Przenikanie białorutenizmów i regionalizmów do tekstów polsko- i rosyjskojęzycznych nagrobnych w XIX i pierwszej połowie XX w. na przykładzie nekropolii położonych w północno-zachodniej dzisiejszej Białorusi (system wokaliczny)

Taciana Ivanitskaja

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest analiza językowa powtarzających się formuł tekstowych odnotowanych na inskrypcjach z katolickich, prawosławnych i mieszanych cmentarzy północno-zachodniej Białorusi ze szczególnym uwzględnieniem kontaktów  między językami występującymi na tych terenach w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Przedstawiono poszczególne rodzaje wpływu białorutenizmów i regionalizmów na system wokaliczny polsko- i rosyjskojęzycznych inskrypcji nagrobnych oraz dowiedziono, że przenikanie tych pierwszych do badanych tekstów miało zarówno cechy ogólne jak i specyficzne, a obszar ich dystrybucji zależał od powszechnej w owym czasie  biegłości w pisaniu.


Słowa kluczowe


inskrypcje nagrobne; kontakty językowe; białorutenizmy; regionalizmy; cmentarze

Pełny tekst:

PDF (Русский)

Bibliografia


Dziatko, Dzmitryj Vasiĺjevič (red.). (2017). Sučasnaja bielaruskaja litaraturnaja mova. Minsk: Vyšejšaja škola. [Дзятко, Дзмітрый Васільевіч (рэд.). (2017). Сучасная беларуская літаратурная мова. Мінск: Вышэйшая школа.]

Haponienka, Iryna Aliehaŭna. (2012). Lieksika bielaruskaj litaraturnaj movy XIX – pačatku XX st.: asablivasci stanaŭliennia i razviccia. Minsk: BDU. [Гапоненка, Ірына Алегаўна. (2012). Лексіка беларускай літаратурнай мовы ХІХ – пачатку ХХ ст.: асаблівасці станаўлення і развіцця. Мінск: БДУ.]

Karaś, Halina. (2010). Cmentarze na Litwie jako znak wielokulturowego dziedzictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego. W: Jolanta‬‬ Mędelska, Zofia Sawaniewska-Mochowa (red.), Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego (s. 61–75). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Karaś, Halina. (2011). Uwagi o polskich inskrypcjach nagrobnych na Litwie. W: Feliks Czyżewski, Agnieszka Dudek-Szumigaj, Lubow Frolak (red.), Nekropolie jako znak kultury pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego (s. 93–105). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Konczewska, Katarzyna (2014). Uwagi o polszczyźnie inskrypcji nagrobnych na Grodzieńszczyźnie. Acta Baltico Slavica, 38, s. 67–88.

Kozłowska-Doda, Jadwiga. (2000). Język polski napisów cmentarnych z Białorusi środkowej (rejon dzierżyński). W: Ewa Wolnicz-Pawłowska, Wanda Szulowska (red.), Kontakty językowe polszczyzny na pograniczu wschodnim (s. 109–122). Warszawa: Semper.

Kryvicki, Aliaksandr Antonavič. (2003). Dyjaliektalohija bielaruskaj movy. Minsk: Vyšejšaja škola. [Крывіцкі, Аляксандр Антонавіч. (2003). Дыялекталогія беларускай мовы. Мінск: Вышэйшая школа.]

Kurzowa, Zofia. (1993). Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mędelska, Jolanta. (2006). Dyferencjalne regionalizmy północnokresowe z zakresu fonetyki odzwierciedlone w „Opowiadaniu z czasów wojny (1919–1923)”. Linguistica Bidgostiana, III, s. 140–161.

Ostrówka, Małgorzata. (2014). Napisy nagrobne w Rzeżycy i Krasławiu (Łotwa) jako przykład koegzystencji kultur i języków w Łatgalii. Acta Baltico Slavica, 38, s. 40–66.

Smułkowa, Elżbieta. (2002). Białoruś i pogranicza: Studia o języku i społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Tichoniuk, Bazyli. (2000). Imiona i ich formy: na pograniczu polsko-białoruskim od XVI wieku do roku 1839. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego.

Trojnickij, Nikolaj Aleksandrovič (red.). (1904a). Pervaâ vseobŝaâ perepisʹ naseleniâ Rossіjskoj imperіi, 1897 g. T. XXII. Minskaâ gubernіâ. Sankt-Peterburg: Izdanіe centralʹnago statističeskago komiteta vnutrennih del. [Тройницкий, Николай Александрович (ред.). (1904a). Первая всеобщая перепись населения Россійской имперіи, 1897 г. Т. XXII. Минская губернія. Санкт-Петербургъ: Изданіе центральнаго статистическаго комитета внутренних дѣлъ.]

Trojnickij, Nikolaj Aleksandrovič (red.). (1904b). Pervaâ vseobŝaâ perepisʹ naseleniâ Rossіjskoj imperіi, 1897 g. T. XXII. Minskaâ gubernіâ. Sankt-Peterburg: Izdanіe centralʹnago statističeskago komiteta vnutrennih del. [Тройницкий, Николай Александрович (ред.). (1904b). Первая всеобщая перепись населения Россійской имперіи, 1897 г. Т. XXII. Минская губернія. Санкт-Петербургъ: Изданіе центральнаго статистическаго комитета внутреннихъ дѣлъ.]

Turska, Halina. (1983). Język polski na Wileńszczyźnie. W: Janusz Rieger, Wiaczesław Werenicz (red.), Studia nad polszczyzną kresową. T. 2 (s. 15–23). Warszawa: Wydawnictwo Semper.

Uscinovič, Hanna Kanstancinaŭna. (2011). Sloŭnik asabovych ulasnych imion: dlia rabotnikaŭ pašpartnych staloŭ i kadravych službaŭ, ZAHSaŭ, nataryjaĺnych kantor i jurydyčnych kansuĺtacyj, rabotnikaŭ druku, nastaŭnikaŭ i studentaŭ. Minsk: Litaratura i Mastactva. [Усціновіч, Ганна Канстанцінаўна. (2011). Слоўнік асабовых уласных імён: для работнікаў пашпартных сталоў і кадравых службаў, ЗАГСаў, натарыяльных кантор і юрыдычных кансультацый, работнікаў друку, настаўнікаў і студэнтаў. Мінск: Літаратура і Мастацтва.]




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2021.39.2.209-226
Data publikacji: 2021-12-27 11:14:36
Data złożenia artykułu: 2021-02-27 19:13:24


Statystyki


Widoczność abstraktów - 907
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (Русский) - 560

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Татьяна Иваницкая

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.