Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Recepcja Historii rzymskiej Kasjusza Diona w rozdziale Epitome Jana Ksyfi linosa poświęconym Pompejuszowi
Streszczenie w języku polskim
Pomimo ogromnego znaczenia jako świadectwa niezachowanych partii Historii rzymskiej Kasjusza Diona, Epitome Ksyfi linosa to jedno z najmniej rozpoznanych źródeł bizantyńskich. Postrzegane było dotychczas jako wytwór nieoryginalny, którego autor był jedynie pasywnym i czasem niekompetentnym kopistą. Dla badaczy starożytnego Rzymu Ksyfi linos stanowił jedynie substytut Diona, a dla bizantynistów był autorem nieinteresującym. Analiza Epitome – na przykładzie jego pierwszego rozdziału poświęconego Pompejuszowi, zastosowanej w nim struktury narracyjnej i metod pracy Ksyfi linosa – pokazuje, że autor aktywnie kształtował swe dzieło, zgodnie z własnymi upodobaniami literackimi i z poszanowaniem konwencji funkcjonujących w XI-wiecznej historiografii bizantyńskiej. Epitome, dzieło o charakterze dydaktycznym, dedykowane cesarzowi Michałowi VII Doukasowi, było intelektualnym produktem epoki, w której antyczne korzenie Bizancjum zaczęły odgrywać coraz większą rolę w bieżącym dyskursie politycznym. Było też pierwszym dziełem historiografii bizantyńskiej, które tak wiele miejsca poświęciło historii Rzymu przed ustanowieniem cesarstwa.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Anecdota Graeca, red. I. Bekker, Berlin 1814.
Cassii Dionis Cocceiani Historiae romanae quae supersunt, t. 1–2, red. H.M. Reimar, Hamburg 1950–1952.
Cassii Dionis Cocceiani Historiarum Romanarum Quae Supersunt, red. U.P. Boissevain, t. 1–3, Berlin 1885–1901.
De ceremoniis aulae byzantinae libri duo, red. I. Reiske. Bonn 1829.
De omnifaria doctrina, red. L.G. Westerink, Utrecht 1948.
Excerpta de legationibus, red. C. de Boor, Berlin 1903.
Excerpta de virtutibus et vitiis pars II, red. A.G. Roos, Berlin 1910.
Ioannis Tzetz ae epistulae, red. P.A.M. Leone, Teubner 1972.
Ioannis Zonarae Epitomae historiarum, t. 1–3, red. M. Pinder, Bonn, 1841–1897.
Jus Graecoromanum, vol. 1–2, red. J. Zepos, P. Zepos, Athenai 1931.
Michaeli Att aliotae Historia, I. Bekker, Bonn 1853.
Michaeli Att aliotae Ponema nomikon, w: Jus Graecoromanum, vol. 7, red. J. Zepos, P. Zepos, Athenai 1931.
Michaelis Pselli Chronographia, red. D.R. Reinsch, Berlin–Boston 2014.
Michaelis Pselli Epistulae, red. K. Sathas, Paris 1876.
Michaelis Pselli Historia syntomos, red. W.J. Aerts, Berlin–New York 1990.
Michaelis Pselli Poemata, red. L.G. Westerink, Stutt gart–Leipzig 1992.
Michaelis Pselli Scripta Minora, t. 1–2, red. E. Kurtz , F. Drexl, Milano 1936–1947.
Orationes panegirycae, red. G.T. Dennis, Stutt gart–Leipzig 1994.
Pselli ad imperatorem dominum Michaelem Ducam solutiones breves Quaestionum naturalium, w: Patrologia Graeca 122, red. J.P. Migne, Paris 1889.
Questiones theologicae cum responsionibus, w: Patrologia Graeca, t. 122, red. J.P. Migne, Paris 1889.
Strabonis geographica, red. A. Meineke, Leipzig 1877.
