Zasoby osobiste a elastyczność w radzeniu sobie ze stresem u osób chorych kardiologicznie

Katarzyna Góralska, Małgorzata Anna Basińska

Streszczenie w języku polskim


Celem niniejszego badania była analiza związku między zasobami osobistymi (nadzieją na sukces i dobrostanem duchowym) a elastycznością w radzeniu sobie ze stresem u pacjentów chorych kardiologicznie oraz sprawdzenie, czy zasoby osobiste i czas trwania choroby są predyktorami elastyczności w radzeniu sobie ze stresem w tej grupie. Uczestnikami badania było 120 pacjentów kardiologicznych (72 mężczyzn i 48 kobiet) w wieku 29–75 lat. W badaniu wykorzystano Kwestionariusz Nadziei na Sukces (KNS), Wskaźnik Duchowego Dobrostanu oraz Kwestionariusz elastyczności w radzeniu sobie ze stresem (KERS-14). Wyniki pokazują, że występuje istotny statystycznie związek między zasobami osobistymi a elastycznością w radzeniu sobie. Każdy z zasobów osobistych (nadzieja na sukces i dobrostan duchowy) pozytywnie koreluje z każdym wymiarem elastycznego radzenia sobie. Analiza wykazała, że zasoby osobiste odgrywają rolę predykcyjną dla elastyczności w radzeniu sobie ze stresem.


Słowa kluczowe


zasoby osobiste; nadzieja; dobrostan duchowy; elastyczność w radzeniu sobie; chorzy kardiologicznie

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Adelstein, K.E., Anderson, J.G., Taylor, A.G. (2014). Importance of meaning-making for patients undergoing hematopoietic stem cell transplantation. Oncology Nursing Forum, 41(2), 172–184. DOI: https://doi.org/10.1188/14.ONF.E172-E184

Basińska, M.A. (2009). Funkcjonowanie psychologiczne pacjentów w wybranych chorobach endokrynologicznych. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.

Basińska, M.A. (2015). Polska wersja Skali Elastycznego Radzenia Sobie – podsumowanie wyników badań. W: M.A. Basińska (red.), Coping Flexibility with Stress in Health and in Disease. Elastyczne radzenie sobie ze stresem w zdrowiu i w chorobie (s. 273–294). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.

Basińska, M.A., Rusek, A. (2015). Temperament and coping flexibility in a group of art students. W: M.A. Basińska (red.), Coping Flexibility with Stress in Health and Indisease. Elastyczne radzenie sobie ze stresem w zdrowiu i w chorobie (s. 117–132). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.

Basińska, M.A., Kruczek, A., Borzyszkowska, A., Góralska, K., Grzankowska, I., …, Sołtys, M. ([w druku]). Flexibility in Coping with Stress Questionnaire: Structure and Psychometric Properties. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health.

Bergman, E., Bertero, C. (2003). “Grasp life again”. A qualitative study of the motive power in myocardial infarction patients. European Journal of Cardiovascular Nursing, 2(4), 303–310. DOI: https://doi.org/10.1016/S1474-5151(03)00098-7

Boehm, J.K., Peterson, Ch., Kivimaki, M., Kubzansky, L. (2011). A prospective study of positive psychological well-being and coronary heart disease. Health Psychology, 30(3), 259–267. DOI: https://doi.org/10.1037/a0023124

Carr, A. (2009). Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu i ludzkich siłach. Poznań: Zysk i S-ka.

Carver, Ch.S., Scheier, M.F. (2002). The hopeful optimist. Psychological Inquiry, 13(4), 288–290.

Cierniak-Piotrowska, M., Marciniak, G., Stańczak, J. (2015). Statystyka zgonów i umieralności z powodu chorób układu krążenia. W: Z. Strzelecki, J. Szymborski (red.), Zachorowalność i umieralność na choroby układu krążenia a sytuacja demograficzna Polski (s. 46–81). Warszawa: Rządowa Rada Ludnościowa.

Czapiński, J. (2002). Szczęśliwy człowiek w szczęśliwym społeczeństwie? Zrównoważony rozwój, jakość życia i złudzenie postępu. Psychologia Jakości Życia, 1(1), 9–34.

Daaleman, T.P., Frey, B.B. (2004). The Spirituality Index of Well-Being: A new instrument for health-related quality of life research. Annals of Family Medicine, 2(5), 499–503. DOI: https://doi.org/10.1370/afm.89

Diener, E., Oishi, S., Lucas, R.E. (2011). Subjective well-being: The science of happiness and life satisfaction. W: S.J. Lopez, Ch.R. Snyder (eds.), The Oxford Handbook of Positive Psychology (s. 187–194). Oxford: Oxford University Press.

Elkins, D.N. (2001). Beyond religion: toward a humanistic spirituality. W: K.J. Schneider, J.T. Bugental, J.F. Pierson (eds.), The Handbook of Humanistic Psychology: Leading Edges in Theory, Research, and Practice (s. 201–212). Thousand Oaks: Sage.

