About the Translator’s Self-Consciousness (on the Example of the Author’s Counter-Translations)

Anna Bednarczyk

Abstract


The paper examines the issue of translator’s self-awareness understood as an individual act of becoming aware of the reasons for and consequences of actions taken, as well as one’s own abilities, rather than as a competence referred to in skills and knowledge. Due to the fact that the latter are relatively often identified by researchers with self-consciousness, the text points to the reflections of philosophers who see this concept both in a broad and narrow sense as related to creative activity. Acknowledging the disconnect between self-consciousness and competence, the author cites not only judgements of theorists, but also examples of counter-translations of a given work in different variants by the same translator. Possible reasons for the creation of successive versions are discussed. The analysis confirms that the re-translation does not always correct the mistakes of the first one, and often turns out to be a response to a demanded, e.g. by the editors, approach to a particular text. This may be related to a different translation goal or to a different function of the target variant. Consequently, the article presents different Polish versions of Russian poems, equivalent from the point of view of lexical-semantic and stylistic adequacy of both texts, but different in terms of pragmatics.


Keywords


literary translation, self-awareness, competence, counter-translation, purpose

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Albin 2012: Albin, Joanna. “Competence from the Translator’s Point of View.” In Piotrowska, Maria & Artur Czesak & Aleksander Gomola & Sergiy Tyupa, eds. Translator’s Competences: 31–48. Kraków: Tertium, 2012. [In Polish: Albin, Joanna. „Kompetencja z punktu widzenia tłumacza.” W: Piotrowska, Maria & Artur Czesak & Aleksander Gomola & Sergiy Tyupa, red. Kompetencje tłumacza: 31–48. Kraków: Tertium, 2012.]

Bandura 1977: Bandura, Albert. “Self-Efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change.” Psychological Review, no 84 / 2 (1977): 191–215.

Brzostowska-Tereszkiewicz 2014: Brzostowska-Tereszkiewicz, Tamara. “Imagination Liberated. Cubist Model of Literary Translation.” Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka, no 23 (43 / 2014): 79–98. [In Polish: Brzostowska-Tereszkiewicz, Tamara. „Wyobraźnia wyzwolona. Kubistyczny model przekładu literackiego.” Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka, nr 23 (43 / 2014): 79–98.]

Dambska-Prokop 2000: Dambska-Prokop, Urszula. “Translator’s Competences.” In Prokop-Dambska, Urszula, ed. A Small Encyclopedia for Translation Studies: 109–110. Czestochowa: Edukator, 2000. [In Polish: Dąmbska-Prokop, Urszula. „Kompetencje tłumacza”. W: Dąmbska-Prokop, Urszula, red. Mała encyklopedia dla przekładoznawstwa: 109–110. Częstochowa: Edukator, 2000.]

Fet 1885: Fet, Afanasy. “I Won’t Tell You Anything...”, 1885. https://ilibrary.ru/text/1319/p.1/index.html (accesed 5.07.2021). [In Russian: Фет, Афанасий. „Я тебе ничего не скажу...”, 1885. https://ilibrary.ru/text/1319/p.1/index.html (доступ 5.07.2021).]

Fet 2016: Fet, Afanasy. “I Won’t Tell You Anything...” Music by Tatiana Tolstaya. https://www.youtube.com/watch?v=f9kmG2TgK4o (published 28.01.2016; accesed 5.07.2021). [In Russian: Фет, Афанасий. „Я тебе ничего не скажу…” Муз. Татьяна Толстая. https://www.youtube.com/watch?v=f9kmG2TgK4o (публ. 28.01.2016; доступ 5.07.2021).]

Goleman 2009: Goleman, Daniel. Emotional Intelligence. Transl. by A. Isaeva. Moscow: AST, 2009. [In Russian: Гоулман, Даниель. Эмоциональный интеллект. А. Исаева, перевод. Москва: ACT, 2009.]

Jankowska 2012: Jankowska, Anna. “Competence of an Audiovisual Translator”. In Piotrowska, Maria & Artur Czesak & Aleksander Gomola & Sergiy Tyupa, eds. Translator’s competences: 244–265. Krakow: Tertium, 2012. [In Polish: Jankowska, Anna. „Kompetencje tłumacza audiowizualnego.” W: Piotrowska, Maria & Artur Czesak & Aleksander Gomola & Sergiy Tyupa, red. Kompetencje tłumacza: 244–265. Kraków: Tertium, 2012.]

Jasinski 2010: Jasinski, Bogusław. “Creativity and the Object of Art.” 2010. https://www.asp.wroc.pl/dyskurs/Dyskurs9/Boguslaw_Jasinski (accesed 10.07.2021). [In Polish: Jasiński, Bogusław. „Twórczość a przedmiot sztuki” 2010. https://www.asp.wroc.pl/dyskurs/Dyskurs9/Boguslaw_Jasinski (доступ 10.07.2021).]

Kielar 1986: Kielar, Barbara Zofia. “For an Adequate Presentation of the Translator’s Linguistic Properties.” In Grucza, Franciszek, ed. Problems of Translation Studies and Translation Didactics: 29–38. Warsaw University Press, 1986. [In Polish: Kielar, Barbara Zofia. „O adekwatne ujęcie językowych właściwości tłumacza.” W: Grucza, Franciszek, red. Problemy translatoryki i dydaktyki translatorycznej: 29–38. Warszawa: Wyd. UW, 1986.]

Leclercq 1986: Leclercq, Guy. “To Translate Poetry Is to Make Poetry. Some Milestones in the Approach to a Poem by E. E. Cummings.” La traduction. Revue d’esthétique nouvelle série, no 12 (1986): 109–124. [In French: Leclercq, Guy. “Traduire de la poésie, c’est faire de la poésie. Quelques jalons dans l’approche d’un poème de E. E. Cummings.” La traduction. Revue d’esthétique nouvelle série”, n° 12 (1986): 109–124.]

