„[…] mając zawsze na celu naukę obok rozrywki”. Ekfrazy malarstwa Klementyny z Tańskich Hoffmanowej na usługach edukacji estetycznej kobiet w pierwszej połowie wieku XIX

Magdalena Zaremba

Streszczenie w języku polskim


Artykuł podejmuje zagadnienie ekfrazy we fragmentach Wspomnień z podróży w obce kraje. W listach do Helenki T. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej. Wykorzystując metodę analizy interartystycznej tekstu literackiego oraz dzieła sztuki malarskiej, ukazano rolę opisów obrazów, które Tańska-Hoffmanowa wykorzystała, by stworzyć dydaktyczny przewodnik dla dziewcząt z początków wieku XIX. Deskrypcje dzieł Giorgione, Tycjana czy Veronese Hoffmanowa uzupełniała wyimkami z Biblii, upowszechniając najwyższe w jej rozumieniu wartości moralne. Tak skomponowane ekfrazy jawią się swoistą kontynuacją tradycji podróży literackiej, periegezy, apodemików, świadectwem formacji estetycznej kobiet, a dla piśmiennictwa epoki podejmującego zagadnienie sztuk pięknych, tradycji retorycznych w opisach unaoczniających bądź wzajemnych wpływów pomiędzy sztukami w epoce romantyzmu – mają walor nie do przecenienia.

Słowa kluczowe


: ekfraza; romantyzm; deskrypcja dzieł sztuki; literatura XIX wieku; Klementyna Tańska-Hoffmanowa

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bastek, Grażyna. (2010). Warsztaty weneckie w drugiej połowie XV i w XVI wieku: Bellini, Giorgione, Tycjan, Tintoretto. Warszawa: Znak.

Borkowska Teresa, OPs. (2018). Rola Maryi w J 2, 1–12. Colloquia Theologica Ottoniana, 1, s. 7–22.

Crowe, Joseph Archer, Cavalcaselle, Giovanni Battista. (1881). Portraits of Doge Donato, Giovanni de’ Medici, and Lavinia. W:The Life and Times of Titian: With Some Account of His Family (s. 127-161). Londyn: J. Murray.

Fehl, Philipp. (1957). Questions of Identity in Veronese's Christ and the Centurion. The Art Bulletin, 39, 4, s. 301–302.

Klink, Justyna. (2004). O prawdziwej i nieprawdziwej piękności według Klementyny z Tańskich Hoffmanowej. W: Anna Tomecka-Mirek (red.), Piękno materialne. Piękno duchowe. Materiały z konferencji 19–21 maja 2003 (s. 37–45). Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.

Libera, Leszek. (1982). „Rozrywki dla Dzieci” jako czasopismo narodowe. Kwartalnik Historii Prasy Polskiej, 21/1, s. 5–16.

Meiss, Millard. (1966). Sleep in Venice. Ancient Myths and Renaissance Proclivities. Proceedings of the American Philosophical Society, 110, s. 348–382.

Pijoan, Jose. (1991). Malarstwo weneckie. W: Przemysław Trzeciak (red.), Sztuka świata. T. 6 (s. 103–131). Warszawa: Arkady.

Rosand, David. (1973). Theater and Structure in the Art of Paolo Veronese. The Art Bulletin, 55, s. 217–239.

Sendyka, Roma. (2011). Esej i ekfraza (Herbert – Bieńkowska – Bieńczyk). Przestrzenie Teorii, 11, s. 41–61.

Słodczyk, Rozalia. (2020). Ekfraza, hipotypoza, przekład. Interferencje literatury i malarstwa w prozie włoskiej i eseistyce polskiej XX wieku. Kraków: Universitas.

Stankiewicz-Kopeć, Monika. (2016). Poglądy Klementyny z Tańskich Hoffmanowej 1798–1845 w refleksji uczennic. Zarys zagadnienia. Studia Paedagogica Ignatiana, 19(3), s. 99–121.

Stoch, Elżbieta. (2017). Świat wartości w twórczości Klementyny z Tańskich Hoffmanowej adresowanej do dzieci i młodzieży (na wybranych przykładach). Roczniki Pedagogiczne, 9(45), s. 5–29.

Tańska-Hoffmanowa, Klementyna. (1849). Pamiętniki. Berlin: B. Behr (E. Bock).

Tańska-Hoffmanowa, Klementyna. (1858). Drezno i jego okolice. Warszawa: Samuel Henryk Merzbach.

Tańska-Hoffmanowa, Klementyna. (1862). Drezno i jego okolice. Bruksela: Zygmunt Gerstmann.

Tańska-Hoffmanowa, Klementyna. (1823). Wiązanie Helenki. Książeczka dla małych dzieci uczących się czytać, przez Autorkę „Pamiątki po dobrej matce”. Warszawa: Natan Glücksberg.

Tańska-Hoffmanowa, Klementyna. (1876). Wspomnienia z podróży w obce kraje. W listach do Helenki T. W: Narcyza Żmichowska (red.), Dzieła Klementyny z Tańskich Hofmanowéj z dodaniem życiorysu i objaśnień. T. V (s. 356–548). Warszawa: Spółka Wydawnicza Księgarzy,

Żołądź-Strzelczyk, Dagmara. (2020). O przedsięwzięciu peregrynacyjej. Edukacyjne wojaże szlachty z Rzeczypospolitej w świetle instrukcji podróżnych. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2024.42.1.29-41
Data publikacji: 2024-12-13 15:10:22
Data złożenia artykułu: 2024-02-15 14:09:22


Statystyki


Widoczność abstraktów - 34
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 7

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Magdalena Zaremba

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.