Ukryj
Pokaż wszystkie
Funkcjonalno-przestrzenna optymalizacja sieci stref chronionych i regionów ekologicznych Tarnopola na Ukrainie
Streszczenie w języku polskim
Artykuł analizuje istotę Europejskiej Strategii Ochrony Krajobrazu i Różnorodności Biotycznej, zasady tworzenia, ochrony i wykorzystania sieci ekologicznej na Ukrainie, istniejące problemy sieci krajowych i regionalnych, biorąc pod uwagę nową strukturę administracyjno-terytorialnego ustroju na poziomie jednostek administracyjno-rejonowych, а także wspólnot terytorialnych. Celem artykułu jest ocena funkcjonalno-terytorialnej struktury sieci stref chronionych i regionów ekologicznych Tarnopola oraz uzasadnienie sposobów ich optymalizacji w nowych warunkach. Materiały do artykułu opierają się na informacjach uzyskanych w badaniach terenowych przeprowadzonych w latach 2019–2022, a także na zebranych i przetworzonych danych statystycznych, materiałach kartograficznych i materiałach z otwartej sieci lotniczych zdjęć satelitarnych Google Earth. Zebrane materiały zostały przetworzone przy użyciu systemu metod (analiza, synteza, porównanie, dekodowanie, mapowanie, modelowanie komputerowe itp.). Uzyskane dane wykazały, że w 36,5% jednostek terytorialnych obszary chronione zajmują mniej niż 1%. W celu poprawy sytuacji autorzy proponują utworzenie 53 nowych obszarów chronionych w 25 gminach obwodu tarnopolskiego o łącznej powierzchni 39 358 ha oraz uzasadnienie nowych rdzeni i terytoriów łączących lokalne elementy regionalnej sieci ekologicznej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
LITERATURE
Andriienko T. 2004. Mizhderzhavni pryrodno-zapovidni terytoriyi – vazhlyva skladova ekologichnoyi merezhi [Interstate protected areas as an important component of the ecological network]. Ecological Bulletin 7–8, 2–5 (in Ukrainian).
Andriienko T., Malyuk A., Vakarenko L., Grebenyuk Y. 2004. Formuvaschpnnya regional`ny`ch schem ekomerezhi. Metody`chni rekomendaciyi [Formation of regional ecological network schemes. Methodological recommendations]. Kyiv (in Ukrainian).
Baydikov I.A., Paschenko V.M. 2014. Landshaftnyj karkas yak prostorova j strukturna osnova ekomerezhi [The landscape framework as a spatial and structural basis of the ecological network]. Ukrainian Geographical Journal 3, 44–50 (in Ukrainian).
Bayrak O.M. 2012. Regional`na ekomerezha Poltavshhy`ny [Regional ecological network of Poltava region]. Poltava: Verstka (in Ukrainian).
Boyko P.M. 2007. Prostorovo-chasova struktura bioheotsenoziv Nyzhnodniprovskoho ekokorydoru [Spatial and Temporal Structure of Biocenoses of the Lower Dnipro Ecocorridor]: dys... kand. biol. nauk: 03.00.16 / UAAN; Nikitskyi botanichnyi sad – Natsionalnyi naukovyi tsentr. Yalta. 325 ark. Bibliohr.: ark. 172–213 (in Ukrainian).
Buček F., Lacina J. 1983. Vytvareni uzemnich systemu ekologicke stability jako predpoklad zachovani genofondu. Aktualni problemy ochrany fauny [Creation of territorial systems of ecological stability as a prerequisite for the preservation of the gene pool. Current problems of fauna protection]. Brno: UVO CSAV a KSPPOP.
Derkach O., Kolomiyecz G., Kostyshyn V. 2004. Teorety`chni ta prakty`chni aspekty` formuvannya ekomerezhi na pry`kladi My`kolayivs`koyi oblasti Ukrayiny` [Theoretical and Practical Aspects of Ecological Network Formation on the Example of Mykolaiv Region of Ukraine]. Scientific Notes Ternopil Volodymyr Hnatiuk National Pedagogical University. Series: Geography 2(1), 211–215 (in Ukrainian).
Domaranskyi A. 2004. Koncepciya landshaftnogo riznomanittya v konteksti formuvannya nacional`noyi ekomerezhi [The concept of landscape diversity in the context of national ecological network formation]. Ukraine: Geographical Problems of Sustainable Development (vol. 2, pp. 82–84) (in Ukrainian).
Farion Y.M., Chexnij V.M. 2004. Landshaftoznavchi aspekty` stvorennya ekomerezhi Ukrayiny [Landscape aspects of creating an ecological network of Ukraine]. Ukrainian Geographical Journal 3, 36–43 (in Ukrainian).
