Rozmowy gdańszczan o sprawach pruskich w Krakowie w 1531 r.

Krzysztof Kopiński, Liliana Lewandowska, Janusz Tandecki

Streszczenie w języku polskim


W początkach lutego 1531 r. do Krakowa dotarło poselstwo gdańszczan, którzy spotkali się tam z najważniejszymi dostojnikami Królestwa: kanclerzem wielkim Krzysztofem Szydłowieckim, biskupem krakowskim Piotrem Tomickim i biskupem wileńskim Janem z Książąt Litewskich – nieślubnym synem króla Zygmunta Starego. Pośród spraw poruszanych przez wysłanników w czasie rozmów pojawiła się kwestia przerwania wałów wiślanych i ich naprawy oraz problemy monetarne związane z przeliczeniem i funkcjonowaniem nowych i starych grzywien w Prusach, a także relacją guldena węgierskiego do groszy. Gdańsk niechętny był również w tym czasie wprowadzaniu zarówno nowych obciążeń podatkowych, jak i tym już istniejącym (10-letnia akcyza). Poselstwo najwięcej uwagi poświęcało jednak utrzymaniu zastawu starostwa puckiego przy Gdańsku. Posłowie gdańscy tłumaczyli to chęcią odprowadzania podatków do skarbu w dotychczasowym zakresie. Gdyby starostwo puckie zostało im zabrane, ograniczeniu uległyby przychody mieszczan gdańskich, którzy nie byliby wówczas w stanie płacić danin w dotychczasowej wysokości. Ostatecznie gdańszczanie wynegocjowali pozostawienie starostwa puckiego przy Gdańsku na okres kolejnych dwudziestu lat.

Wydawane źródło, znajdujące się w dziale Recesów gdańskich w Archiwum Państwowym w Gdańsku, jest interesujące z wielu względów. Po pierwsze dowiadujemy się na jego podstawie, jak bardzo dostojnicy Królestwa byli zorientowani w sprawach pruskich, w tym szczególnie gdańskich. Po drugie poznajemy sposoby uprawiania polityki i realizowania określonych celów zarówno przez przedstawicieli Gdańska, jak i przez urzędników i możnych Królestwa. Na uwagę zasługuje również podkreślenie sprawności działania posłów gdańskich w Krakowie i szybkie reagowanie na pojawiające się problemy, możliwie do zaobserwowania nawet w bieżących dyskusjach z dostojnikami Królestwa.


Słowa kluczowe


poselstwo gdańskie; starostwo puckie; sprawy monetarne; kanclerz wielki Krzysztof Szydłowiecki; biskup krakowski Piotr Tomicki; biskup wileński Jan z Książąt Litewskich

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Akta Stanów Prus Królewskich, t. 1–8, wyd. K. Górski, M. Biskup, I. Janosz–Biskupowa, Toruń–Warszawa 1955–1993.

Lengnich G., Geschichte der Preussischen Lande Königlich Polnischen Antheils, seit dem Jahr 1526 bis den Todt Königes Sigismundi I. Alles aus geschriebenen Nachrichten zusammengetragen und mit gehörigen Urkunden versehen, Danzig 1722, [Bd. 1].

Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich, t. 1, (1526 – połowa 1528), wyd. M. Biskup, B. Dybaś, J. Tandecki, Toruń 2001.

Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich, t. 2, (lipiec 1528 – październik 1530), wyd. M. Biskup, B. Dybaś, J. Tandecki, Toruń 2005.

Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich, t. 3, (listopad 1530 – październik 1535), wyd. M. Biskup et al., Toruń 2010.

Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich, t. 4, (maj 1536 – wrzesień 1542), wyd. K. Kopiński, J. Tandecki, L. Lewandowska, Toruń 2017.

Achremczyk S., Marchwiński R., Przeracki J., Poczet biskupów warmińskich, Olsztyn 1994.

Czaplewski P., Bażyński (Baisen) Jerzy (1469–1546), w: Polski słownik biograficzny, t. 1, red. W. Konopczyński, Kraków 1935.

Diecezja chełmińska. Zarys historyczno–statystyczny, Pelplin 1928.

Glemma T., Ferber Maurycy († 1537), biskup warmiński, w: Polski słownik biograficzny, t. 6, red. W. Konopczyński, Kraków 1948.

Małłek J., Dwie części Prus. Studia z dziejów Prus Książęcych i Prus Królewskich w XVI i XVII w., Olsztyn 1987.

Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.

Odyniec W., Starostwo puckie 1546–1678, Gdańsk 1961.

Oracki T., Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 1, A–K, Olsztyn 1984.

Pociecha W., Dantyszek (von Höfen, Flachsbinder) Jan (1485–1548), w: Polski słownik biograficzny, t. 4, red. W. Konopczyński, Kraków 1938.

Pociecha W., Drzewicki Maciej, w: Polski słownik biograficzny, t. 5, red. W. Konopczyński, Kraków 1939–1946.

Prokop K.R., Niewiarowski S., Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999.

Samsonowicz H., Rola Gdańska w życiu stanowym Prus Królewskich i w życiu politycznym Rzeczypospolitej, w: Historia Gdańska, t. 2, 1454–1655, red. E. Cieślak, Gdańsk 1982.

Swieżawski A., Jan (Janusz) z Książąt Litewskich (1499–1538), biskup wileński, później poznański, w: Polski słownik biograficzny, t. 10, red. K. Lepszy, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962.

Szymaniak W., Organizacja dyplomacji Prus Książęcych na dworze Zygmunta Starego 1525–1548, Bydgoszcz 1992.

Urzędnicy Prus Królewskich XV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.

Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski et al., red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.57.1551-1593
Data publikacji: 2024-10-22 08:46:49
Data złożenia artykułu: 2023-12-09 17:21:13


Statystyki


Widoczność abstraktów - 119
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 40

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Krzysztof Kopiński, Liliana Lewandowska, Janusz Tandecki

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.