Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Pisarstwo historyczne w służbie polityki. Przemiany społeczno-polityczne XIX stulecia w Europie Zachodniej z perspektywy twórczości krakowskiego konserwatysty Henryka Lisickiego (1839–1899)
Streszczenie w języku polskim
Artykuł przedstawia poglądy Henryka Lisickiego, publicysty i historyka, aktywnie współpracującego z krakowskimi konserwatystami (stańczykami). Koncentruje się wokół kwestii, prezentowanego w jego piśmiennictwie (a reprezentatywnego dla jego rodzimego środowiska), stosunku zachowawców do XIX-wiecznych procesów demokratyzacyjnych. W swych poglądach ujawniał krytycyzm wobec dziedzictwa Wielkiej Rewolucji Francuskiej 1789 r. Jednak artykuł wskazuje, iż w swych pracach Lisicki czynił to z pozycji umiarkowanie konserwatywnych. W efekcie dowodził możliwości adaptacji depozytu „tradycyjnych wartości”, wynikających z prawa naturalnego, do rzeczywistości formującej się na Starym Kontynencie pod wpływem zmian wywołanych przez wspomniany przewrót. Artykuł sygnalizuje także preferowany przez umiarkowanych konserwatystów konstrukt ustrojowy (będący alternatywą wobec rządów osobistych władcy lub republiki) w postaci monarchii konstytucyjnej, czego egzemplifikacją była wiktoriańska Anglia. Artykuł wskazuje także na reprezentatywne elementy światopoglądu umiarkowanie konserwatywnego, będącego recepcją ideałów zachowawczych i liberalnych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Alexis de Tocqueville. Dawny ustrój i rewolucja, wstęp J. Szacki, Warszawa 1970.
Alexis de Tocqueville. Wspomnienia, oprac. J. Baszkiewicz, Wrocław 1987.
Constant B., Réflexions sur les constitutions, la distribution des pouvoirs et les garanties, dans une monarchie constitutionnelle, Paris 1814.
Edmund Burke. Rozważania o rewolucji we Francji i o debatach pewnych towarzystw londyńskich związanych z tym wydarzeniem, wyrażone w liście, który miał zostać wysłany do pewnego gentelmana w Paryżu, wstęp P. Kłoczowski, Kraków 1995.
Guizot F., Pourquoi la révolution d’Angleterre a-t-elle réussi?, Paris 1850.
Józef Szujski. O fałszywej historii jako mistrzyni fałszywej historii. Rozprawy i artykuły, oprac. H.S. Michalak, Warszawa 2001.
Kalinka W., Jan Jakub Rousseau i jego wpływy w Polsce, w: Walerian Kalinka. Galicja i Kraków pod panowaniem austriackim. Wybór pism, oprac. W. Biernacki, Kraków 2001.
Kalinka W., Przegrana Francji i przyszłość Francji, w: Walerian Kalinka. Galicja i Kraków pod panowaniem austriackim. Wybór pism, oprac. W. Biernacki, Kraków 2001.
Popiel P., Do Stanisława Koźmiana, w: Pisma Pawła Popiela, t. 1, Kraków 1893.
Popiel P., Wolność i porządek, w: P. Popiel, Choroba wieku. Wybór pism, oprac. J. Kloczkowski, Kraków 2001.
Tarnowski S., Studia polityczne, t. 1, Kraków 1895.
Tarnowski S., Nasze położenie polityczne, w: Stanisław Tarnowski. Z doświadczeń i rozmyśleń, oprac. A. Rzegocki, Kraków 2002.
Dębicki L.Z., Henryk Lisicki, cz. 1, „Czas” 1899, 52, 37.
Dembiński B., Napoleon i jego oszczercy, „Czas” 1887, 40, 242.
Koźmian S., Nasze stosunki, „Przegląd Polski” 1876, 11, 2.
Koźmian S., Henryk Lisicki. Wspomnienie pośmiertne, „Przegląd Polski” 1899, 33, 9.
Lisicki H., Notatki podróżne, cz. 3, „Przegląd Polski” 1871, 6, 2.
Lisicki H., Korespondencja z Paryża. List z Francji, 25 sierpnia 1872, „Przegląd Polski” 1872, 7, 1.
Lisicki H., Nowa doktryna M.[ichała] Bobrzyńskiego, „Przegląd Polski” 1885, 19, 3.
Szreniawa H. [pseud. H. Lisicki], Królestwo Polskie w ostatnim dziesiątku lat, „Przegląd Polski” 1870, 5, 1.
Lisicki H., Kometa, Kraków 1869.
Lisicki H., Serafina, Kraków 1873.
Bartyzel J., Demokracja, Radom 2002.
Bartyzel J., Śmiertelny bóg Demos. Pięć wykładów o demokracji i jej krytykach, Warszawa 2009.