Suidae Lexicon, red. A. Adler, Stutt gart 1928–1938.
Summi philosophi domini Michaelis Pselli versus politici ad imperatorem dominum Michaelem Ducam De dogmate, w: Patrologia Graeca, t. 122, red. J.P. Migne, Paris 1889.
Συναγωγὴ λέξεων χρησίμων, red. I. Cunningham, Berlin–New York 2003.
Theophanis Continuati liber V. Vita Basilii imperatoris, red. I. Ševčenko, Boston–Berlin 2011.
Theologica, red. P. Gautier, Leipzig 1989.
Abramowiczówna Z., Słownik grecko-polski, Warszawa 1962.
Adler A., Time Immemorial: Archaic History and its Sources in Christian Chronography from Julius Africanus to George Syncellus, Washington 1990.
Aerts W.J., The Prooimion of the Eisagoge, „Subseciva Groningana” 2001, 7.
Afi nogenov D., Some Observations on the Genres of Byzantine Historiography, „Byzantion” 1992, 62.
Amande C., L’encomio di Niceforo Botaniate nell’ historia di Att aliate: modelli, fonti, suggestioni lett erarie, „Serta Historica Antiqua” 1989, 2.
Angelov D.G., Classifi cations of political philosophy and the concept of royal science in Byzantium, w: The Many Faces of Byzantine Philosophy, red. B. Bydén, K. Ierodiakonou, Athens 2012.
Angold M., Belle époque czy kryzys? (1025–1118), w: Bizancjum 1024–1492, red. J. Shepard, Warszawa 2015 [= The Cambridge History of the Byzantine Empire c. 500–1492, red. J. Shepard, Cambridge 2008].
Beck H.-G., Die byzantinische ‚Monchschronik’, w: Ideen und Realitäten in Byzanz. Gesammelte Aufsätz e, red. H.-G. Beck, London 1972.
Berbessou-Broustet B., Le titre et l’incipit de l’ouvrage historique de Xiphilin, „Revue des Études Anciennes” 2014, 116, 2.
Berbessou-Broustet B., Xiphilin, abréviateur de Cassius Dion, w: Cassius Dion: nouvelles lectures, red. V. Fromentin et al, Bordeaux 2016.
Bering-Staschewski R., Römische Zeitgeschichte bei Cassius Dio, Bochum 1981.
Bernard F., Writing and Reading Byzantine Secular Poetry, 1025–1081, Oxford 2014.
Boissevain U.P., Zonaras’ Quelle für die Römische Kaisergeschichte von Nerva bis Severus Alexander, „Hermes” 1891, 26, 3.
Braounou E., On the issue of irony in Michael Psellos’s encomium on Michael Keroularios, „Scandinavian Journal of Byzantine and Modern Greek Studies” 2015, 1.
Brunt P., On Historical Fragments and Epitomes, „The Classical Quarterly” 1980, 30, 2.
Burgmann L., A Law for Emperors: Observations on a Chrysobull of Nikephoros III Botaneiates, w: New Constantines: The Rhythm of Imperial Renewal in Byzantium, red. P. Magdalino, London 1994.
Bütt ner-Wobst T., Die Abhängigkeit des Geschichtsschreibers Zonaras von den erhaltenen Quellen, w: Commentationes Fleckeisenianae, red. A. Fleckeisen, Leipzig 1890.
Canfora L., Xifi lino e il libro LX di Dione Cassio, „Klio” 1978, 60.
Cassius Dio and the Late Roman Republic red. J. Osgood, C. Baron, Leiden 2019.
Cassius Dio and the Principate, red. C. Burden-Strevens, J.M. Madsen, A. Pistellato, Venezia 2020.
Cassius Dio: Greek Intellectual and Roman Politician, red. H. Lange, J.M. Madsen, Leiden–Boston 2016.
Cassius Dio: The Impact of Violence, War, and Civil War, red. C.H. Lange, A.G. Scott , Leiden 2020.
