Treść świadomości wymaganej dla przypisania zamiaru w prawie karnym. O niezamierzonych konsekwencjach nowelizacji art. 28 § 1 k.k.

Piotr Zakrzewski

Streszczenie w języku polskim


Opracowanie poświęcone zostało rozważaniom nad elementami koniecznymi dla ustalenia świadomości sprawcy czynu zabronionego, aby móc mu przypisać umyślność. Ma ono po części teoretyczny charakter w tych fragmentach, gdzie opisane zostały przykłady teoretycznego ujęcia problemu zawinienia w literaturze prawa karnego oraz konsekwencje tych ujęć dla obowiązujących w danym czasie uregulowań prawnych. Ma również charakter historyczno-sprawozdawczy, gdyż dla pełnego obrazu analiz dogmatycznych należy przedstawić także spory toczące się w przeszłości, a odnoszące się do interpretacji uregulowań prawnych odnoszących się do strony podmiotowej czynu zabronionego i błędu na gruncie uprzednich kodeksów karnych. W końcu opracowanie ma charakter dogmatyczny, gdyż jego głównym celem jest argumentacja na rzecz tezy, że nowelizacja art. 28 § 1 k.k., która weszła w życie 1 lipca 2015 r., a której rezultatem stało się wyeliminowanie z porządku prawnego konstrukcji nieusprawiedliwionego błędu co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego, ma niezamierzone przez ustawodawcę konsekwencje dla ustalenia tego, które z elementów składających się na treść świadomości sprawcy czynu zabronionego są od wejścia tej nowelizacji w życie niezbędne dla przyjęcia zamiaru. Można bowiem postawić tezę, że obecnie o treści świadomości wymaganej dla przypisania zamiaru nie przesądza ani treść art. 9 § 1 k.k., ani treść art. 28 § 1 k.k., art. 29 k.k., ani treść art. 30 k.k., a przesądza o niej tylko charakter znamion użytych w opisie typu czynu zabronionego.


Słowa kluczowe


zamiar; świadomość elementów przestępstwa; błąd co do faktu; błąd co do prawa

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


LITERATURA

Aker J., Zagadnienie błędu na tle polskiego prawa karnego (art. 14 i 20 k.k.), „Gazeta Sądowa Warszawska” 1937, nr 15.

Berger A., Czyn i jego istota (uwagi do art. 1 i 20 § 1 k.k.), „Studia nad Kodeksem Karnym” 1932, nr 6.

Bzowski K., O stosunku § 1 art. 14 do § 2 art. 20 K.K. 1932 r., „Głos Sądownictwa” 1936, nr 10.

Glaser S., Ignorantia iuris w prawie karnym, Kraków 1931.

Glaser S., Nauka o istocie czynu, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1934, nr 6.

Glaser S., Nauka o istocie czynu, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1934, nr 7.

Glaser S., Polskie prawo karne w zarysie, Kraków 1933.

Husak D., Ignorance of Law: A Philosophical Inquiry, Oxford 2016, DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780190604684.001.0001.

Jędrzejewski Z., Artykuł 28 § 1 k.k. po nowelizacji z dnia 20 lutego 2015 r. Uwagi na temat konieczności oddzielania strony podmiotowej czynu zabronionego od winy, „Studia Iuridica” 2016, vol. 65.

Jędrzejewski Z., Bezprawność, [w:] System Prawa Karnego, t. 3: Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności karnej, red. R. Dębski, Warszawa 2017.

Jędrzejewski Z., Społeczno-wartościujący (normatywny) a deskryptywny charakter strony podmiotowej czynu zabronionego. Kompleksowe a (czysto) normatywne ujęcie winy (na przykładzie regulacji urojenia znamienia kontratypu i znowelizowanego art. 28 par. 1 k.k. z 1997 r.), „Acta Iuris Stetinensis” 2018, nr 1.

Jędrzejewski Z., Strona podmiotowa i wina, przedmiot oceny i ocena a tzw. ścisła teoria winy, [w:] Prawo wobec problemów społecznych. Księga jubileuszowa Profesor Eleonory Zielińskiej, red. B. Namysłowska-Gabrysiak, K. Syroka-Marczewska, A. Walczak-Żochowska, Warszawa 2016.

Kaczmarek T., Finalizm w polskim prawie karnym jako problem metodologiczny, „Państwo i Prawo” 1972, z. 1.

Kaczmarek T., O finalnej teorii winy na gruncie doktryny polskiej, „Państwo i Prawo” 1970, z. 6.

Komisja do Spraw Reformy Prawa Karnego, Uzasadnienie do projektu Kodeksu karnego, „Państwo i Prawo” 1994, z. 3 (wkładka).

Kowalewska-Łukuć M., Strona podmiotowa a wina – wzajemne relacje, „Acta Iuris Stetinensis” 2018, nr 1.