Frey, B.B., Daaleman, T.P., Peyton, V. (2005). Measuring a dimension of spirituality for health research: Validity of the Spirituality Index of Well-Being. Research on Aging, 27(5), 556–577. DOI: https://doi.org/10.1177/0164027505277847

Gil, K., Radziwiłłowicz, P., Zdrojewski, T., Piwoński, J., Landowski, J., Wyrzykowski, B. (2006). Depresja jako czynnik ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Kardiologia Polska, 64, 526–531.

Guthrie, S. (2001). Why Gods? A cognitive theory. W: J. Andresen (ed.), Religion in Mind. Cognitive Perspectives on Religious Belief, Ritual, and Experience (s. 94–112). New York: Cambridge University Press.

Heszen-Niejodek, I. (2000). Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (T. 3, s. 465–492). Gdańsk: GWP.

Hobfoll, S.E. (1989). Conservation of Resources: A New Attempt at Conceptualizing Stress. American Psychologist, 44(3), 513–524. DOI: https://doi.org/10.1037/0003-066X.44.3.513

Kato, T. (2012). Development of the coping flexibility scale: evidence for the coping flexibility hypothesis. Journal of Counseling Psychology, 59(2), 262–273. DOI: https://doi.org/10.1037/a0027770

Kato, T. (2015). The Dual-Process Theory: New Approach to Coping Flexibility. W: M.A. Basińska (red.), Coping Flexibility with Stress in Health and in Disease. Elastyczne radzenie sobie ze stresem w zdrowiu i w chorobie (s. 19–37). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.

Koening, H.G. (2008). Concerns about measuring “spirituality” in research. Journal of Nervous and Mental Disease, 196(5), 349–355. DOI: https://doi.org/10.1097/NMD.0b013e31816ff796

Krause, N. (2011). Religion and health: Making sense of a disheveled literature. Journal of Religion and Health, 50, 20–35. DOI: https://doi.org/10.1007/s10943-010-9373-4

Kruczek, A., Basińska, M.A., Grzankowska, I. (2019). Temperamental determinants of coping flexibility in adolescents. Advances in Psychiatry and Neurology/Postępy Psychiatrii i Neurologii, 28(1), 4–20. DOI: https://doi.org/10.5114/ppn.2019.84354

Kwon, P. (2002). Hope, Defence Mechanisms, and Adjustment: Implications for False Hope and Defensive Hopelessness. Journal of Personality, 70(2), 207–232. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-6494.05003

Lambiase, M.J., Kubzansky, L.D., Thurston, R.C. (2015). Positive psychological health and stroke risk: The benefits of emotional vitality. Health Psychology, 34(10), 1043–1046. DOI: https://doi.org/10.1037/hea0000228

Lazarus, R.S., Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal and Coping. New York: Springer.

Levenson, M.R., Aldwin, C.M. (2013). Mindfulness as religious practice. W: R.F. Paloutzian, C.L. Park (eds.), Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality (s. 580–594). New York: Guilford Press.

Łaguna, M., Trzebiński, J., Zięba, M. (2005). Kwestionariusz Nadziei na Sukces KNS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Łuszczyńska, A., Cieślak, R. (2009). Mediated effects of social support for healthy nutrition: Fruit and vegetable intake across 8 months after myocardial infarction. Behavioral Medicine, 35(1), 30–37. DOI: https://doi.org/10.3200/BMED.35.1.30-38

MacDonald, D.A. (2000). Spirituality: Description, Measurement, and Relation to the Five Factor Model of Personality. Journal of Personality, 68(1), 153–197. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-6494.t01-1-00094

Masters, K.S. (2008). Mechanisms in the relation between religion and health with emphasis on cardiovascular reactivity to stress. Research in the Social Scientific Study of Religion, 19, 91–116. DOI: https://doi.org/10.1163/ej.9789004166462.i-299.29

McCollough, M.E., Willoughby, B. (2009). Religion, Self-Regulation, and Self-Control: Associations, Explanations, and Implications. Psychological Bulletin, 135(1), 69–93. DOI: https://doi.org/10.1037/a0014213

McIntosh, D.N. (1995). Religion as schema, with implications for the relation between religion and coping. The International Journal for the Psychology of Religion, 5(1), 1–16. DOI: https://doi.org/10.1207/s15327582ijpr0501_1

Moos, R.H., Schaefer, J.A. (1993). Coping resources and processes: Current concepts and measures. W: L. Goldberger, S. Breznitz (eds.), Handbook of Stress: Theoretical and Clinical Aspects (s. 234–257). New York: Free Press.

Mróz, J. (2014). Znaczenie zasobów osobistych dla zachowań i przeżyć związanych z pracą pielęgniarek. Problemy Higieny i Epidemiologii, 93(3), 731–736.