Cassius Dio’s Forgott en History of Early Rome: The Roman History, Books 1–21, red. C. Burden-Stevens, M. Lindholmer, Leiden 2018.
Cassius Dion: nouvelles lectures, t. 1–2, red. V. Fromentin, E. Bertrand, M. Coltelloni-Trannoy, M. Molin, G. Urso, Bordeaux 2016.
Chitwood Z., Byzantine Legal Culture and the Roman Legal Tradition, 867–1056, Cambridge 2017.
Codoñer J.S., Andrés Santos F.J., La introducción al Derecho (Eisagoge) del patriarca Focio, Madrid 2007.
Criscuolo U., Pselliana, „Studi Italiani di Filologia Classica” 1982, 54.
Dolger F., Regesten der Kaiserurkunden des oströmischen Reiches von 565–1453, München 1995.
Duff y J., Papaioannou S., Michael Psellos and the Authorship of Historia Syntomos: Final Considerations, w: Byzantium: State and Society – In Memory of Nikos Oikonomidès, red. A. Avramea, A. E. Laiou, E. Chrysos, N. Oikonomidès, Athens 2003.
Dželebdžić D., Τα αποφθέγματα των βασιλέων στην Ἱστορία Σύντομο του Μιχαήλ Ψελλού, „Zbornik radova Vizantološkog instituta” 2007, 44, 1 [Dželebdžić D., Τα αποφθέγματα των βασιλέων στην Ἱστορία Σύντομο του Μιχαήλ Ψελλού, „Зборник радова Византолошког института” 2007, 44, 1].
Edmondson J.C., Dio: The Julio-Claudians, Selections from Books 58–63 of the Roman History of Cassius Dio, London 1992.
Ehrhardt C.T., Dio Cassius Christianised, „Prudentia” 1994, 26.
Fechner D., Untersuchungen zu Cassius Dios Sicht der römischen Republik, Hildesheim–Zürich–New York 1986.
Fromentin V., Zonaras abréviateur de Cassius Dion. À la recherche de la préface perdue de l’Histoire romaine, „Erga–Logoi” 2013, 1, 1.
Gelzer H., Sextus Julius Africanus und die byzantinische Chronographie, Leipzig 1898.
Głombiowski K., Cassius Dio Cocceianus, w: Słownik pisarzy antycznych, red. A. Świderkówna, Warszawa 1982.
Gouillard J., Le procès offi ciel de Jean l’Italien. Les actes et leurs sous–entendus, „Travaux et Memoires” 1985, 9.
Gowing A., Dio’s Name, „Classical Philology” 1990, 85, 1.
Grigoriadis I., A Study of the Prooimion of Zonaras’ Chronicle in Relation to Other 12th–Century Historical Prooimia, „Byzantinische Zeitchrift” 1998, 91, 2.
Guillard J., Un chrysobulle de Nicéphore Botaneiatès à souscription synodal, „Byzantion” 1960, 29/30.
Howard-Johnston J., The Chronicle and Other Forms of Historical Writing in Byzantium, „The Medieval Chronicle” 2015, 10.
Hunger H., Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner, München 1978.
Huxley G.L., On the Erudition of George the Syncellos, „Proceedings of the Royal Irish Academy” 1981, 81C.
Juntunen K., The Image of Cleopatra in Ioannes Xiphilinos’ Epitome of Cassius Dio: A Refl ection
of the Empress Eudokia Makrembolitissa?, „Acta Byzantina Fennica” 2015, 4.
Juntunen K., The Lost Books of Cassius Dio, „Chiron” 2013, 43.
Kaldellis A., The Byzantine Role in the Making of the Corpus of Classical Greek Historiography: A Preliminary Investigations, „Journal of Hellenic Studies” 2012, 132.