Majewski J., Błąd co do kontratypu jako podstawa wyłączenia winy, [w:] Okoliczności wyłączające winę. Materiały VI Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2010.

Majewski J., Funkcja urojenia sytuacji kontratypowej w prawie karnym, [w:] Przestępstwo – kara – polityka kryminalna. Problemy tworzenia i funkcjonowania prawa. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Tomasza Kaczmarka, red. J. Giezek, Kraków 2006.

Makarewicz J., Błąd co do przestępności działania, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1936, nr 1.

Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1937.

Makarewicz J., O wykładnię art. 14 k.k., „Gazeta Sądowa Warszawska” 1936, nr 51.

Makowski W., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1937.

Małecki M., Między bezprawnością, karalnością i winą (na marginesie artykułu Zbigniewa Jędrzejewskiego), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2017, nr 3.

Mącior W., Czyn ludzki i jego znaczenie w prawie karnym. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1990.

Mącior W., O finalizmie w prawie karnym, „Państwo i Prawo” 1971, z. 6.

Mącior W., W związku z dyskusją na temat finalizmu, „Państwo i Prawo” 1972, z. 5.

Myrcha M.A., Nieświadomość bezprawności a wina w karnym ustawodawstwie kanonicznym i polskim, „Polonia Sacra. Kwartalnik Kanoniczno-Historyczny” 1956, nr 1–2.

Peiper L., Komentarz do Kodeksu karnego, Kraków 1936.

Pławski S., Nieświadomość przestępczości a wina, Lwów 1939.

Rodzynkiewicz M., Próba analizy prawnokarnej konstrukcji umyślności, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1990, nr 3–4.

Roxin C., Problematyka obiektywnego przypisania, [w:] Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim oraz niemieckim prawie karnym, red. T. Kaczmarek, Wrocław 1990.

Smolak M., Wykładnia celowościowa z perspektywy pragmatycznej, Warszawa 2012.

Śliwiński S., Błąd w świetle przepisów prawa karnego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1934, nr 22–23.

Śliwiński S., Jeszcze o wykładni art. 14 i 20 k.k., „Gazeta Sądowa Warszawska” 1934, nr 44.

Śliwiński S., Polskie prawo karne materialne. Część ogólna, Warszawa 1946.

Tarapata S., Zakrzewski P., O funkcjach urojenia okoliczności wyłączających bezprawność. Wybrane zagadnienia teoretycznoprawne, [w:] Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, t. 43: Księga jubileuszowa Profesora Tomasza Kaczmarka, red. J. Giezek, D. Gruszecka, T. Kalisz, Wrocław 2017, DOI: https://doi.org/10.19195/2084-5065.43.32.

Wolter W., Czynnik psychiczny w istocie przestępstwa, Kraków 1924.

Wolter W., Funkcja błędu w prawie karnym, Warszawa 1965.

Wolter W., Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973.

Wolter W., Prawo karne. Zarys wykładu systematycznego. Część ogólna. Ustawa karna i przestępstwo, Warszawa 1947.

Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010.

Zakrzewski P., O sposobach normowania i dekodowania treści zamiaru w perspektywie tzw. znamion normatywnych oraz okoliczności wyłączających bezprawność, „Acta Iuris Stetinensis” 2018, nr 1.

Zakrzewski P., Standardy wykonywania zawodu lekarza a wina lekarza, [w:] Standard wykonywania zawodów medycznych, red. A. Górski, E. Sarnacka, M. Grassmann, Warszawa 2019.

Zakrzewski P., Stopniowanie winy w prawie karnym, Warszawa 2016.

Zębik A., Czyn jako zachowanie się celowe a problematyka winy, „Państwo i Prawo” 1970, z. 2.

Zoll A., [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1: Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.

Zoll A., Karalność i karygodność czynu jako odrębne elementy struktury przestępstwa, [w:] Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim oraz niemieckim prawie karnym, red. T. Kaczmarek, Wrocław 1990.

Zoll A., O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1991, nr 23.

Zoll A., O wartościowaniu czynu w prawie karnym (Uwagi na marginesie artykułu prof. I. Andrejewa o pojęciu winy), „Państwo i Prawo” 1983, z. 4.

Zoll A., Strona podmiotowa i wina w Kodeksie karnym z 1997 r. i w projektach jego nowelizacji, [w:] Prawo – społeczeństwo – jednostka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Kubickiemu, red. A. Łopatka, B. Kunicka-Michalska, S. Kiewlicz, Warszawa 2003.

AKTY PRAWNE

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1932, nr 60, poz. 571, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1969, nr 13, poz. 94, z późn. zm.).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2025.72.1.207-241
Data publikacji: 2025-07-04 18:02:10
Data złożenia artykułu: 2025-02-09 20:52:11


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Zakrzewski

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.