Hrynevetskyi V.T. 2002. Ponyattya ekomerezhi ta osnovni napryamy yiyi landshaftoznavchogo obgruntuvannya v Ukrayini [The concept of an ecological network and the main directions of its landscape substantiation in Ukraine]. Ukrainian Geographical Journal 4, 62–67 (in Ukrainian).
Izakovičová Z., Świąder M. 2017. Building ecological networks in Slovakia and Poland. Ekológia 36(4), 303–322.
Jędrzejewski W., Nowak S., Stachura K., Skierczyński M., Mysłajek R. W., Niedziałkowski K., … Ślusarczyk R. 2011. Projekt korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć Natura 2000 w Polsce. Białowieża: Zakład Badania Ssaków PAN.
Kagalo O.O. 2009. Rozbudova ekologichnoyi merezhi v Ukrayini: pryncypy, problemy, perspektyvy [Creating an Ecological Network in Ukraine: Principles, Problems, and Prospects]. In Proc. of the 9th scientific conference of young scientists “Scientific basis for the conservation of biotic diversity” (pp. 10–13). Lviv: Institute of Ecology of the Carpathians of the National Academy of Sciences of Ukraine (in Ukrainian).
Karpiuk Z.K. 2014. Vnutrishnia funktsionalna struktura ekolohichnoi merezhi Volynskoho Polissia (u mezhakh Volynskoi oblasti) [The Internal Functional Structure of the Volyn Polissia Ecological Network (within Volyn Region)]: avtoref. dys. ... kand. heohr. nauk : 11.00.11 /. Lviv nats. un-t im. Ivana Franka (in Ukrainian).
Kondratiuk T.M. 2019. Pravovyi rezhym zemel natsionalnoi ekolohichnoi merezhi Ukrainy [Legal Regime of the Lands of the National Ecological Network of Ukraine]. Kyiv (in Ukrainian).
Koniakina S.M. 2014. Rehionalna ekomerezha Cherkaskoi oblasti: heohrafichni aspekty formuvannia i rozvytku. [Regional eco-commerce of the Cherkasy region: Geographical aspects of formation and development]. Physical Geography and Geomorphology 3, 89–100 (in Ukrainian).
Koren M., Steffek J., Sabo P. 1996. Návrh národnej ekologickej siete Slovenska – NECONET. Bratislava: Nadácia IUCN.
Korzhyk V. 2004. Ekologichna merezha chy` ekolandshaftna merezha [Ecological network or ecological landscape network]. In Ukraine: Geographical Problems of Sustainable Development (vol. 2, pp. 58–60) (in Ukrainian).
Liro A. 1995. Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska. Warszawa: IUCN Polska.
Liro A. (Ed.). 1998. Strategia wdrażania krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska. Warszawa: IUCN Polska.
Omelchuk O.S. 2016. Zaplavni fitosystemy u strukturi richkovo-dolynnykh korydoriv ekomerezhi Zakarpattia [Floodplain Phytosystems in the Structure of River-Valley Corridors of Trans-Carpathians]: avtoref. dys. ... kand. biol. nauk: 03.00.16. Derzh. akad. pisliadyplom. osvity ta upr. Kyiv.
Prychodko M.M. 2004. Regional`na ekologichna merezha yak factor opty`mizaciyi landshaftiv Ivano-Frankivs`koyi oblasti [Regional Ecological Network as a Factor of Landscape Optimization in Ivano-Frankivsk Region]. Scientific Notes Ternopil Volodymyr Hnatiuk National Pedagogical University. Series: Geography 2(1), 215–221 (in Ukrainian).
Samoilenko V., Kohoda N. 2006. Geoinformacijne modelyuvannya ekomerezhi [Geoinformation modeling of the ecological network]. Kyiv: Nika-Centr (in Ukrainian).
Shelyag-Sosonko Y.R. 1999. Rozbudova ekomerezhi Ukrayiny [Development of Ukraine’s ecological network] United Nations Development Program. Project “Ecological networks”. Kyiv (in Ukrainian).
Shelyag-Sosonko Y.R., Grodzynskyi M.D., Romanenko V.D. 2004. Koncepciya, metody i kriterii sozdaniya ekoseti Ukrainy [The concept, methods and criterions of the Ukraine’s econetwork creation]. Kyiv: Fitosotziotzentr (in Ukrainian).
Tkachov A., Ivanenko I. 2000. Konceptual`ni osnovy` formuvannya nacional`noyi ekomerezhi Ukrayiny [Conceptual framework for the formation of the national ecological network of Ukraine]. Ridna Nature 2, 50–55 (in Ukrainian).
