Wyślij tekst przez e-mail Myślenie w systemie poznawczym i w świecie wartości. O powinnościach dydaktyki w dobie neuronauki
Streszczenie w języku polskim
Wychodząc od współczesnych determinantów zmian w zakresie operacji myślowych, takich jak transkulturowy charakter świata i neuronaukowe koncepcje umysłu (Francisco Varela, Daniel C. Dennett, Gilles Fauconnier, Mark Turner), autorka kształtuje podstawy dydaktyki mentalnej, odtwarza tropy związane z mechanizmami poznawczymi w dydaktyce polonistycznej (Maria Nagajowa, konstruktywizm, nowe media) oraz wskazuje takie pola aktywności nauczycielskiej wrażliwe na kształtowanie myślenia, jak: interpretacja, retoryka, kultura dyskusji i ćwiczenia percepcyjne, prowadzące do odsłonięcia qualiów. Zaproponowana w artykule „dydaktyka mentalna” oznacza zintegrowane kształcenie myślenia, percepcji, uwagi i systemu wartości.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bloom, A.D. (1997). Umysł zamknięty. O tym, jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów. Poznań: Zysk i S-ka.
Bocheński, J.M. (1992). Współczesne metody myślenia. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.
Bruner, J.S. (1974). Prawidłowości rozwoju. W: tegoż, W poszukiwaniu teorii nauczania. Warszawa: PIW.
Bruner, J.S. (2010). Kultura edukacji. Kraków: Universitas.
Chrzanowska-Pieńkos, J., Pieńkos, A. (red.). (1996). Leksykon sztuki polskiej XX wieku. Sztuki plastyczne. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
Churchland, P.S. (2013). Moralność mózgu. Co nauka mówi o moralności. Kraków: Copernicus Center Press.
Cudowska, A. (2004). Kształtowanie twórczych orientacji życiowych w procesie edukacji. Białystok: Trans Humana.
Czub, T. (2009). Wartość niewiedzenia. Refleksje na podstawie koncepcji świadomości L.S. Wygotskiego. Poznańskie Studia z Filozofii Humanistyki, nr 8, 367–379.
Dennett, D.C. (2015). Dźwignie wyobraźni i inne narzędzia do myślenia. Kraków: Copernicus Center Press.
Derlukiewicz, M. (2012). Słowa na start! Kształcenie literackie i kulturowe. Warszawa: Nowa Era.
Duda-Gracz, J. (1982). Autoportret (Ora et kolabora). Olej na płycie pilśniowej, 80 x 60,5 cm. Wrocław: Muzeum Narodowe.
Duda-Gracz, J. (2001). Kalendarium „Golgoty jasnogórskiej”. W: tegoż, Golgota jasnogórska. Częstochowa: Paulinianum.
Dylak, S. (2014). Kształcenie przez działanie i myślenie. Pobrane z: www.kopernik.org.pl/fileadmin/user_upload/PROJEKTY_SPECJALNE/Konferencja_Pokazac-Przekazac/Edycja_2014/Podsumowanie_konf_PP_2014.pdf [dostęp: 6.08.2016].
Dziarnowska, W. (2005). Subiektywna natura świadomości. O funkcjach qualiów. W: M. Urbański, P. Przybysz (red.), Funkcje umysłu (s. 29–61). Poznań: Zysk i S-ka.
Fauconnier, G., Turner, M. (2019). Jak myślimy. Mieszaniny pojęciowe i ukryta złożoność umysłu. Warszawa: Biblioteka Kwartalnika KRONOS, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.
Garstka, T. (2016). Wyszukać (jakąś?) inteligencję. W: tegoż, Psychopedagogiczne mity. Jak zachować naukowy sceptycyzm w edukacji i wychowaniu? (s. 254–281). Warszawa: Wolters Kluwer.
Goleman, D. (2014). Fokus. Sztuka koncentracji jako ukryte dążenie do doskonałości. Poznań: Media Rodzina.
Goodman, N. (1997). Jak tworzymy świat. Warszawa: Aletheia.
Grodecka, A., Podemska-Kałuża, A. (2012). Wielozmysłowość. Filozofia i dydaktyka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Guttmejer, E. (1982). Rozumienie treści symbolicznych przez dzieci z klas III–V. Czytanie ze zrozumieniem. Warszawa: PWN.
Heller, M. (2017). Jak być uczonym. Kraków: Copernicus Center Press.
Jankowicz, G. (2019). Riposta. W: Z. Kadłubek, B. Mytych-Forajter, A. Nawarecki (red.), Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia (s. 423–427). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Jantz, R. (1994). Nauczanie pojęć. W: R.I. Arends (red.), Uczymy się nauczać (s. 276–301). Warszawa: WSiP.
Kołakowski, L. (1972). Obecność mitu. Paryż: Instytut Literacki.
Kowalczyk, A. (red.). (2014). Samo się nie myśli. Afekt w procesach poznawczych. Sopot: Smak Słowa.
Koziołek, K. (2017). Czas lektury. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Krupińska, J. (2006). Czytam, pamiętam, rozumiem. Pobrane z: https://profesor.pl/mat/pd6/pd6_j_krupinska_20060627.pdf [dostęp: 28.01.2010].
Kuhn, T.S. (1985). Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. Warszawa: PIW.
Kuryluk, E. (1977). Artysta sygnałem alarmowym. O spotkaniu z Marshallem McLuhanem. Polityka, nr 48, 10–11.
