Wersja teatralna powieści Аlhierda Bacharewicza „Рsy Europy” na scenie Białoruskiego Wolnego Teatru

Alena Lepishava

Streszczenie w języku polskim


Tematem artykułu jest spektakl Białoruskiego Wolnego Teatru na podstawie powieści Аlhierda Bacharewicza Рsy Europy, którego premiera odbyła się w Mińsku 7 III 2019 r., a następna inscenizacja została zaprezentowana podczas występόw gościnnych w Londynie w marcu 2022 roku. Ten projekt , przygotowany w warunkach motywowanej politycznie relokacji trupy w Kijowie, zamierzamy badać w artykule w kontekście najnowszych praktyk scenicznych o wysokim potencjale performatywnym i receptywnym, co przybliża je do technik medialnych, protestów politycznych. To zaś motywuje wybór metodologii naszych badań. Wykorzystujemy metody teorii komunikacji, badamy zjawisko ,,teatralizacji” życia, a także właściwości dramatu, które można badać w kontekście zwrotu performatywno-receptywnego we współczesnej dramaturgii i teatrze. Naszym zdaniem, wersja teatralna powieści Аlhierda Bacharewicza Рsy Europy na scenie Białoruskiego Wolnego Teatru odpowiada zasadom estetycznym i postawie politycznej teatru. Od momentu powstania w 2005 r. teatr pozycjonował się jako ,,teatr barykady”. Białoruski Wolny Teatr często zwracał się ku bolesnym tematom współczesności, takim jak podziały polityczne i światopoglądowe w społeczeństwie, zagrożenia wojną światową, stłumienie wolności i demokracji na Białorusi w 2020 r., czy inwazja wojsk rosyjskich na terytorium Ukrainy w 2022 roku.


Słowa kluczowe


literatura białoruska, eksperymentalny wektor dramaturgii, zwrot performatywno-receptywny, ,,teatralność”, teoria komunikacji

Pełny tekst:

PDF (BIELARUSIAN)

Bibliografia


REFERENCES / BIBLIOGRAFIA

Ageeva, Natalʹâ; Roŝina, Olʹga. (2019). Monodrama. W: Sergej Lavlinskij, Lûdmila Mnih (red.). Èksperimentalʹnyj slovarʹ novejšej dramaturgii (s. 175–181). Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL. [Агеева, Наталья; Рощина, Ольга. (2019). Монодрама. В: Сергей Лавлинский, Людмила Мних (ред.). Экспериментальный словарь новейшей драматургии (с. 175–181). Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL].

Bagdasarân, Ol'ga. (2006). Postvampilovskaâ dramaturgiâ: poètika atmosfery: dis. … kand. filol. nauk: 10.01.01. Ekaterinburg. [Багдасарян, Ольга. (2006). Поствампиловская драматургия: поэтика атмосферы: дис. … канд. филол. наук: 10.01.01. Екатеринбург].

Baharevič, Olʹgerd. (2020). Sobaki Evropy. Moskva: Vremâ. [Бахаревич, Ольгерд. (2020). Собаки Европы. Москва: Время].

Boldyreva, Tatʹâna. (2016). Politizaciâ hudožestvennogo soznaniâ v sovremennom teatralʹno-dramaturgičeskom prostranstve. W: Tat'âna Žurčeva (red.). Novejšaâ drama rubeža XX–XXI vv.: predvaritelʹnye itogi (s. 52–67). Samara: Izdatelʹstvo Samarskogo universiteta. [Болдырева, Татьяна. (2016). Политизация художественного сознания в современном театрально-драматургическом пространстве. В: Татьяна Журчева (ред.). Новейшая драма рубежа ХХ–ХХI вв.: предварительные итоги (с. 52–67). Самара: Издательство Самарского университета].

,,Bylі na maršah, sâdzelі ў adnoj turme, і gètuû gіstoryû ўžo ne sʹcercі…”. Svabodny tèatar ryhtue spèktaklʹ pra žnіvenʹ – 2020. [,,Былі на маршах, сядзелі ў адной турме, і гэтую гісторыю ўжо не сьцерці…”. Свабодны тэатар рыхтуе спэктакль пра жнівень – 2020]. Pobrano z: https://www.svaboda.org/a/31554956.html (dostęp: 01.02.2022).

Debord, Guy. (1988). Commentaires Sur La Société du Spectacle. Éditions Gérard Lebovici. Gi Èrnest Debor. Kommentarii k obŝestvu spektaklâ. Perevod na russkij âzyk: A. Kitajcev. [Guy Debord. Commentaires Sur La Société du Spectacle. Éditions Gérard Lebovici. (1988). Ги Эрнест Дебор. Комментарии к обществу спектакля. Перевод на русский язык: А. Китайцев]. Pobrano z: https://gtmarket.ru/library/basis/3512/3522 (dostęp: 21.03.2009).

