Religijne inspiracje w twórczości muzyków jazzowych

Piotr Spyra

Streszczenie w języku polskim


The main purpose of the dissertation is an attempt to answer the question of how religion inspired and still inspires the works of jazz musicians. Some people think that jazz and religion have nothing in common or even that they are in opposition. The present article tries to show that this common way of thinking is not correct: jazz grew from religious music, and owing to its creative freedom (improvisation) it can be very a good way of expressing religious feelings. The thesis consists of two major parts. The first part contains an attempt to systematize the relationship between music and religion. Relying on the knowledge about ethnography and religion, the author discusses the subordinate role of music in relation to religion. The next chapter presents the most important philosophical and theological attempts to explain the phenomenon of music. The last chapter is devoted to the presentation of the religious roots of jazz. The second part discusses the works of selected jazz musicians in the context of different religions. Featured here are the following faiths: Christianity, Islam, Buddhism, Hinduism, Scientology and some original religious systems. At the end of the paper there is a summary. The author proves that over the centuries religion has accompanied and inspired the works of the most famous musicians who have gone down in history as outstanding jazz musicians. Many of them openly declared their faith, thanked God on CD’s, in interviews, in the titles of songs. Many of them created forms associated with religious (sacred) music. Others sought in the spiritual world their identity, sources of their talent and mystery of making music, and some were inspired by selected aspects of religion.


Słowa kluczowe


religijne inspiracje, jazz, muzycy jazzowi

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Adorno T. W., Abschied vom Jazz, „Europäische Revue” 1933, nr 9, s. 313-316.

Ahlstrom S., A Religious History of the American People, New Haven 2004, s. 1019, 1035, 1038.

Allen W., Ornette Coleman: Music Is a Verb, „All About Jazz”, 21 września 2009.

Ammer Ch., The Facts on file Dictionary of Music, Nowy Jork 2004, s. 200.

Anderson D. E., Dave’s Brubeck Sacred Music:’Composition As A Prayer”, „The Huffington Post” grudzień 2012, dokument online: http://www.huffingtonpost.com/2012/12/07/dave-brubeck-sacred-music_n_2255533.html [data dostępu: 02.05.2015].

Atkins E. T., Sacred Swing: The Sacralization of Jazz in the American Baha’i Community, „American Music” 24: 2006, nr 4, s. 394-396.

Baron P., Jedna myśl – wiele wibracji. Inspiracje świętością w twórczości muzyków jazzowych, „Ethos” 2014, nr 105, s. 219.

Barth K., Wolfgang Amadeus Mozart, Zürich 1961, s. 18, 25.

Benyamin A., Islam wobec muzyki, „Bliski Wschód” 2011, nr 8, s. 95.

Berkman F. J., Monument Eternal: The Music of Alice Coltrane, Middletown 2010, s. 23-24.

Bivins J. B., Spirits Rejoice! Jazz and American Religion, Nowy Jork 2015, s. 158.

Bogdanowicz M., Chick Corea Świątecznie, „Jazz Forum” 2011, nr 1-2.

Booth P., Saxophonist Shortet Blows on Life, Creation, „Tampa Herald-Tribune”, 27 października 2002.

Bradley M., Hancock Half-Hour, „The Times” 4 kwietnia 1998.

Brodacki K., Historia Jazzu w Polsce, Kraków 2010, s. 549.

Brodacki K., W poszukiwaniu prawdy, „Ethos” 2006, nr 73-74, s. 303-304.

Bryant L., Jazz in The Church. A Lecture/Concert, dokument online: http://www.songsofdavid.com/Finale%20Webs%20and%20PDF%27s/CJA%20Articles%20Pdf%27s/JazzChurch.pdf [data dostępu: 01.05.2015].

Bukowski K., Biblia a literatura polska, Warszawa 1990, s. 127-155.

Chase Ch. W., Prophetics in the Key of Allah: Towards an Understanding of Islam in Jazz, „Jazz Perspectives” vol. 4, nr. 2, sierpień 2010, s. 157

Chuda M., Od Redakcji, „Ethos” 2006, nr 73-74, s. 6.

Clar M., The Negro Church: Its Influence on Modern Jazz, „The Jazz Review” 1959, nr 2, s. 28-29.

Clements C., John Coltrane and the integration of Indian concepts in jazz improvisation, „Jazz Research Journal” 2008, nr 2/2, s. 155-175.

Cohen H., Duke Ellington’s America, Chicago 2010, s. 449.

