Wyślij tekst przez e-mail 
Republika i monarchia jako podstawowy podział ustrojów w myśli polityczno-prawnej Andrzeja Maksymiliana Fredry
Streszczenie w języku polskim
W artykule opisano kluczowy dla myśli Andrzeja Maksymiliana Fredry podział ustrojowy zbudowany na zasadzie przeciwstawienia republiki i monarchii. W pierwszej części skupiono się na kwestii doktrynalnych źródeł omawianego podziału. Wskazano przede wszystkim na wpływ, jaki na Fredrę wywarły koncepcje Arystotelesa i Polibiusza. W drugiej części omówiono Fredrowską wizję republiki ze wskazaniem jej odniesienia do realiów Rzeczypospolitej. Podano tu również zasadnicze racje, które Fredro przedstawił na rzecz ustroju mieszanego. Następnie zaprezentowano Fredrowską wizję monarchii, wskazując na różnice w stosunku do ujęć klasycznych, jak również ustalono krytyczny punkt odróżniający ją od republiki, którym jest wolność. W kolejnej części poddano analizie sytuację i zadania króla w ustroju republikańskim, którą Fredro określił terminem rector. W konkluzjach wskazano, że Fredrowska konfrontacja republiki z monarchią stanowi dostosowanie klasycznej klasyfikacji ustrojów do doświadczenia siedemnastowiecznej Rzeczypospolitej i zasadniczej preferencji wolności. Dzięki temu Fredrowskie uzasadnienie republiki zbliża się już do Monteskiuszowskiego.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Arystoteles, Polityka, [w:] idem, Dzieła wszystkie, t. 6, Warszawa 2001.
Barycz H., Andrzej Maksymilian Fredro wobec zagadnień wychowawczych, Kraków 1948.
Cyceron, O państwie, Kęty 1999.
Dubel L., Historia doktryn politycznych i prawnych do schyłku XX wieku, Warszawa 2009.
Fredro A.M., Gestorum Populi Poloni sub Henrico Valesio, Polonorum postea verò Galliae Rege. Dzieje Narodu Polskiego za czasów Henryka Walezego, króla Polaków, potem zaś Francji, Warszawa 2018.
Fredro A.M., Militarium, seu Axiomatum belli ad harmoniam togae accommodatorum libri duo accessere minutiora quaedam, ejusdem authoris scripts. Kwestia wojskowa, czyli O prawidłach wojny i pokoju dwie księgi wraz z pewnymi pomniejszymi pismami tegoż autora, Warszawa 2015.
Fredro A.M., Przysłowia mów potocznych, albo przestrogi obyczajowe, radne, wojenne, na fawor polskiego języka, Kraków 1664.
Fredro A.M., Scriptorum Seu Togae et Belli Notationum Fragmenta. Accesserunt Peristromata Regum Symbolis expressa. Fragmenty pism, czyli uwagi o wojnie i pokoju. Zawierają dodatkowo królewskie kobierce symbolicznie odtworzone, Warszawa 2014.
Fredro A.M., Vir Consilii monitis ethicorum necnon prudentiae civilis praeludente apparatus oratorii copia ad civiliter dicendum instructus, Lwów 1730.
Fredro A.M., Zwierzyniec Jednorożcow z przydatkiem Różnych mów Seymowych, Listow, Pism y Dyskursow tak Polskich jako y Łacińskich, przez Franciszka Glinke zebrany y ogłoszony, Lwów 1670.
Grześkowiak-Krwawicz A., Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku, Gdańsk 2006.
Ochmann-Staniszewska S., Sejmy lat 1661–1662. Przegrana batalia o reformę ustroju Rzeczypospolitej, Wrocław 1977.
Ogonowski Z., Filozofia szkolna w Polsce XVII wieku, Warszawa 1985.
Ogonowski Z., Nad pismami Fredry. W obronie liberum veto. Cz. 2, „Człowiek i Światopogląd” 1975, nr 5.
Pattison M., Isaac Casaubon, 1559–1614, London 1875.
Pietrzyk-Reeves D., Ład rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Kraków 2012.
Platon, Państwo, Kęty 1999.
Polibiusz, Dzieje, t. 1, Wrocław 2005.
Polybii Lycortae F. Megalopolitani, Historiarum libri qui supersunt, Paryż 1609.
Rau Z., Tracz-Tryniecki M., Żurawski vel Grajewski P., Why do we Central Europeans celebrate the anniversary of Magna Carta? Introductory remarks, [w:] Magna Carta. A Central European Perspective of Our Common Heritage of Freedom, eds. Z. Rau, M. Tracz-Tryniecki, P. Żurawski vel Grajewski, London 2016.
Św. Tomasz z Akwinu, O królowaniu – królowi Cypru, Kraków 2006.
Tacyt, Roczniki, [w:] idem, Dzieła, t. 1, Warszawa 1957.
Tracz-Tryniecki M., Wstęp, [w:] A.M. Fredro, Gestorum Populi Poloni sub Henrico Valesio, Polonorum postea verò Galliae Rege. Dzieje Narodu Polskiego za czasów Henryka Walezego, króla Polaków, potem zaś Francji, Warszawa 2018.
Tracz-Tryniecki M., Wstęp, [w:] A.M. Fredro, Militarium, seu Axiomatum belli ad harmoniam togae accommodatorum libri duo accessere minutiora quaedam, ejusdem authoris scripts. Kwestia wojskowa, czyli O prawidłach wojny i pokoju dwie księgi wraz z pewnymi pomniejszymi pismami tegoż autora, Warszawa 2015.
Wojciechowski W., Biblia o państwie, Kraków 2008.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2019.66.1.427-437
Data publikacji: 2019-07-17 08:29:50
Data złożenia artykułu: 2018-03-08 05:39:25
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Marek Tracz-Tryniecki
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.