Misterium narodzin, życia i śmierci. "Marchołt" Jana Kasprowicza

Anna Podstawka

Streszczenie w języku polskim


Artykuł jest poświęcony ważnemu dla polskiej dramaturgii pierwszej połowy XX wieku, a zarazem stosunkowo słabo znanemu utworowi, jakim jest Marchołt Jana Kasprowicza. Jako ostatnia i najbardziej osobista wypowiedź teatralna poety, osadzony jest on w kontekście jego życia i dzieła, zwłaszcza twórczości dramatycznej. Uwzględniająca źródła biograficzne analiza problemowa utworu ma na celu ukazanie, że Marchołt wyrastał z głębokiej potrzeby ogarnięcia całokształtu egzystencjalnych doświadczeń i przemyśleń, wydobycia kwintesencji ludzkiej kondycji. Ma to swoje odzwierciedlenie w strukturze utworu, podporządkowanej dramatycznej konwencji o cechach misteryjnych i moralitetowych, z typowym dla epok Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego synkretycznym traktowaniem gatunków średniowiecznego teatru religijnego. Ujęte w czterech odsłonach dzieje tytułowego bohatera-Everymana obrazują węzłowe etapy człowieczej wędrówki, od momentu narodzin aż do śmierci. Kluczem do odczytania „misterium tragikomicznego” o Marchołcie okazuje się potraktowanie go jako syntezy światopoglądowych przemian i dylematów autora, próby holistycznego zobrazowania dramatycznych antynomii przypisanych istnieniu człowieka.

 


Słowa kluczowe


Marchołt; Jan Kasprowicz; misterium; moralitet; alegoria; Everyman

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Godlewski, Wacław. (1958). Henrik Ibsen – Jean Kasprowicz. Actes du Second Congrès National de la Société Français de Littérature Comparée [Lille 1957], pp. 185–196.

Górski, Konrad. (1977). Jan Kasprowicz. Studia. Warszawa: PIW.

Igliński, Grzegorz. (1999). Pieśni wieczystej tęsknoty. Liryka Jana Kasprowicza w latach 1906–1926. Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Kaczyński, Jan. (1990). Elementy autobiograficzne w Marchołcie Jana Kasprowicza. Rocznik Kasprowiczowski, 6, pp. 89–102.

Kasprowicz, Jan. (1907). Narodziny Marchołta. Chimera, X(30), pp. 321–354.

Kasprowicz, Jan. (2002). Marchołt gruby a sprośny. Jego narodzin, życia i śmierci misterium tragikomiczne w obrazach czterech zamknięte. Pisma zebrane. Critical ed. Jan Józef Lipski and Roman Loth. Utwory literackie, 6. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Kasprowiczowa, Maria Janowa. (1932–1934). Dziennik. Warszawa: Wydawnictwo Domu Książki Polskiej.

Loth, Roman. (2016). Dziennik Marii Kasprowiczowej jako źródło biograficzne. In: Roman Loth, Kasprowicz. Szkice o życiu i twórczości (pp. 157–166). Zakopane: Stowarzyszenie Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza.

Podstawka, Anna. (2014). Świat, który się nie kończy. Człowiek i transcendencja w teatrze Jana Kasprowicza. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Podstawka, Anna. (2016). Antynomie ludzkiej kondycji w Marchołcie Jana Kasprowicza. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 3(33), pp. 171–185. DOI: http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.33.08.

Popiel, Jacek. (1995). Dramat a teatr polski dwudziestolecia międzywojennego. Kraków: Universitas.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2022.40.1.73-82
Data publikacji: 2022-09-29 11:55:59
Data złożenia artykułu: 2022-01-16 12:04:12


Statystyki


Widoczność abstraktów - 599
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 258

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2022 Anna Podstawka

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.