Coleman O., In All Launguagues, Caravan of Dreams Productions 1987, okładka płyty.

Dahl L., Morning Glory: A Biography of Mary Lou Williams, Nowy Jork 1999, s. 52.

DeLuke R. J., Herbie Hancock: Inspired by the Written Word of a Friend, dokument online: http://www.allaboutjazz.com/herbie-hancock-inspired-by-the-written-word-of-a-friend-herbie-hancock-by-rj-deluke.php [data dostępu: 05.04.2016].

Diserens C. M., Fine H. A., A psychology of Music, Cincinnati 1959.

Dizzy Gillespie Video Interviews, dokument online: http://bahairants.com/dizzy-gillespie-video-interviews-315.html [data dostępu: 16.03.2016].

Donahue J. W., Mary Lou’s Mass: Music for Peace, „America”, 8 marca 1975.

Dunn A., Marsh A., The Story of Gospel Music: The Power in the Voice, DVD, BBC Video, Burbank 2004.

Eliade M., Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1974, s. 86-113.

Ellingson T., Music and Religion, [w:] Encyclopedia of Religion, red. L. Jones, Nowy Jork 2005, s. 6248 i nast.

Ellington D., Music is My Mistress, Nowy Jork 1973, s. 15.

Ellington D., Music is My Mistress, Nowy Jork 1973, s. 262.

Ellington D., The Centennial Edition, okładka płyty.

Fisher D., Forever Grateful, „The Ottawa Citizen” 24 kwietnia 2006; T. Cumbie, Chick Corea, dokument online: http://www.allaboutjazz.com/chick-corea-chick-corea-by-ty-cumbie.php [data dostępu: 06.04.2016].

Fledderus F. M., The Function of Oral Tradition in ‘Mary Lou’s Mass’ by Mary Lou Williams, Teksas 1966, s. 73.

Foley E., Music in Ritual. A Pre-Theological Investigation, Waszyngton 1984, s. 23.

Fraser J. G., The Magic Art. In the Golden Bough, Nowy Jork 1919.

Friedman J. L., Music in Our Lives: why we listen, how it works, Jefferson 2015, s. 156-157.

Gelineau J., The Path of Music, „Concilium” 1989, nr 2, s. 136.

Gerard C. D., Spirit, Soul and New Religions, Nowy Jork 1995, dokument online: http://www.cs.cf.ac.uk/Dave/mclaughlin/misc/yoga.html [data dostępu: 12.04.2016].

GhaneaBassiri K., A History of Islam in America, Nowy Jork 2010, s. 248.

Gillespie D., Fraser A., To Be or Not… to Bop, Nowy Jork 1979, s. 293.

Gioia T., The History of Jazz, Nowy Jork 2011, s. 11.

Gourse L., Art. Blakey: Jazz Messenger, Nowy Jork 2002, s. 40-41.

Grogan D., Profile: Ornette Coleman, „People” 13 pażdziernika 1986, s. 108.

Hamel P. M., Przez muzykę do samego siebie, Wrocław 1995, s. 99-107.

Handy D. A., Conversation with Mary Lou Williams: First Lady of the Jazz Keyboard, „Black Perspective in Music” 8: 1980, nr 2, s. 206.

Harper B., Soul of an Angel, okładka płyty, przeł. J. Merecki.

Harrington R., The Jazz Player’s Choir of Angels; At the National Cathedral, Mary Lou William’s Mass Is Performed at Last, „The Washington Post”, 26 marca 1999.

Häusler A., Musikarchäologie, III. Paläothikum und Mesolithum, [w:] Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Sachtail, red. F. Blume, t. 6, Kassel 1997, szp. 838.

Haynes D. J., Creativity at the intersection of art and religion, [w:] The Oxford Handbook of Religion and the Arts, red. F. B. Brown, Oksford 2014, s. 116.

Heaney M. L., Music as Theology. What Music Says about the Word, Eugene 2012, s. 64.

Henkin A., Abdullah Ibrahim: African Magic, dokument online: http://allaboutjazz.com/abdullah-ibrahim-african-magic-abdullah-ibrahim-by-andrey-henkin.php [data dostępu: 16.03.2016].

Hołodok S., Św. Marcin de Porres, „W służbie miłosierdzia” nr 11/2006, dokument online: http://www.wsm.archibial.pl/wsm26/art.php?id_artykul=313 [data dostępu: 02-05-2015].

