Hide
Show all
Email this article 
Clergymen from the Polish Territory Annexed by the Reich and Soviet Union in Exile in the Sandomierz Diocese at the Time of World War II
Abstract
The paper deals with the fate of the Catholic Church priests who during World War II were in the Polish territory occupied by Nazi Germany. They were refugees from the areas where the first acts of war took place in September 1939 as well as the ones displaced later by German authorities after the Polish areas had been annexed by the Third Reich or coming from the areas occupied by the Soviet Union. Many of them found themselves in the Sandomierz Diocese which was within the borders of the General Government. Exiled clergymen were admitted to the parishes with the approval of the Sandomierz Diocese. They were provided with board and bed. In return they helped with pastoral duties. Their lives were complicated and the presence of some of them caused problems. Majority of them, however, fulfilled their responsibilities. Their profiles are presented in the paper as well as the ways in which they adapted to the new environment in the situation of German occupation.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Klimuszko A.C., Moje widzenie świata. Parapsychologia w moim życiu, Warszawa 1990.
Sojka T., Nowe dokumenty niemieckie o pierwszych dniach hitlerowskiej okupacji Bydgoszczy (5–9 września 1939 r.), „Rocznik Lubuski” 1983, 12.
Ściskała D., Pamiętnik kapelana wojskowego i inne zapiski z lat 1914–1945, oprac. S. Kowalik, Warszawa–Lublin 2020.
Biernacki P., Dzieje Seminarium Duchownego w Sandomierzu w latach 1939–1945, Sandomierz–Lublin 2022 (mps pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem ks. Piotra Tylca, Archiwum KUL).
Budziarek M., Katedra przy Adolf Hitlerstrasse. Z dziejów Kościoła katolickiego w Łodzi 1939–1945, Warszawa 1984.
Dębowska M., Kościół katolicki na Wołyniu w warunkach okupacji 1939–1945, Rzeszów 2008.
Fijałkowski Z., Kościół katolicki na ziemiach polskich w latach okupacji hitlerowskiej, Warszawa 1983.
Jop F., Księża diecezji sandomierskiej zamęczeni podczas drugiej wojny światowej, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 1948, 41, 4.
Kowalik S., Diecezja sandomierska w latach II wojny światowej 1939–1945, w: Straty w obiektach sakralnych diecezji sandomierskiej w czasie II wojny światowej, red. P. Tylec, Kielce 2024.
Leszczyński M., Księża diecezjalni ekspatrianci archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego. Słownik biograficzny, Warszawa 2020.
Mandziuk J., Buba Jan Innocenty, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 8, 1981–1993, red. J. Mandziuk, Warszawa 1995.
Noszczak B., Represje wobec Kościoła katolickiego w okupowanej Polsce, w: W matni. Kościół na ziemiach polskich w latach II wojny światowej, red. B. Noszczak, Warszawa 2011.
Piątkowski S., Dystrykt radomski jako obszar realizacji niemieckiej polityki wysiedleń i przesiedleń w Generalnym Gubernatorstwie, w: Wysiedlenia jako narzędzie polityki ludnościowej w Europie XX wieku, red. J. Wołoszyn, Lublin 2015.
Smołka L., Kosyrczyk Ludwik Stanisław, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996.
Soczewka R., Klimuszko Czesław, w: Encyklopedia Katolicka, t. 9, red. B. Migut, Lublin 2002.
Stanaszek B., Diecezja sandomierska 1818–2018. Tradycje historyczne, Sandomierz 2018.
Stanaszek B., Duchowieństwo diecezji sandomierskiej w latach 1918–1939, Lublin 1999.
Sziling J., Kościoły chrześcijańskie w polityce niemieckich władz okupacyjnych w Generalnym Gubernatorstwie (1939–1945), Toruń 1988.
Śmigiel K., Niszczenie polskiej administracji kościelnej. Konfiskata majątku kościelnego, w: Historia Kościoła w Polsce, t. 2, 1764–1945, cz. 2, 1918–1945, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań–Warszawa 1979.
Wardzyńska M., Wysiedlenia ludności polskiej z okupowanych ziem polskich włączonych do III Rzeszy w latach 1939–1945, Warszawa 2017.
Wójcik W., Księża wysiedleni w latach 1939–1945 przebywający na terenie diecezji sandomierskiej, „Studia Sandomierskie” 1990/1996, 6.
Zarzycki P., Iłża 1939, Warszawa 2013.
Zieliński Z., Religia w narodowosocjalistycznej koncepcji społeczeństwa, w: Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939–1945, red. Z. Zieliński, Warszawa 1982.
Zych S., Diecezja przemyska obrządku łacińskiego w warunkach okupacji niemieckiej i sowieckiej 1939–1944/1945, Przemyśl 2011.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.1663-1690
Date of publication: 2025-10-31 08:38:45
Date of submission: 2024-11-24 22:32:45
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025 Szczepan Kowalik
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.