Gačev, Georgij. (1968). Soderžatelʹnostʹ hudožestvennyh form. (Èpos. Lirika. Teatr). Moskva: Prosveŝenie. [Гачев, Георгий. (1968). Содержательность художественных форм. (Эпос. Лирика. Театр). Москва: Просвещение].

Gončarova-Grabovskaâ, Svetlana (red). (2010). Hudožestvennaâ paradigma russkoâzyčnoj dramaturgii Belarusi na rubeže XX–XXI vv. W: Russkoâzyčnaâ literatura Belarusi konca XX – načala XXI vv. (s. 156–167). Minsk: RIVŠ. [Гончарова-Грабовская, Светлана (ред). (2010). Художественная парадигма русскоязычной драматургии Беларуси на рубеже ХХ–ХХI вв. В: Русскоязычная литература Беларуси конца ХХ – начала ХХI вв. (с. 156–167). Минск: РИВШ].

Davydova, Evgeniâ. (2010). Receptivnaâ strategiâ v dramaturgii. Vestnik RGGU, 2(45)/10, s. 15–27. [Давыдова, Евгения. (2010). Рецептивная стратегия в драматургии. Вестник РГГУ, 2(45)/10, с. 15–27].

Lavlinskij, Sergej; Pavlov, Andrej. (2016). O performativno-receptivnom potenciale sovremennoj dramaturgii. W: Tat'âna Žurčeva (red.). Novejšaâ drama rubeža XX–XXI vv.: predvaritelʹnye itogi (s. 103–126). Samara: Izdatelʹstvo Samarskogo universiteta. [Лавлинский, Сергей; Павлов,

Андрей. (2016). О перформативно-рецептивном потенциале современной драматургии. В: Татьяна Журчева (ред.). Новейшая драма рубежа ХХ–ХХI веков: предварительные итоги (с. 103–126). Самара: Изд-во Самарского университета].

Lepiševa, Elena. (2018). P'esy E. Popovoj v kontekste russkoj dramaturgii poslednej treti XX – načala XXI v. (geroj, konflikt, hronotop): dis.… kand. filol. nauk: 10.01.01; 10.01.02. Minsk. [Лепишева, Елена. (2018). Пьесы Е. Поповой в контексте русской драматургии последней трети ХХ – начала ХХI в. (герой, конфликт, хронотоп): дис. … канд. филол. наук: 10.01.01; 10.01.02. Минск].

Lepіšava, Alena. (2019). Pakalenne ,,netutèjšyh”. Belaruskaâ èksperymentalʹnaâ dramaturgіâ kanca ХХ – pačatku ХХІ stagoddzâ. Dzeâsloў, 4(101), s. 227–237. [Лепішава, Алена. (2019). Пакаленне ,,нетутэйшых”. Беларуская эксперыментальная драматургія канца ХХ – пачатку ХХІ стагоддзя. Дзеяслоў, 4(101), с. 227–237].

Lipoveckij, Mark. (2005). Teatr nasiliâ v obŝestve spektaklâ: filosofskie farsy Vladimira i Olega Presnâkovyh. NLO, 73, s. 244–278. [Липовецкий, Марк. (2005). Театр насилия в обществе спектакля: философские фарсы Владимира и Олега Пресняковых. НЛО, 73, с. 244–278].

Lukašuk, Zmiter. (2019). «Sobaki Evropy» Svobodnogo teatra – kak èto budet i gde uvidet'? [Лукашук, Змитер. (2019). «Собаки Европы» Свободного театра – как это будет и где увидеть?]. Pobrano z: https://euroradio.fm/ru/sobaki-evropy-svobodnogo-teatra-kak-eto-budet-i-gde-uvidet-efir-v-1305 (dostęp: 05.07.2019).

Malûtina, Natalʹâ. (2018). Performativnyj potencial kak metodologičeskaâ problema i kak komponent dramy. W: Natalia Maliutina, Agnieszka Lis-Czapiga (red.). Performatizaciâ sovremennoj russkoj dramy: slavânskij literaturnyj kontekst (s. 56–59). Rzeszόw : Wydawnictwo Uniwersytetu

Rzeszowskiego.

[Малютина, Наталья. (2018). Перформативный потенциал как методологическая проблема и как компонент драмы. В: Natalia Maliutina, Agnieszka Lis-Czapiga (ред.). Перформатизация современной русской драмы: славянский литературный контекст (s. 56–59). Rzeszόw : Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego].

Mâgkov, Aleksandr. (2019). Knižnoe staroobrâdčestvo: roman «Sobaki Evropy» Olʹgerda Bahareviča. [Мягков, Александр. (2019). Книжное старообрядчество: роман «Собаки Европы» Ольгерда Бахаревича]. Pobrano z: http://www. godliteratury.ru/projects/knizhnoe-staroobryadchestvo-sobaki-ev (dostęp: 26.09.2019).

Pavi, Patris. (1991). Slovarʹ teatra. Moskva: Progress. [Пави, Патрис. (1991). Словарь театра. Москва: Прогресс].