Interview with J. R. Mitchell, „Cadence” 8: 1982, nr 1, s. 20-21.

Irwin J., So Faith Comes from What Is Heard, [w:] Resonant Witness. Conversations between music an theology, red. J. S. Begbie, Cambridge 2011, s. 67.

Jakarta Jazz: 10 questions to Joihn McLaughlin, dokument online: http://www.jakartajazz.com/spotlight [data dostępu: 12.04.2016].

Jan Paweł II, Encyklika Fides et Ratio, nr 46, 89.

Jan Paweł II, List do artystów, [w:] Karol Wojtyła, Poezje, dramaty, szkice. Jan Paweł II, Tryptyk Rzymski, red. M. Skwarnicki, J. Turowicz, Kraków 2004, s. 572.

Jan Paweł II, Trzeba, abyście trwali i pomagali trwać innym (Przemówienie podczas spotkania ze światem kultury i sztuki w kościele św. Krzyża, Warszawa, 13 VI 1987), „L’Osservatore Romano”, wyd. pol. 8, 1987, nr 5 bis, s. 16.

Jankelevitch W., Music and the ineffable, Princeton 2003, s. 1.

Jax C., The Seven Stages of an Enlightened Teacher, Plymouth 2011, s. 4.

Jazz Goes to Church, „Ebony” kwiecień 1966, s. 77.

Jazz Goes to Churches, „Ebony” kwiecień 1966, s. 80.

Johnson D. B., Sacred Blue: Jazz Goes To Church In the 1960s, dokument online: http://indianapublicmedia.org/nightlights/sacred-blue-jazz-church-1960s, data dostępu: 01.05.2015.

Jourdain R., Music, The Brain and Ecstacy: How Music Captures Our Imagination, Nowy Jork 1997, s. 331.

Karpowicz-Zbińkowska A., Teologia muzyki w dialogach filozoficznych św. Augustyna, Kraków 2013.

Keepnews P., Liturgy of Jazz at St. Patrick’s, „New York Post”, 19 lutego 1975.

Kelley R. D. G., Thelonious Monk: The Life and Times of an American Original, Nowy Jork 2009, s. 126.

Kernodle T. L., Freedom Is a Constant Struggle: Alice Coltrane and the Redefining of the Jazz Avant-Garde, [w:] John Coltrane and Black America’s Quest for Freedom: Spirituality and Music, red. L. L. Brown, Nowy Jork 2010, s. 73.

Kernodle T., Soul on Soul: The Life and Music of Mary Lou Williams, Nowy Jork 2004 s. 23.

Kowalewska M., Ku symfonii chwały, „Ethos” 2006, nr 73-74, s. 105.

Kowalska M., ABC historii muzyki, Kraków 2001, s. 18.

Kształcenie organistów, red. J. Ziomny, Sandomierz 2004, s. 60.

Kuria broni koncertu Chicka Corei, dokument online: http://ekai.pl/wydarzenia/polska/x36786/kuria-broni-koncertu-chicka-corei/ [data dostępu: 06.04.2016].

Lavietes S., Edgar Summerlin, 78, Composer Who Brought Jazz to Church, „The New York Times”, 24 października 2006, dokument online: http://www.nytimes.com/2006/10/24/obituaries/24summerlin.html [data dostępu: 02.05.2015].

Leonard N., Jazz: Myth and Religion, Nowy Jork 1987, s. 4 i nast.

Levine L., Black Culture and Black Consciousness: Afro-American Thought from Slavery to Freedom, Nowy Jork 2007, s. 293-294.

Levitin D. J., This is Your Brain on Music. The Science of a Human Obsession, Nowy Jork 2006, s. 165-188.

Lisek-Michalska J., Focus – sztuka czy metoda? „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 64: 2002, z. 1, s. 311-326.

Litweiler J., Ornette Coleman: A Harmolodic Life, Nowy Jork 1992, s. 24.

Lock G., Chasing the Vibration: Meetings with Creative Musicians, Exeter 1994, s. 45.

Luther King Jr M., The Autobiography of Martin Luther King, Londyn 2007.

Maher J., The Christian songwriter as theologian. Giving voice to the converted heart and mind, Kew 2013, s. 30.

Mahler G., Briefe, Wiedeń 1996, s. 171.

Marini S. A., Sacred Song in America: Religion, Music and Public Culture, Chicago-Illinois 2013, s. 2-3.

