Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Test Rozwoju Językowego (TRJ) jako psychometryczne narzędzie diagnozy zaburzeń rozwoju językowego u dzieci polskojęzycznych
Streszczenie w języku polskim
W artykule przedstawiono Test Rozwoju Językowego (TRJ) – kompleksowy test językowy dla dzieci w wieku 4;0–8;11, który został opracowany i znormalizowany przez interdyscyplinarny zespół specjalistów w Instytucie Badań Edukacyjnych (Smoczyńska i in., 2015). Test TRJ składa się z sześciu podtestów dotyczących trzech dziedzin języka: słownika, gramatyki i dyskursu, a także dwóch wymiarów użycia języka: rozumienia i produkcji mowy. Szczegółowy opis testu TRJ poprzedzono krótką charakterystyką zaburzeń rozwoju językowego (DLD), dawniej określanych mianem SLI (specyficzne zaburzenie rozwoju językowego), oraz przeglądem dostępnych narzędzi diagnostycznych służących do diagnozy poziomu rozwoju językowego u dzieci polskojęzycznych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
[DSM-IV] American Psychiatrics Association, 1994, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-IV. Washington, DC, American Psychiatrics Association. [Wersja polska:] Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Redakcja wydania polskiego J. Wciórka. Wydawnictwo Elsevier.
[DSM-5] American Psychiatric Association, 2013, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM – 5. wydanie, Arlington, VA, American Psychiatric Association.
Awramiuk, E., Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K., Bogdanowicz, K.M. (2015). Bateria Testów Pisania BTP IBE. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Banaszkiewicz, A. (2011). Fleksja werbalna w mowie dzieci pięcioletnich. Lublin: Wyd. UMCS.
Bishop, D.V.M. (2003). Test for Reception of Grammar: Version 2: TROG-2 manual. Pearson Assessment.
Bishop, D.V.M. (2014). Uncommon understanding: Development and disorders of language comprehension in children. Hove: Psychology Press.
Bishop, D.V.M., Snowling, M.J.,Thompson, P.A., Greenhalgh T. (2017). Phase 2 of CATALISE: a multinational and multidisciplinary Delphi consensus study of problems with language development: Terminology. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 58 (10), 1068–1080.
Bogdanowicz, M., Jaworowska, A., Krasowicz-Kupis, G., Matczak, A., Pelc-Pękala, O., Pietras, I., Stańczak, J., Szczerbiński, M. (2008). Diagnoza dysleksji u uczniów klasy III szkoły podstawowej. Przewodnik diagnostyczny. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Brown, R., Fraser, C. (1963). The acquisition of syntax. W: C.N. Cofer, B. Musgrave (red.). Verbal behavior and learning: Problems and processes (s. 158–197). New York: NY, McGraw–Hill.
Chiat, S. (2000). Understanding children with language problems. Cambridge: Cambridge University Press.
Chiat, S., Armon-Lotem, S., Marinis, T., Polišenská, K., Roy, P., Seeff-Gabriel, B. (2013) Assessment of language abilities in sequential bilingual children: The potential of sentence imitation tasks. W: V.C. Mueller Gathercole (red.). Issues in the assessment
of bilinguals (s. 56–89). Clevedon: Multilingual Matters.
Clark, E.V. (2016). First language acquisition (3. wyd.). Cambridge: Cambridge University Press.
Conti-Ramsden, G., Botting, N. (2004). Social difficulties and victimisation in children with SLI at 11 years of age. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 47 (1), 145–172.
Czaplewska, E. (2012). Rozumienie pragmatycznych aspektów wypowiedzi przez dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym SLI. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Czaplewska, E., Kaczorowska-Bray, K. (2002). Potrzeba rozwijania kompetencji komunikacyjnej u dzieci ze specyficznymi zaburzeniami rozwoju mowy i języka. Logopedia, 30, 61–66.
Czaplewska, E., Kochańska, M., Maryniak, A., Haman, E., Smoczyńska, M. (2014). SLI – specyficzne zaburzenie językowe. Podstawowe informacje dla rodziców i nauczycieli. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Dunn, L.M., Dunn, D.M. (2007). PPVT-4: Peabody Picture Vocabulary Test. Circle Pines, MN, American Guidance Service.