Mudyń, K. (2003). Czy można mieć zasoby, nie mając do nich dostępu? Problem dostępności zasobów. W: Z. Juczyński, N. Ogińska-Bulik (red.), Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki (s. 63–77). Łódź: Wydawnictwo UŁ.

Nelson, J.M. (2009). Psychology, religion, and spirituality. W: J.M. Nelson (ed.), Psychology, Religion, and Spirituality (s. 311–345). New York: Springer.

Oman, D., Thoresen, C.E., Park, C.L., Shaver, P.R., Hood, R.W., Plante, T.G. (2012). Spiritual modeling self-efficacy. Psychology of Religion and Spirituality, 4(4), 278–297. DOI: https://doi.org/10.1037/a0027941

Opuchlik, K., Wrzesińska, M., Kocur, J. (2009). Ocena poziomu stylów radzenia sobie ze stresem i poczucia umiejscowienia kontroli zdrowia u osób z chorobą niedokrwienną serca i nadciśnieniem tętniczym. Psychiatria Polska, 43(2), 235–245.

Ozorak, E.W. (2005). Cognitive approaches to religion. W: R.F. Paloutzian, C.L. Park (eds.), The Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality (s. 253–273). New York: Guilford.

Park, C.L. (2012). Meaning, spirituality, and growth: Protective and resilience factors in health and illness. W: A.S. Baum, T.A. Revenson, J.E. Singer (eds.), Handbook of Health Psychology (s. 405–430). New York: Taylor & Francis.

Piedmont, R.L. (1999). Does Spirituality Represents the Sixth Factor of Personality? Spiritual Transcendence and the Five-Factor Model. Journal of Personality, 67(6), 985–1013. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-6494.00080

Piedmont, R.L. (2005). The role of personality in understanding religious and spiritual constructs. W: R.F. Paloutzian, C.L. Park (eds.), Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality (s. 253–273). New York: Guilford Press.

Piórowska, A., Banasik, A. (2015). Nadzieja a elastyczne radzenie sobie ze stresem u policjantów. W: M.A. Basińska (red.), Coping Flexibility with Stress in Health and in Disease. Elastyczne radzenie sobie ze stresem w zdrowiu i w chorobie (s. 187–208). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.

Poprawa, R. (1996). Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem. W: G. Dolińska-Zygmunt (red.), Elementy psychologii zdrowia (s. 101–136). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Ryff, C.D., Singer, B.H. (2008). Know thyself and become what you are: A eudaimonic approach to psychological well-being. Journal of Happiness Studies, 9, 13–39. DOI: https://doi.org/10.1007/s10902-006-9019-0

Shen, B.J., Myers, H.F., McCreary, C.P. (2006). Psychosocial predictors of cardiac rehabilitation quality-of-life outcomes. Journal of Psychosomatic Research, 60(1), 3–11. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2005.06.069

Skrzypińska, K. (2012). Granice duchowości – perspektywa pierwsza. Roczniki Psychologiczne, 15(1), 75–96.

Snyder, Ch.R. (2000). Handbook of Hope: Theory, Measures & Applications. San Diego: Academic Press.

Snyder, Ch.R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249–275. DOI: https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1304_01

Snyder, Ch.R., Pulvers, K.M. (2001). Dr. Seuss, the coping machine, and “Oh, the Places You’ll Go”. W: Ch.R. Snyder (ed.), Coping with Stress: Effective People and Processes (s. 3–29). Oxford: Oxford University Press.

Sołtys, M. (2015). Elastyczne radzenie sobie ze stresem a subiektywna ocena stanu zdrowia wśród osób chorych przewlekle: pośrednicząca rola dobrostanu duchowego oraz wieku. W. M. Basińska (red.), Coping Flexibility with Stress in Health and in Disease. Elastyczne radzenie sobie ze stresem w zdrowiu i w chorobie (s. 123–140). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.

Strike, P.C., Steptoe, A. (2004). Psychosocial factors in the development of coronary artery disease. Progress in Cardiovascular Diseases, 46(4), 337–347. DOI: https://doi.org/10.1016/j.pcad.2003.09.001

Szwajca, K. (2014). Dyskurs na temat resilience – konteksty i aspekty praktyczne. Psychoterapia, 168, 99–107.

Trzebińska, E. (2008). Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Trzebiński, J., Zięba, M. (2003). Kwestionariusz nadziei podstawowej BHI-12. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Trzebiński, J., Zięba M., (2004). Basic hope as a world-view: An outline of concept. Polish Psychological Bulletin, 35(3), 173–182.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.2.221-237
Data publikacji: 2020-06-29 17:49:00
Data złożenia artykułu: 2019-08-06 11:20:10


Statystyki


Widoczność abstraktów - 3850
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 1526

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Katarzyna Góralska, Małgorzata Anna Basińska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.