Mattingly T., The soul in Dave Brubeck’s jazz, „Patheoc” grudzień 2009, dokument online: http://www.patheos.com/blogs/tmatt/2009/12/the-soul-in-dave-brubecks-jazz [data dostępu: 02.05.2015].

Matusiak B., Hildegarda z Bingen. Teologia muzyki, Kraków 2012, s. 6, 33-38

Meline G., From the Club to the Cathedral: Revisiting Duke Ellington’s Controversial ‘Sacred Concert’, dokument online: http://ww2.kqed.org/arts/2015/09/14/from-the-club-to-the-cathedral-revisiting-duke-ellingtons-controversial-sacred-concert [data dostępu: 06.04.2016].

Mercer M., Footprints: The Life and Music of Wayne Shorter, Nowy Jork 2004, s. 14.

Merecki J., Jazz i duchowość, „Ethos” 2006, nr 73-74, s. 293.

Merriam A. P., Anthropology of Music, Evanston 1964, s. 219-227.

Moslem musicans, „Ebony” kwiecień 1953, s. 102-107.

Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, t. 2, cz. 2, Warszawa 1968, s. 754.

Murchison G., Mary Lou’s Williams’ Black Christ of the Andes (St. Martin de Porres): Vatican II, Civil Rights, and Jazz as Sacred Music, „Musical Quaterly” 86: 2003, nr 4, s. 594.

Niedziela J., Historia jazzu. 100 wykładów, Katowice 2009, s. 371.

Nielen J. M., Gebet und Gottesdienst im Neuen Testament, Fryburg 1963, s. 209.

Nisenson E., Ascension. John Coltrane and His Quest, Nowy Jork 1997, s. 164.

O’Brien P. F., Jazz for the Soul, [w:] okładka płyty Mary Lou Williams, Black Christ of the Andes, Smithsonian Folkways Music, 2004.

Oliver P., Hinduism and the 1960s. The Rise of a Counter-Culture, Nowy Jork 2014, s. 133.

One Hundred Fifth Congress. First Session. September 18, 1997, Religious Intolerance in Europe Today. Hearing before the Commision on Security and Cooperation in Europe, Waszyngton 1997, s. 144-164.

Pius XII, Encyklika Musicae sacrae disciplina, nr 30.

Podlipniak P., Czy muzyka ma charakter uniwersalny? [w:] Filozofia muzyki…, s. 119.

Podlipniak P., Czy muzyka ma charakter uniwersalny?, [w:] Filozofia muzyki, red. K. Guczalski, Kraków 2003, s. 113.

Pontvik A., Heilen duch Musik, Zurych 1955

Porter E., What Is Thing Called Jazz? African American Musicians as Artists, Berkeley 2002, s. 78.

Pyysiäubwb I., Buddhism, Religion and the Concept of „God”, „Numen”, 2003, vol. 50, nr 2, s. 147-171.

Radano R., New Musical Figurations: Anthony Braxton’s Cultural Critique, Chicago 1993, s. 70.

Ratlif B., Coltrane: The Story of a Sound, Nowy Jork 2007, s. 108-109.

Ratzinger J., Das Fest des Glaubens, Einsiedeln 1981, s. 86-111.

Ratzinger J., Nowa pieśń dla Pana. Wiara w Chrystusa a liturgia dzisiaj, przeł. J. Zychowicz, Kraków 2005, s. 154.

Reed E., Sacred Jazz, All About Jazz, March 2009, dokument online: http://www.allaboutjazz.com/eric-reed-sacred-jazz-eric-reed-by-eric-reed.php, data dostępu: 02.05.2015.

Ross A., Listen to This, Nowy Jork 2011, s. 16.

Rusecki M., Homo Religiosus, [w:] Leksykon Teologii Fundamentalnej, red. M. Rusecki, Lublin – Kraków 2002, s. 522-533.

Sadzik J., Miłosz Cz., O psalmach, [w:] Księga psalmów, Paryż 1981.

Scheele P. W., Die liturgische und apostolische Sendund der Musica sacra, „Musica Sacra” 1985, nr 3, s. 191.

Schmidt A., Historia jazzu, Lublin 2009, s. 27.

Schudel M., Horace Silver dies; pianist and composer helped define hard-bop jazz, „The Washington Post” 19 czerwca 2014, dokument online: https://www.washingtonpost.com/entertainment/music/horace-silver-dies-

pianist-and-composer-helped-define-hard-bop-jazz/2014/06/19/824ab74a-f7c2-11e3-a606-946fd632f9f1_story.html [data dostępu: 14.04.2016].