Emiluta-Rozya, D. (2013). Całościowe badanie logopedyczne z materiałem obrazkowym. Warszawa: Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Fecenec, D., Jaworowska, A., Matczak, A. (2015). Skale inteligencji i rozwoju dla dzieci w wieku przedszkolnym: IDS-P. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Fenson, L., Dale, P.S., Reznick, J.S., Thal, D.J., Bates, E., Hartung, J.P., Pethick, S.J., Reilly, J.S. (1993). The MacArthur Communicative Development Inventories. Users guide and technical manual. San Diego: Singular Publishing Group.
Grabias, S., Kurkowski, Z.M., Woźniak, T. (2002). Logopedyczny Test Przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym. Lublin: Wyd. UMCS.
Haman, E., Fronczyk, K. (2012). Obrazkowy Test Słownikowy – Rozumienie. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Haman, E., Fronczyk, K., Łuniewska, M. (2012). Obrazkowy Test Słownikowy – Rozumienie OTSR, Podręcznik. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Haman, E., Łuniewska, M., Pomiechowska, B. (2015). Designing Cross-linguistic Lexical Tasks (CLTs) for bilingual preschool children. W: S. Armon-Lotem, J. de Jong, N. Meir (red.). Methods for assessing multilingual children: Disentangling bilingualism from Language Impairment (s. 196–240). Bristol: Multilingual Matters.
Jöreskog, K.G., Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific Software International.
Koć-Januchta, M. (2013). TSD Test Słownikowy dla Dzieci. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Krajewski, G., Smoczyńska, M. (2015). Krótki Inwentarz Rozwoju Mowy i Komunikacji. KIRMiK. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Krasowicz-Kupis, G. (1997). Język, czytanie i dysleksja. Lublin: Agencja Wydawnicza A. Dudek.
Krasowicz-Kupis, G. (2012). SLI i inne zaburzenia językowe: od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Krasowicz-Kupis, G., Bogdanowicz, K.M., Wiejak, K. (2015). Bateria Testów Czytania BTCZ IBE. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K., Bogdanowicz, K.M. (2015). Bateria Testów Fonologicznych BTF IBE. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Kukieła, A. (2004). Dopełniacz liczby mnogiej w mowie dzieci w wieku przedszkolnym. Niepublikowana praca magisterska napisana pod kierunkiem M. Smoczyńskiej. Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki.
Leonard, L.B. (2000). Children with Specific Language Impairment. The MIT Press.
Leonard, L.B. (2006). SLI: Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego, tłum. M. Hernik. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Łuczyński, E. (2004). Kategoria przypadka w ontogenezie, czyli o wchodzeniu dziecka w rzeczywistość gramatyczną. Gdańsk: Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego.
Łuria, A.R. (1976). Podstawy neuropsychologii. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Maryniak, A. (2011). Specyficzne zaburzenia rozwoju językowego – diagnoza, różnicowanie, rokowania. W: T. Gałkowski (red.). Wspomaganie rozwoju małego dziecka z wadą słuchu (s. 157–170). Warszawa: Polski Komitet Audiofonologii.
McDade, H.L., Simpson, M.A., Lamb, D.E. (1982). The use of elicited imitation as a measure of expressive grammar: A question of validity. Journal of Speech and Hearing Disorders, 47 (1), 19–24.
Michalak-Widera, I., Węsierska, K. (2012). Test do badań przesiewowych mowy dla dzieci w wieku przedszkolnym. Katowice: Wyd. Naukowe Unikat 2.
Paluch, A., Drewniak-Wołosz, E., Mikosza, L. (2003), Afa-skala. Jak badać mowę dziecka afatycznego. Kraków: Impuls.
Rodd, L.J., Braine, M.D. (1971). Children’s imitations of syntactic constructions as a measure of linguistic competence. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 10 (4), 430–443.
Seeff-Gabriel, B., Chiat, S., Roy, P. (2008). Early Repetition Battery. London: Pearson.