Tsaryk L. 2003. Zberezhennya landshaftnogo riznomanittya Zachidnogo Podillya u konteksti formuvannya regional`noyi ekomerezhi [Conservation of the landscape diversity of Western Podillia in the context of the formation of a regional ecological network.]. In Proc. of scientific conference “The role of protected areas in Western Podillia and the Oitsovska River in the conservation of biological and landscape diversity” (pp. 107–114). Grymajliv – Ternopil: Lileya (in Ukrainian).
Tsaryk L. 2009. Geografichni zasady` formuvannya i rozvy`tku pry`rodochoronny`ch sy`stem Podillya: konceptual`ni pidchody`, prakty`chna realizaciya [Geographical foundations of the formation and development of nature protection systems of Podillia: conceptual approaches, practical implementation]. Ternopil: Pidruchn. i posibn. (in Ukrainian).
Tsaryk L., Koval`chuk I., Tsaryk P., Kuzy`k I., Tsaryk V. 2023. Pry`rodoochoronni standarty` YeS – nacional`ni i regional`ni realiyi [EU environmental standards – national and regional realities.]. Ukrainian Geographical Journal 4 (in Ukrainian).
Tsaryk P. 2005. Regional`na ekomerezha: geografichni aspekty` formuvannya i rozvy`tku (na materialach Ternopil`s`koyi oblasti) [Regional Ecological Network: Geographical Aspects of Formation and Development (Based on the Materials of the Ternopil Region)]. Ternopil: TNPU (in Ukrainian).
Vorovka V. 2004. Ekologo-geografichni pidchody do organizaciyi ekomerezhi Zaporizkoyi oblasti [Ecological and geographical approaches to the organization of the ecological network of Zaporizhzhia region]. Scientific Notes Ternopil Volodymyr Hnatiuk National Pedagogical University. Series: Geography 2(1), 206–211 (in Ukrainian).
Zarubina A.V. 2010. Heohrafichni osnovy formuvannia i rozvytku rehionalnoi ekomerezhi na terytorii Kirovohradskoi oblasti [Geographical Bases of Formation and Development of the Regional Ecological Network in Kirovograd Region]. Dys... kand. nauk: 11.00.11 (in Ukrainian).
Zinko Y., Kravchuk Y., Brusak V., Kazakov V. 2000. Koncepciya transyevropejs`ky pryrodoochoronnyh poyasiv ta rozbudova ekologichnoyi merezhi v Ukrayini [The concept of trans-European nature protection belts and the development of an ecological network in Ukraine]. Ukraine and Global Processes: Geographic Dimension 3, 24–27 (in Ukrainian).
ONLINE SOURCES
Biodiversity strategy for 2030. Retrieved from https://ec.europa.eu/environment/strategy/biodiversity-strategy-2030_en (access: 21.09.2023).
EEA. 2009. Indicative map of the Pan-European Ecological Network for central and eastern Europe. Retrieved from https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/figures/indicative-map-of-the-pan-european-ecological-network-for-central-and-eastern-europe (access: 28.12.2023).
Pro Zahalnoderzhavnu programu formuvannia natsionalnoi ekolohichnoi merezhi Ukrainy na 2000–2015 roky. 2000. (Vidomosti Verkhovnoi Rady Ukrainy (VVR), 2000, No. 47, st. 405 ). Verkhovna Rada Ukrainy [Law “On the State Programme for Development of National Ecological Network of Ukraine for 2000 – 2015”]. Retrieved from https://xn--80aagahqwyibe8an.com/ukrajiny-zakony/zakon-ukrajini-pro-zagalnoderjavnu-programu-2000-16721.html (in Ukrainian) (access: 23.12.2023).
Proekolohichnu merezhu Ukrainy. 2004. (Vidomosti Verkhovnoi Rady Ukrainy (VVR), 2004, No. 45, st. 502) [Law of Ukraine “On Ecological Networks”]. Retrieved from https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1864-15#Text (in Ukrainian) (access: 14.09.2023).
Vseyevropejska strategiya zberezhennya biologichnogo ta landshaftnogo riznomanittya [Pan-European Strategy for the Conservation of Biological and Landscape Diversity]. 1998. Retrieved from https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/994_711#Text (in Ukrainian) (access: 14.09.2023).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2023.78.0.131-151
Data publikacji: 2023-12-25 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2023-06-30 12:21:23
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Lyubomir Tsaryk, Petro Tsaryk, Liubov Yankovska, Svitlana Novytska, Volodymyr Tsaryk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.