Spencer J. M., An Overview of American Popular Music in a Theological Perspective, w: Theomusicology: A Special Issue of Black Sacred Music, red. J. M. Spencer, Durham 1994, s. 208-209.

Stone-Davis F. J., Musical Beauty. Negogiating the Boundary between Subject and Object, Eugene 2011, s. 1-33.

Susabowska K., Duchowość pogranicza między Kościołem a sektą, czyli o próbie klasyfikacji zjawiska, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej”, 2013, z. 65, s. 408.

Św. Augustyn, Wyznania, przeł. Z. Kubiak, Kraków 2009, s. 255.

The Jazz Ministry at St. Peter’s Church, „City of Memory” marzec 2008, dokument online: http://www.cityofmemory.org/map/index.php/story/2096/ [data dostępu: 02.05.2015].

The Other Langue: Jaques Derrida Interviews Ornette Coleman, 23 czerwca 1997, s. 323, dokument online: http://jazzstudiesonline.org/files/jso/resources/pdf/TheOthersLanguage.pdf [data dostępu: 11.04.2016].

Thomas J. C., Chasin’ the Trane, Nowy Jork, 1975, s. 83.

Tirro F., Jazz a History, Nowy Jork 1993, s. 13-17; J. T. Steed, Duke Ellington: A Spiritual Biography, Nowy Jork 1999, s. 39.

Twardowski K., Filozofia i muzyka, Warszawa 2005, s. 41.

Urs von Balthasar H., Die Entwicklung der musikalischen Idee, Einsiedeln 1998, s. 8.

Versace A. D., The Evolution of Sacred Jazz as Reflected in the Music of Mary Lou Williams, Duke Ellington, John Coltrane and Recognized Contemporary Sacred Jazz Artists, Floryda 2013, s. 29.

Vicars C., After Death of Jazz-Legend Husband, Alice Coltrane Took a Different Path, „Los Angeles Times” grudzień 1987, dokument online: http://articles.latimes.com/1987-12-18/entertainment/ca-19942_1_alice-coltrane [data dostępu: 02.05.2015].

Von Eschen P. M., Satchmo Blows Up the World: Jazz Ambassadors Play the Cold War, Cambridge 2004, s. 24, 36-37, 62-63.

Waloszek J., Teologia muzyki. Współczesna myśl teologiczna o muzyce, Opole 1997.

Waloszek J., W poszukiwaniu teologicznych kwalifikacji sztuki muzycznej, „Ethos” 2006, nr 73-74, s. 43.

Weston S., „Cadence” 3 sierpień 1977, s. 29.

Wierszyłowski J., Psychologia muzyki, Warszawa 1981, s. 304-306.

Wilmer V., As Serious as Your Life: The Story of the New Jazz, Nowy Jork 1992, s. 44.

Wilmer V., As Serious as Your Life: The Story of the New Jazz, Nowy Jork 1992, s. 66.

Wilson E. O., Konsiliencja. Jedność wiedzy, przeł. J. Mikos, Poznań 2002, s. 330.

Wisckol M., The Spiritual Shorter, „The Orange County Register”, 6 października 2006.

Wolicki M., Psychoterapeutyczne oddziaływanie muzyki, [w:] Muzyka i śpiew kościelny.

Woodard J., Horace Silver: Feeling Healing, „JazzTimes” styczeń/luty 1998, dokument online: http://jazztimes.com/articles/21295-horace-silver-feeling-healing [data dostępu: 14.04.2006].

Wright J. R. B., Conversation with John Birks ‘Dizzy’ Gillespie, „Black Music Research Journal” 4: 1976, nr 1, s. 82.

Zimniak-Hałajko M., Raj oswojony. Antropologia nowych ruchów religijnych, Warszawa 2003, s. 30-32.

Zimoń H., Chrześcijaństwo a buddyzm, [w:] Leksykon Teologii Fundamentalnej…, s. 239-247.

Ziomny J., Sandomierz 2004, s. 76.

Zwoliński A., Muzyka religijna, [w:] Muzyka i śpiew kościelny. Kształcenie organistów, red.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/l.2016.14.2.119
Data publikacji: 2017-01-12 10:46:29
Data złożenia artykułu: 2016-12-11 17:07:02


Statystyki


Widoczność abstraktów - 746
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Piotr Spyra

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.