Smoczyńska, M. (1972). Przyswajanie form deklinacji rzeczownikowej przez dzieci w wieku przedszkolnym. Psychologia Wychowawcza, 29 (5), 515–527.
Smoczyńska, M. (1985). The acquisition of Polish. W: D.I. Slobin (red.). The crosslinguistic study of language acquisition (T. 1) (s. 595–686). Hillsdale, NJ, Lawrence Erlbaum Associates.
Smoczyńska, M. (1987). Metodologiczne problemy analizy błędów językowych dzieci. W: B. Bokus, I. Kurcz, G.W. Shugar (red.). Wiedza a język. T. 2: Język dziecka (s. 95–116). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Smoczyńska, M. (2000). Wczesna interwencja u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy. W: H. Mierzejewska, M. Przybysz-Piwko (red.). Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy. Afazje i zaburzenia mowy (s. 45–54). Warszawa: Uniwersytet Warszawski i Towarzystwo Kultury Języka.
Smoczyńska, M. (2004). Jak badać rozwój językowy dzieci? Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, 60, 217–232.
Smoczyńska, M. (2012). Opóźniony rozwój mowy a ryzyko SLI: wyniki badań podłużnych dzieci polskich. W: J. Porayski-Pomsta, M. Przybysz-Piwko (red.). Interwencja logopedyczna. Zagadnienia ogólne i praktyka (s. 13–39). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Smoczyńska, M. (2015a). „Słowa i Gesty” Inwentarz Rozwoju Mowy i Komunikacji (dla dzieci w wieku 8–18 miesięcy). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Smoczyńska, M. (2015b). „Słowa i Zdania” Inwentarz Rozwoju Mowy i Komunikacji (dla dzieci w wieku 18–30 miesięcy). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Smoczyńska, M., Haman, E., Kochańska, M., Łuniewska, M. (2015). Standaryzowane Narzędzie do Oceny Wypowiedzi SNOW. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Smoczyńska, M., Haman, E., Maryniak, A., Czaplewska, E., Krajewski, G., Banasik, N., Kochańska, M., Łuniewska, M. (2015). Test Rozwoju Językowego. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Smoczyńska, M., Haman, E., Maryniak, A., Czaplewska, E., Krajewski, G., Banasik, N., Kochańska, M., Łuniewska, M., Morstin, M. (2015). Test Rozwoju Językowego. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Smoczyńska M., Krajewski G., Łuniewska, M., Haman, E., Bulkowski, K., Kochańska, M. (2015). Inwentarz Rozwoju Mowy i Komunikacji IRMiK. Słowa i Gesty. Słowa i Zdania. Podręcznik. Warszawa: Instytutu Badań Edukacyjnych.
Stecko, E. (2009). Sprawdź, jak mówię. Karta do badania logopedycznego z materiałami pomocniczymi. Wydawnictwo ES.
Szeląg, E., Szymaszek, A. (2014). Test do badania rozumienia mowy dzieci i dorosłych. Nowe spojrzenie na zegar mózgowy. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szewczyk, J., Smoczyńska, M., Haman, E., Łuniewska, M., Kochańska, M., Załupska, J. (2015). Test Powtarzania Pseudosłów. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Tarkowski, Z. (2001). Test Sprawności Językowej. Lublin: Orator.
Tarkowski, Z. (2002). Przesiewowy Test Logopedyczny. Lublin: Orator.
Tarkowski, Z. (2009). Test Słownika Dziecka. Lublin: Orator.
Tomblin, B., Records, N.L., Buckwalter, P., Zhang, X., Smith, E.,
O’Brien, M. (1997). Prevalence of Specific Language Impairment in kindergarten children. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 40 (6), 1245–1260.
Wiig, E.H., Semel, E.M., Secord, W.A. (2013). Clinical Evaluation of Language Fundamentals – 5. Screening test. San Antonio, TX, PsychCorp / Harcourt.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2020.39.3.133-154
Data publikacji: 2020-10-13 08:35:18
Data złożenia artykułu: 2020-03-02 10:01:25
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2020 Magdalena Smoczyńska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.