Bartyzel J., „Umierać, ale powoli!”. O monarchistycznej i katolickiej kontrrewolucji w krajach romańskich 1815–2000, Kraków 2004.
Baszkiewicz J., Nowy Człowiek, Nowy Naród, Nowy Świat. Mitologia i rzeczywistość rewolucji francuskiej, Warszawa 1993.
Baszkiewicz J., Świat wartości i świat symboli, w: Państwo, rewolucja, kultura polityczna, wstęp i red. H. Olszewski, Poznań 2009.
Blaas P.B.M., Continuity and Anachronism. Parliamentary and Constitutional Development in Whig Historiography and in the Anti-Whig Reacion Between 1890 and 1930, Boston 1978.
Dutka W., Zapomniany stańczyk. Rzecz o Stanisławie Koźmianie (1836–1922), Toruń 2015.
Feldman W., Dzieje polskiej myśli politycznej w okresie porozbiorowym, t. 2, Kraków 1910.
Filipowicz S., Ujarzmienie rozumu politycznego. Polityczne horyzonty krakowskiej szkoły historycznej, Warszawa 1984.
Grzybowski K., Krakowska szkoła historyczna, w: Polska myśl filozoficzna i społeczna, t. 2, red. B. Skarga, Warszawa 1975.
Grudzińska-Gross I., Piętno rewolucji. Custine, Tocqueville i wyobraźnia romantyczna, Warszawa 1995.
Jaskólski M., Kaduceus polski. Myśl polityczna konserwatystów krakowskich 1866–1934, Warszawa 1990.
Jaskólski M., Konserwatyzm–Nacjonalizm. Studia nad konfrontacjami ideowymi konserwatyzmu krakowskiego i demokracji narodowej przed 1914 r., Kraków 1989.
Lisicki H., Aleksander Wielopolski, t. 1–4, Kraków 1879.
Lisicki H., Alfred książę Windisch-Graetz, feldmarszałek austriacki 1787–1862, Kraków 1887.
Lisicki H., Antoni Zygmunt Helcel 1808–1870, t. 1, Lwów 1882.
Lisicki H., Domowe sprawy. Odpowiedź hr. Stanisławowi Tarnowskiemu z powodu biografii Aleksandra Wielopolskiego, Kraków 1880.
Lisicki H., Klemens książę Metternich, 1775–1859, cz. 1, „Przegląd Powszechny” 1884, 1, 2–3.
Lisicki H., Napoleon III i Włochy, Kraków 1892.
Lisicki H., Talleyrand, Kraków 1892.
Ludwikowski R.R., Konserwatyzm Królestwa Polskiego w okresie międzypowstaniowym (z rozważań nad ideologią i polityką), Warszawa 1976.
Michalak H.S., Józef Szujski 1835–1883. Światopogląd i działanie, Łódź 1987.
Pieliński K., Konserwatyzm jako oswajanie chaosu świata empirycznego (przypadek Edmunda Burke’a), Warszawa 1993.
Rzegocki A., Thomasa Babingtona Macaulaya rozważania o miejscu i roli historii, „Historyka” 1998, 28.
Rzegocki A., Czy rewolucja może być chwalebna? Przewroty XVII i XVIII wieku w interpretacji Thomasa Babbingtona lorda Macaulaya, w: Myśl polityczna: od historii do współczesności: księga dedykowana profesorowi Markowi Waldenbergowi, red. B. Stoczewska, M. Jaskólski, Kraków 2000.
Skałkowski A.M., Aleksander Wielopolski w świetle archiwów rodzinnych, t. 1, Warszawa 2019.
Stanisław Tarnowski. O literaturze polskiej w XIX wieku, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1977.
Stankiewicz S., Lisicki Henryk (1839–1899), w: Polski słownik biograficzny, t. 17, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972.
Starzinger V.E., The Politics of the Center: The Juste Milieu in Theory and Practice. France and England, 1815–1848, London 2004.
Szlachta B., Szkice o konserwatyzmie, Kraków 2008.
Szlachta B., Ład, kościół, naród, Kraków 1996.
Śpiewak P., Alexis de Tocqueville: demokracja, rewolucje, socjalizm, w: Alexis de Tocqueville. Raport o pauperyzmie, oprac. W. Turopolski, Warszawa 2009.
Topolski J., Rozumienie historii, Warszawa 1978.
Tulejski T., Wstęp, w: Edmund Burke. Odwołanie od nowych do starych wigów: wybór pism, oprac. J. Kłoczowski, Kraków 2015.
Tudesq A.-J., Les grands notables en France (1840–1849). Étude historique d’une psychologie sociale, t. 21, Paris 1964.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2023.56.281-300
Data publikacji: 2023-12-21 13:04:10
Data złożenia artykułu: 2021-11-04 11:18:56
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Mariusz Nowak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.