Kampianaki K., Sayings Att ributed to Emperors of Old and New Rome in Michael Psellos’ Historia Syntomos, w: From Constantinople to the Frontier: The City and the cities, red. N. Matheou, T. Kampianaki, L. Bondioli, Leiden–Boston 2016.
Karpozilos A., Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι, Athenai 2009.
Kazhdan A.P., A History of Byzantine Literature, Athens 2006.
Kazhdan A., Franklin S., Studies on Byzantine Literature of the Eleventh and Twelfth Centuries, Cambridge 1984.
Kekelidze K., Ioann Ksifi lin, prodolzhatel’ Simeona Metafrasta, „Khristianskiy vostok” 1912, 1 [Кекелидзе К., Иоанн Ксифилин, продолжатель Симеона Метафраста, „Христианский восток” 1912, 1].
Kemesis A. (rec.), P.M. Swan, The Augustan succession, „Bryn Mawr Classical Review” 2005.03.07.
Kemezis A., Greek Narratives of the Roman Empire under the Severans, Cambridge 2014.
Krallis D., Michael Att aleiates and the Politics of Imperial Decline in Eleventh-Century Byzantium, Tempe 2012.
Krallis D., Serving Byzantium’s Emperors: The Courtly Life and Career of Michael Att aleiates, Palgrave 2019
Krallis D., The Social Viewes of Michael Att aleiates, w: Social Change in Town and Country in Eleventh–Century Byzantium, red. J. Howard-Johnston, Oxford 2020.
Krumbacher K., Die Geschichte der Byzantinischen Litt eratur, München 1897.
Kruse M., Xiphilinos’ Agency in the Epitome of Cassius Dio, „Greek, Roman and Byzantine Studies” 2021, 61, 2.
Lange C.H., Madsen M.J., Between History and Politics, w: Cassius Dio: Greek Intellectual and Roman Politician, red. H. Lange, J.M. Madsen, Boston 2016.
Laurent V., La collection C. Orghidan. Documents de sigillographie byzantine, Paris 1952.
Laurent V., Le Corpus Des Sceaux de L’empire Byzantin 5, L’Église, Paris 1963.
Laurent V., Les bulles métriques dans la sigillographie byzantine, Athènes 1932.
Lefort J., Rhétorique et politique: trois discours de Jean Mauropous en 1047, „Travaux et Memoirs” 1976, 6.
Ljubarskij J., Man in Byzantine Historiography from John Malalas to Michael Psellos, „Dumbarton Oaks Papers” 1992, 46.
Ljubarskij J., New Trends in the Study of Byzantine Historiography, „Dumbarton Oaks Papers” 1993, 47.
Ljubarskij J., Quellenforschung and/or Literary Criticism. Narrative Structures in Byzantine Historical Writings, „Symbolae Osloenses” 1998, 73.
Ljubarskij J., Some Notes on the Newly Discovered Historical Work by Psellos, w: ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ: Studies in Honor of Speros Vryonis, red. J. Jelisaveta S. Allen, J. Langdon, New Rochelle–New York 1993.
Lyubarskiy Ya., Kratkaya istoriya Mikhaila Psella: sushchestvuyet li problema avtorstva?, „Vizantiyskiy vremennik” 1994, 55 [Любарский Я., Краткая история Михаила Пселла: существует ли проблема авторства?, „Византийский временник” 1994, 55].
Lyubarskiy Ya., Mikhail Psell. Lichnost’ i tvorchestvo: K istorii vizantiyskogo predgumanizma, Moskva 1978 [Любарский Я., Михаил Пселл. Личность и творчество: К истории византийского предгуманизма, Москва 1978].
Łukaszewicz A., Ptolemy XII and the Romans – an Alexandrian money story, „The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series” 2016, 3, 1.
Macrides R., Magdalino P., The Fourth Kingdom and the Rhetoric of Hellenism, w: The Perception of the Past in 12th Century Europe, red. P. Magdalino, London–Rio Grande 1992.
