Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Reus vel suspectus? O pozycji oskarżonego i podejrzanego w rzymskim procesie karnym
Streszczenie w języku polskim
Niniejszy artykuł został poświęcony próbie udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy rzymski proces karny znał takiego uczestnika, jak podejrzany. Zarówno przeanalizowana procedura, zwłaszcza wnoszenia oskarżenia w postępowaniu przed quaestiones, jak i przywołane przykłady spraw karnych rozstrzyganych w ramach cognitio potwierdzają, iż Rzymianie różnicowali pozycję oskarżonego i podejrzanego pomimo tego, że nie wypracowali oddzielnych pojęć i definicji na określenie dwóch różnych ról procesowych, w których występowali w procesie. Istotnym momentem w rzymskim procesie karnym, który różnicował pozycję oskarżonego, było wpisanie jego nazwiska na listę oskarżonych (inscriptio inter reos), co następowało dopiero wówczas, kiedy został przeciwko niemu wniesiony akt oskarżenia. Dopiero od tej chwili oskarżony stawał się reus, czyli pełnoprawną stroną procesową, która mogła korzystać w pełni ze swoich praw procesowych.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Agamben G., Pilato e Gesu, Roma 2013.
Amielańczyk K., Postępowanie zaoczne: rzymskie i współczesne dylematy władzy sądowniczej, „Studia Prawnoustrojowe” 2010, no. 12.
Amielańczyk K., U podstaw prawa prywatnego: „Rzymski proces cywilny” i jego zasady, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2010, vol. 24.
Bianchini M., Le formalità costitutive del rapporto processuale nel sistema accusatorio romano, Milano 1964.
Boratyńska K., Podejrzany, [in:] System Prawa Karnego Procesowego, vol. 6: Strony i inni uczestnicy procesu karnego, ed. C. Kulesza, Warszawa 2016.
Botta F., Legittimazione, interesse ed incapacita all’accusa nei publica iudicia, Cagliari 1996.
Brasiello U., s.v. divinatio, [in:] Novissimo Digesto Italiano, eds. A. Azara, E. Eula, vol. 6, Torino 1960.
Chmiel A., Dzieła naukowe jurystów rzymskich w zakresie prawa karnego, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. 25(3), DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.151.
Chmiel A., Przyznanie się oskarżonego do winy w rzymskim procesie karnym, „Zeszyty Naukowe KUL” 2017, vol. 60(3).
Chmiel A., Zasada kontradyktoryjności w rzymskim procesie karnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo” 2018, vol. 101(22), DOI: https://doi.org/10.15584/znurprawo.2018.22.3.
Digesta Iustiniani. Digesta Justyniańskie. Tekst i przekład, ed. T. Palmirski, vol. 7, part 2, Kraków 2017.
Dyjakowska M.H., Procesy chrześcijan w świetle korespondencji Pliniusza Młodszego, [in:] Cuius regio, eius religio, eds. G. Górski, L. Ćwikła, M. Lipska, Lublin 2006.
Fanizza L., Il parricidio nella sistema della lex Pompeia, “Labeo” 1979, vol. 25.
Flawiusz Filostartos, Żywot Apollonisa z Tyany, translation, introduction and comments M. Szarmach, Toruń 2000.
Gajusz Swetoniusz Trankwillus, Żywoty Cezarów, transl. J. Niemirska-Pliszczyńska, Wrocław–Warszawa–Gdańsk–Kraków 1972.
Giuffrè V., Nominis delatio e nominis receptio, “Labeo” 1994, vol. 40.
Greenidge A.H.J., The Legal Procedure of Cicero’s Time, New York 1901.
Hitzig H.F., s.v. delatio nominis, “RE” 1901, vol. 4(2).
Hitzig H.F., s.v. divinatio, “RE” 1903, vol. 5(1).
Jońca M., Głośne rzymskie procesy karne, Wrocław 2009.
Jońca M., iis qui ad me tamquam christiani deferebantur, hunc sum secutus modum. Środki dowodowe zastosowane w procesie chrześcijan pontyjskich w relacji Pliniusza Młodszego (Ep. 10,96), „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2005, no. 5.2, DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2005.5.2.05.
Jońca M., Parricidium w prawie rzymskim, Lublin 2008.
Jońca M., Pliniusz Młodszy i chrześcijanie: próba oceny, [in:] A. Dębiński, M. Jońca, I. Leraczyk, A. Łuka, Korespondencja Pliniusza Młodszego z cesarzem Trajanem, Lublin 2017.
Kelly J.M., Princeps iudex, Weimar 1957.
Kunkel W., Das Konsilium im Hausgericht, [in:] Kleine Schriften. Zum römischen Strafverfahren und zur römischen Verfassungsgeschichte, Weimar 1974.