Puškin, Aleksandr. (1959–1962). O narodnoj drame i narodnoj drame «Marfa Posadnica» M.P. Pogodina. W: Aleksandr Puškin. Sobranie sočinenij v 10 tomah. T. 6: Kritika i publicistika (s. 369–366). Moskva: GIHL. [Пушкин, Александр. (1959–1962). О народной драме и народной драме «Марфа Посадница» М.П. Погодина. В: Александр Пушкин. Собрание сочинений в 10 томах. Т. 6: Критика и публицистика (с. 369–366). Москва: ГИХЛ].

Rymarʹ, Nikolaj. (2013). Tvorčeskij potencial mimesisa i nemimetičeskih form v iskusstve. W: Tat'âna Žurčeva (red.). Mimetičeskoe / antimimetičeskoe (s. 5–22). Samara: Insioma-press. [Рымарь, Николай. (2013). Творческий потенциал мимесиса и немиметических форм в искусстве. В: Татьяна Журчева (ред.). Миметическое / антимиметическое (с. 5–22). Самара: Инсиома-пресс].

Semʹân, Tatʹâna. (2012). Performativnyj harakter teksta sovremennoj otečestvennoj dramaturgii. Uralʹskij filologičeskij vestnik, Russkaâ literatura XX–XXI vekov: napravleniâ i tečeniâ, 1, s. 167–177. [Семьян, Татьяна. (2012) Перформативный характер текста современной отечественной драматургии. Уральский филологический вестник, Русская литература ХХ–ХХI веков: направления и течения, 1, с. 167–177].

Skoropanova, Irina (red.). (2007). ,,Minskaâ škola” na rubeže XX–XXI vv.: hrestomatiâ dlâ studentov-filologov. Minsk: BGPU–ISZ. [Скоропанова,

Ирина (ред.). (2007). ,,Минская школа” на рубеже ХХ–ХХI вв.: хрестоматия для студентов-филологов. Минск: БГПУ–ИСЗ].

Slom ierarhij: blogery obživaût real. Literaturnye itogi 2019 goda. (2020). Družba narodov, 1, s. 252–265. [Слом иерархий: блогеры обживают реал. Литературные итоги 2019 года. (2020). Дружба народов, 1, с. 252–265].

Tamarčenko, Natan; Tûpa, Valerij; Brojdman, Samvon (red.). (2004). Prostranstvo-vremâ dramatičeskogo sobytiâ i poziciâ zritelâ. W: Teoriâ literatury v 2 č. T. 1 (s. 307–308). Moskva: Akademiâ. [Тамарченко, Натан;

Тюпа, Валерий; Бройдман, Самвон. (2004). Пространство-время драматического события и позиция зрителя. В: Теория литературы в 2 ч. Т. 1 (с. 307–308). Москва: Академия].

Tûpa, Valerij. (2011). Drama kak tip vyskazyvaniâ. W: Sergej Lavlinskij, Andrej Pavlov. Poètika russkoj dramaturgii (s. 11–22). Kemerovo: Izdatelʹstvo KemGU. [Тюпа, Валерий. (2011). Драма как тип высказывания. В: Сергей Лавлинский, Андрей Павлов. Поэтика русской драматургии (s. 11–22). Кемерово: Издательство КемГУ].

Zamanskaâ, Valentina. (2002). Èkzistencialʹnaâ tradiciâ v russkoj literature XX v.: dialog na granicah stoletij. Moskva: Flinta: Nauka. [Заманская, Валентина. (2002). Экзистенциальная традиция в русской литературе ХХ в.: диалог на границах столетий. Москва: Флинта: Наука].

Zapiski z wojny: Andrij Bondarenko, Witalij Czeński, Olena Gapieva, Maksim Kuroczkin, Olena Sawczenko, Natalia Worożbit, Czat Teatru Dramaturgów. (2022). Teatr, 4 (1250). [Zapiski z wojny: Andrij Bondarenko, Witalij Czeński, Olena Gapieva, Maksim Kuroczkin, Olena Sawczenko, Natalia Worożbit, Czat Teatru Dramaturgów. (2022). Teatr, 4 (1250)].

Žbankov, Maksim; Klinov, Artur; Sarna, Aleksandr; Halezin, Nikolaj. (2008). Reanimaciâ kontrkulʹtury: belorusskij variant. [Жбанков, Максим; Клинов, Артур; Сарна, Александр; Халезин, Николай. (2008). Реанимация контркультуры: белорусский вариант]. Pobrano z: https://www.svaboda.org/a/31554956.html (dostęp: 10.09.2014).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2022.16.177-194
Data publikacji: 2022-12-22 10:54:50
Data złożenia artykułu: 2022-06-07 09:57:09


Statystyki


Widoczność abstraktów - 572
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (BIELARUSIAN) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2022 Алена Лепішава

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.