Madyda W., Kasjusz Dion Kokcejanus, Historia rzymska, księgi 1–40, Wrocław 2005.
Magdalino P., Basileia: the Idea of Monarchy in Byzantium, 600–1200, w: The Cambridge Intelectual History of Byzantium, red. A. Kaldellis, N. Sinissoglou, Cambridge 2018.
Maisano R., Note Su Giorgio Cedreno E La Tradizione Storiografi ca Bizantina, „Rivista Internazionale di Studi Bizantini e Slavi” 1983, 3.
Mallan C., The Style, Method, and Programme of Xiphilinus’ Epitome of Cassius Dio’s Roman History, „Greek, Roman and Byzantine Studies” 2013, 55.
Mariev S., Byzantine World Chronicles: Identities of Genre, w: Shifting Genres in Late Antiquity, red. G. Greatrex, H. Elton, L. McMahon, London–New York 2016.
Markopoulos A., From Narrative Historiography to Historical Biography. New Trends in Byzantine Historical Writing in the 10th–11th Centuries, „Byzantinische Zeitschrift” 2009, 102.
Markopoulos A., Roman Antiquarianism: Aspects of the Roman Past in the Middle Byzantine Period (9th–11th centuries), w: Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies. London, 21–26 August, 2006, I. Plenary Papers, red. E. Jeff reys, Aldershot–Burlington,
Mazzucchi C.M., Alcune vicende della tradizione di Cassio Dione in epoca bizantina, „Aevum” 1979, 53.1.
Millar F., A Study of Cassisus Dio, Oxford 1964.
Mordtmann A., Περὶ βυζαντινῶν μολυβδοβούλλων, „Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος Κωνσταντινουπόλεως” 1872–1873.
Murison C.L., Rebellion and Reconstruction, Galba to Domitian: An Historical Commentary on Cassius Dio’s Roman History Books 64–67 (A.D. 68–96), Atlanta 1999.
Odorico P., «Parce que je suis ignorant». Imitatio / Variatio dans la chronique de Georges le Moine, w: Imitatio – Aemulatio – Variatio: Akten des internationalen wissenschaftlichen Symposiums zur byzantinischen Sprache und Literatur (Wien, 22.–25. Oktober 2008), red. A. Rhoby, E. Schiff er, Wien 2010.
Oikonomidès N., L’évolution de L’organisation Administrative de L’empire Byzantin Au XIe Siècle (1025–1118), „Travaux et Mémoires” 1976, 6.
Okoń D., Severi et senatores. Polityka personalna cesarzy dynastii Sewerów wobec senatorów w świetle badań prozopografi cznych (193–235 r. n.e.), Szczecin 2009.
Oxford Dictionary of Byzantium, red. A.P. Kazhdan, Oxford 1991.
Pérez Martín I., The Role of Maximos Planudes and Nikephoros Gregoras in the Transmission of Cassius Dio’s Roman History and of John Xiphilinos’ Epitome, „Medioevo Greco” 2015, 15.
Ptaszek I., Kasjusz Dion, Historia rzymska, księgi 41–50, Kraków 2008.
Reinhold M., From Republic to Principate: An Historical Commentary on Cassius Dio’s Roman History Books 49–52, Atlanta 1988.
Repajić M., Žanr u funkciji ironije: literarna osveta Mihaila Psela, „Zbornik radova Vizantološkog instituta” [Репајић М., Жанр у функцији ироније: литерарна освета Михаила Псела, „Зборник радова Византолошког института” 2015, 52].
Rich J.W., Cassius Dio: The Augustan Sett lement (Roman History 53–55.9), Warminster 1990.
Rosenqvist J.O., Die byzantinische Literatur. Vom 6. Jahrhundert bis zum Fall Konstantinopels 1453, Berlin–New York 2007.
Roueché C., The Literary Background of Kekaumenos, w: Literacy, Education and Manuscript Transmission in Byzantium and Beyond, red. C. Holmes, J. Waring, Brill 2002.