Kunkel W., Quaestio, [in:] Kleine Schriften. Zum römischen Strafverfahren und zur römischen Verfassungsgeschichte, Weimar 1974.
Kuryłowicz M., Librii terribiles. Z historii rzymskiego prawa karnego, [in:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, eds. E. Skrętowicz, Z. Hołda, L. Leszczyński, Lublin 2005.
Lintott A.W., The leges de repetundis and Associate Measures Under the Republic, “ZSS” 1981, vol. 98(1), DOI: https://doi.org/10.7767/zrgra.1981.98.1.162.
Litewski W., Rzymski proces karny, Kraków 2003.
Mossakowski W., Accusator w rzymskich procesach de repetundis w okresie republiki, Toruń 1994.
Mossakowski W., Delator w rzymskich procesach karnych, „Studia Iuridica Toruniensia” 2013, vol. 12, DOI: https://doi.org/10.12775/SIT.2013.010.
Mossakowski W., The Introduction of an Interdiction of Oral Accusation in the Roman Empire, “RIDA” 1996, vol. 43.
Nowicka D., Quid enim si publica utilitas ex hoc emergit? Kilka uwag o informatorach w rzymskim prawie karnym, [in:] Pro publico bono – idee i działalność, eds. M. Marszał, J. Przygodzki, Wrocław 2016.
Pfaff J., s.v. inscriptio in crimen, “RE” 1916, vol. 18.
Pisma krasomówcze i polityczne Marka Tuliusza Cycerona, transl. E. Rykaczewski, Poznań 1873.
Ravizza M., Nominis receptio in absentia rei, “IURA” 2000, vol. 51.
Robinson O., The Role of Delators, [in:] Beyond Dogmatics: Law and Society in the Roman World, eds. J. Cairns, P. du Plessis, Edinburgh 2007.
Ruciński S., Etapy postępowania w procesie Apolloniosa z Tyany przed trybanałem cesarskim Domicjana, [in:] Studia Flaviana II, ed. L. Mrozewicz, Poznań 2012.
Santalucia B., Ancora in tema di nomis delatio, “Labeo” 1998, vol. 44.
Santalucia B., Cicerone e la nominis delatio, “Labeo” 1997, vol. 43.
Santalucia B., Fausto Silla e il’iudicium de accusatore, [in:] Tradizione romanistica e Costituzione, eds. M.P. Baccari, C. Cascione, vol. 1, Napoli 2006.
Santalucia B., Le formalità introduttive del processo per quaestiones tardo-repubblicano, [in:] La repressione criminale nella Roma repubblicana fra norma e persuasione, ed. B. Santalucia, Pavia 2009.
Santalucia B., Nominis delatio e interrogatio legibus: un’ipotesi, [in:] Fides Humanitas Ius. Studii in onore di L. Labruna, eds. C. Cascione, C.M. Doria, vol. 7, Napoli 2007.
Santalucia B., Processo penale, [in:] Studi di diritto penale romano, Roma 1994.
Sherwin-White A.N., Roman Society and Roman Law in the New Testament (The Sarum Lectures 1960–61), Oxford 1963.
Sherwin-White A.N., The Date of the Lex Repetundarum and its Consequences, “JRS” 1972, vol. 62, DOI: https://doi.org/10.2307/298929.
Słownik łacińsko-polski, ed. M. Plezia, vol. 2, Warszawa 2007.
Sobczyk M., Proces Jezusa oczami historyka i prawnika, „Studia Iuridica Toruniensia” 2013, vol. 12, DOI: https://doi.org/10.12775/SIT.2013.011.
Święcicka P., Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego. Studium prawno-historyczne, Warszawa 2012.
Taubenschlag R., s.v. nomen recipere, “RE” 1936, vol. 17(1).
Venturini C., Studi sul ‘crimen repetundarum’ nell’età repubblicana, Milano 1979.
Volkmann H., Zur Rechtssprechung im Principat des Augustus, München 1969.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2018.
Wlassak M., Anklage und Streitbefestigung im Kriminalrecht der Römer, Wien 1917.
Wroe A., Poncjusz Piłat, Warszawa 2015.
Zgryzek K., Zasada prawa do obrony oskarżonego, [in:] R. Koper, K. Marszał (ed.), J. Zagrodnik (ed.), K. Zgryzek, Proces karny, Warszawa 2017.
Zumpt A.W., Der Kriminalprozess der Römischen Republik, Aalen 1993.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.2.63-79
Data publikacji: 2021-06-30 23:18:45
Data złożenia artykułu: 2020-04-23 22:53:05
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Andrzej Chmiel
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.