LeDoux, J.E. (2000). Mózg emocjonalny. Tajemnicze podstawy życia emocjonalnego. Poznań: Media Rodzina.
Marody, M. (1987). Technologie intelektu. Językowe determinanty wiedzy potocznej i ludzkiego działania. Warszawa: PWN.
Matuchniak-Krasuska, A. (1999). Publiczność wobec metafory plastycznej. O recepcji groteski Jerzego Dudy-Gracza. Łódź: Uniwersytet Łódzki.
McLuhan, M. (1975). Przekaźniki, czyli przedłużenie człowieka. W: tegoż, Wybór pism (s. 43–194). Warszawa: Wydawnictwa Artstyczne i Filmowe.
Milewska, B., Milewska, I. (2002). Język polski 1. Kształcenie językowe. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.
Morawska, I. (2018). Literatura jako „głos Innego” w przestrzeni edukacyjnej. Annales UMCS sectio N (Educatio Nova), nr 3, 17–36, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2018.3.17-36.
Muszyńska, M. (1999). Metafory w edukacji prymarnej. Koncepcja kształcenia wspomagającego rozwój zdolności interpretacyjnych dzieci 9–10-letnich. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Myers, D.G. (2004). Intuicja. Jej siła i słabość. Taszów: Moderator Tomasz Witkowski.
Myrdzik, B. (2015). Czy warto czytać? Uczeń jako obiekt zabiegów perswazyjnych w podręcznikach szkolnych dla liceum. W: B. Myrdzik, I. Morawska, M. Latoch-Zielińska (red.), Przestrzenie rzeczywiste i wyobrażone. Metodyczny wielogłos o różnych przestrzeniach (s. 81–94). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Nagajowa, M. (1990). ABC metodyki języka polskiego dla początkujących nauczycieli. Warszawa: WSiP.
Okoń, W. (1957). Problem samodzielności myślenia i działania. Studia Pedagogiczne, nr 4, 7–23.
Okoń, W. (2003). Zasada samodzielności, czyli ograniczonej zależności ucznia od nauczyciela. W: tegoż, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej (s. 180–183). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Okraj, Z. (2015). Twórcze rozwiązywanie problemów z zastosowaniem nowych technik dyskusji: teoria, badania, trening. Kielce: Uniwersytet Jana Kochanowskiego.
Osborn, A.F. (1953). Applied Imagination – Principles and Procedures of Creative Thinking. New York: Alex Faickney Osborn.
Patrick, F. (2009). Gry wideo w szkole. Podręcznik dla nauczyciela. Pobrane z: http://89.161.199.96/media/Podrecznik_HandBook_PL.pdf [dostęp: 24.01.2020].
Patzlaff, R. (2008). Zastygłe spojrzenie. Fizjologiczne skutki patrzenia na ekran a rozwój dziecka. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Pawlicki, A. (2016). Szczęśliwe błędy. Błędy, pomyłki i alternatywne koncepcje – jak nie pobłądzić, ucząc (się) na błędach. Pobrane z: www.edunews.pl/badania-i-debaty/opinie/3752-szczesliwe-bledy-1 [dostęp: 10.10.2019].
Petty, G. (2013). Nowoczesne nauczanie. Praktyczne wskazówki dla nauczycieli, wykładowców i szkoleniowców. Sopot: GWP.
Piaget, J., Inhelder, B. (1967). Operacje umysłowe i ich rozwój. W: P. Oleron, J. Piaget, B. Inhelder, P. Greco, Inteligencja (s. 189–197). Warszawa: PWN.
Polus-Rogalska, K. (2002). Czy „myśleć” znaczy tylko racjonalnie? Bydgoszcz: Margrafsen Kate.
Rudniański, J. (1963). Jak się uczyć? Warszawa: PZW.
Siemieniecki, B. (2012). Media a patologie we współczesnym świecie. W: B. Bilicka (red.), Wychowanie do wartości w świecie cyberkultury (s. 15–40). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Szczygieł, M., Cipora, K. (2014). Fałszywe przekonania na temat działania mózgu i zjawisk psychicznych, czyli neuromity i psychomity w edukacji. Edukacja, nr 2, 53–66.
Szkudlarek, T. (2009). Wiedza i wolność w pedagogice amerykańskiego postmodernizmu. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Szulakiewicz, M. (2012). Systemy myślenia i człowiek. W: tegoż, O człowieku w czasach trudnych. Urywki filozoficzne (s. 149–232). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Szymik, E. (2005). Bariery w odbiorze lektur szkolnych. Nauczyciel i Szkoła, z. 1–2, 181–193.
Tomaszewska, G.B. (2019). Praktyki czytania. Ponowoczesna interpretacja a szkoła. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Uryga, Z. (1982). Odbiór liryki w klasach maturalnych. Warszawa–Kraków: PWN.
Wertheimer, M. (1945). Productive Thinking. London: Harper & Brothers.
Varela, F. (red.). (2001). Sen, śnienie, umieranie. Zgłębianie świadomości z Dalaj Lamą. Kraków: „Mudra”.
Vetulani, J. (2010). Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice. Kraków: Wydawnictwo Homini.
Zybała, A. (2016). Polski umysł na rozdrożu. Wokół kultury umysłowej w Polsce. W poszukiwaniu źródeł niepowodzeń części działań publicznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2020.5.23-43
Data publikacji: 2020-12-31 10:41:13
Data złożenia artykułu: 2020-01-02 10:16:50
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.