój dzieci w spektrum. Copernicus Center Press.
Jackson, P., Skirrow, P., Hare, D.J. (2012). Asperger through the looking glass: An exploratory study of self-understanding in people with Asperger’s syndrome. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42, 697–706.
Kanar, M. (2022). Wiedza o sobie dorosłych osób ze spektrum autyzmu. [Unpublished PhD dissertation]. UZ.
Kanar, M. (2024). Wiedza o sobie dorosłych osób ze spektrum autyzmu. Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania, 4(49).
https://doi.org/10.61531/376bma
Kanar, M., Bąbka, J. (2024) O samowiedzy dorosłych osób w spektrum autyzmu – jej źródłach, znaczeniu diagnozy oraz psychoedukacji. Adam Marszałek.
Kozielecki, J. (1986). Psychologiczna teoria samowiedzy. PWN.
Ławicka, J. (2019). Godność i prawo do bycia człowiekiem. O przemocy wobec dziewcząt i kobiet ze spektrum autyzmu, Terapia Specjalna Dzieci i Dorosłych, 3, 47–53.
Łukaszewski, W. (1974). Osobowość: struktura i funkcje regulacyjne. PWN.
Marton, F., Booth, S. (1997). Learning and awareness. Lawrence Erlbaum Associates.
Nichols, S., Stich, S.P. (2003). Mindreading: An Integrated Account of Pretence, Self-Awareness, and Understanding Other Minds. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/0198236107.001.0001
Norris, J.E., Crane, L., Maras, K. (2020). Interviewing autistic adults: Adaptations to support recall in police, employment, and healthcare interviews. Autism, 24(6), 1506–1520.
https://doi.org/10.1177/1362361320909174
Sedgewick, F., Douglas, S. (2024). Autyzm. Miłość. Przyjaźń. Relacje. Copernicus Center Press.
Stake, R.E. (1997). Studium przypadku. In L. Korporowicz (Ed.), Ewaluacja w edukacji. Oficyna Naukowa.
Vickerstaff, S., Heriot, S., Wong, M., Lopes, A., Dossetor, D. (2007). Intellectual ability, self-perceived social competence, and depressive symptomatology in children with high-functioning autistic spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37(9), 1647–1664.
https://doi.org/10.1007/s10803-006-0292-x
Zahavi, D. (2010). Complexities of self. Autism, 14(5), 547–551.
https://doi.org/10.1177/1362361310370040
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.4.129-143
Data publikacji: 2025-01-22 11:01:14
Data złożenia artykułu: 2024-07-02 15:25:13
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2025 Mirosława Kanar
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.