Scharf J., Photios und die Epanagoge, „Byzantinische Zeitschrift” 1955, 49, 2.
Schlumberger G., Sigillographie de l’Empire byzantine, Paris 1884.
Schminck A., Studien zu mitt lebyzantinischen Rechtsbüchern, Frankfurt am Main 1986.
Scott A.G., Emperors and Usurpers An Historical Commentary on Cassius Dio’s Roman History Books 79(78)–80(80) (A.D. 217–229), Oxford 2018.
Shmidt M.G., Cassius Dio, Buch LXX. Bemerkungen zur Technik des Epitomators Ioannes Xiphilinos, „Chriton” 1989, 19.
Simons B., Cassius Dio und die Römische Republik: Untersuchungen zum Bild des römischen Gemeinwesens in den Büchern 3–35 der „Romaika”, Berlin–New York 2009.
Snipes K., A Newly Discovered History of the Roman Emperors by Michael Psellos, „Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik” 1982, 32–33.
Steinacher R., Rome and its Created Northerners, w: Interrogating the ‘Germanic’: A Category and its Use in Late Antiquity and the Early Middle Ages, red. M. Friedrich, J.M. Harland, De Gruyter 2020.
Studies in John Malalas, red. E. Jeff reys, B. Croke, R. Scott , Sydney 1990.
Suski R., The Epitome – Passive Copying or a Creative Reinterpretation of the Abridged Text, „Res Gestae” 2017, 5.
Swan P.M., The Augustan succession: an historical commentary on Cassius Dio’s Roman history, Books 55–56 (9 B.C.–A.D. 14), Oxford 2004.
Tanalos M.Th., Ein Kommentar zur Synopsis Pselli des elften Jahrhunderts und seine Spuren, „Fontes Minores” 2021, 13.
Tocci R., Questions of Authorship and Genre in Chronicles of the Middle Byzantine Period: The Case of Michael Psellos’ Historia Syntomos, w: The Author in Middle Byzantine Literature, red. A. Pizzone, Berlin–Boston 2014.
Treadgold W., Middle Byzantine Historians, Palgrave 2013.
Troianos S., Ὁ Μέγας Φώτιος καὶ οἱ διατάξεις τῆς Εὶσαγωγῆς. Περικὲς παρατηρήσεις ὡς πρὸς τὶς σχέσεις Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας, „Ἐκκλησία καὶ Θεολογία” 1989–1991.
Uspenskiy F.I., Deloproizvodstvo po obvineniyu Ioanna Itala v yeresi, „Izvestiya Russkogo arkheologicheskogo instituta v Konstantinopole” 1897, 2 [Успенский Ф.И., Делопроизводство по обвинению Иоанна Итала в ереси, „Известия Русского архео-логического института в Константинополе” 1897, 2].
Wahlgren S., Original und Archetypus: zu Zustandekommen und Transformation einer byzantinischen Weltchronik (Pseudo–Polydeukes/Symeon Logothetes), „Byzantinische Zeitschrift”
, 96, 1.
Wassiliou-Seibt A.-K., Die Familie Xiphilinos im 11. Jahrundert: der Beitrag der Spiegel, w: Les réseaux familiaux Antiquité tardive et Moyen Âge, in memoriam A. Laiou et É. Patlagean, red. B. Caseau, Paris 2012.
Wilson N., Scholars of Byzantium, London 1996.
Wolska-Conus W., L’école de droit et l’enseignement du droit à Byzance au XIe siècle: Xiphilin et Psellos, „Travaux et Memoirs” 1979, 7.
Wolska-Conus W., Les écoles de Psellos et de Xiphilin sous Constantin IX Monomaque, „Travaux et Memoirs” 1976, 6.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2023.56.45-87
Data publikacji: 2023-12-21 13:03:52
Data złożenia artykułu: 2021-11-01 14:01:49
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Kamil Biały
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.