Lewandowska-Tomaszczyk 2020: Lewandowska-Tomaszczyk, Barbara. “Spaces of Meanings and Translators’ Identities.” Lublin Studies In Modern Languages and Literature, vol. 44, no 1 (2020): 11–26.

Mandelstam 1981: Mandelstam, Osip. “Release Me at Last, Return Me Now, Voronezh…”. Transl. by Stanislaw Baranczak. In Mandelstam, Osip. Late poems: 37. Warsaw: Enklawa, 1981. [In Polish: Mandelsztam, Osip. „Wypuść mnie wreszcie, zwróć mnie już, Woroneż...” Tłum. Stanisław Barańczak. W: Mandelsztam, Osip. Późne wiersze: 37. Warszawa: Enklawa, 1981.]

Mandelstam 1983a: Mandelstam, Osip. “Release Me at Last, Return Me Now, Voronezh…” In Mandelstam, Osip. Poetry: 400. Krakow–Wroclaw: Wydawnictwo Literackie, 1983. [In Russian: Мандельштам, Осип. „Пусти меня, отдай меня, Воронеж...” In Mandelsztam, Osip. Poezje: 400. Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1983.]

Mandelstam 1983b: Mandelstam, Osip. “Let Him Let Me out, He Will Return Voronezh…” Transl. by Stanislaw Baranczak. In Mandelstam, Osip. Poetry: 401. Krakow: Wydawnictwo Literackie, 1983. [In Polish: Mandelsztam, Osip. „Niech mnie wypuści, zwróci już Woroneż...” Tłum. Stanisław Barańczak. W: Mandelsztam, Osip. Poezje: 401. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1983.]

Marchwinski 2007: Marchwinski, Adam. “Professional Knowledge and Translation Competence.” In Kornacka, Malgorzata, ed. Specialized Languages, vol. 7: Specialized Texts as Carriers of Professional Knowledge: 334–448. Warsaw: Katedra Jezykow Specjalistycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2007. [In Polish: Marchwiński, Adam. „Wiedza fachowa a kompetencja translatorska.” W: Kornacka, Małgorzata, red. Języki specjalistyczne, t. 7: Teksty specjalistyczne jako nośniki wiedzy fachowej: 334–448. Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2007.]

Okudzhava 1957: Okudzhava, Bulat. “Song About Soldier Boots”, 1957. https://stih.pro/pesenka-o-soldatskih-sapogah/ot/okudzhava (accesed 16.08.2022). [In Russian: Окуджава, Булат. „Песенка о солдатских сапогах”, 1957. https://stih.pro/pesenka-o-soldatskih-sapogah/ot/okudzhava (доступ 16.08.2022).]

Okudzhava 1960: Okudzhava, Bulat. “Barrel-Organ Charlatan”, 1960. https://stih.pro/sharmanka-sharlatanka/ot/okudzhava (accesed 25.01.2022). [In Russian: Окуджава, Булат. Шарманка-шарлатанка, 1960. https://stih.pro/sharmanka-sharlatanka/ot/okudzhava (доступ 25.01.2022).]

Okudzhava 1967: Okudzhava, Bulat. “Song About Soldier Boots.” Transl. by Witold Dabrowski & Andrzej Mandalian. In Okudzhava, Bulat. Poems and Songs: 43. Warsaw: Iskry, 1967. [In Polish: Okudżawa, Bułat. „Piosenka o żołnierskich butach.” Tłum. Witold Dąbrowski & Andrzej Mandalian. W: Okudżawa, Bułat. Wiersze i piosenki: 43. Warszawa: Iskry, 1967.]

Okudzhava 1984a: Okudzhava, Bulat. “Song About Soldier Boots.” Transl. by Witold Dąbrowski & Andrzej Mandalian. In Okudzhava, Bulat. Castle of Hope: 165. Krakow: Wydawnictwo Literackie, 1984. [In Polish: Okudżawa, Bułat. „Piosenka o żołnierskich butach.” Tłum. Witold Dąbrowski & Andrzej Mandalian. W: Okudżawa, Bułat. Zamek nadziei: 165. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984.]

Okudzhava 1984b: Okudzhava, Bulat. “Barrel-Organ Charlatan”. Transl. by Witold Dabrowski. In Okudzhava, Bulat. Castle of Hope: 195. Krakow: Wydawnictwo Literackie, 1984. [In Polish: Okudżawa, Bułat. „Katarynka.” Tłum. Witold Dąbrowski. W: Okudżawa, Bułat. Zamek nadziei: 195. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984.]

Okudzhava 1997: Okudzhava, Bulat. “Barrel-Organ Charlatan.” Transl. by Witold Dabrowski. In Jakubas, Wlodzimierz, red. A Songbook for Life: 550. Warsaw: IMAGE, 1997. [In Polish: Okudżawa, Bułat. „Katarynka.” Tłum. Witold Dąbrowski. W: Jakubas, Włodzimierz, red. Śpiewnik na całe życie: 550. Warszawa: IMAGE.]

Poczobut 2008: Poczobut, Robert. “Types of Self-Awareness.” Analiza i Egzystencja, no 7 (2008): 5–31. [In Polish: Poczobut, Robert. „Rodzaje samoświadomości.” Analiza i Egzystencja, nr 7 (2008): 5–31].

Severyanin 1908: Severyanin, Igor. “Nocturne”, 1908. http://stih.su/severyanin-i-nocturne-mesyac-gladit-kamyshi/ (accesed 16.08.2022). [In Russian: Северянин, Игорь. „Nocturne”, 1908. http://stih.su/severyanin-i-nocturne-mesyac-gladit-kamyshi/ (доступ 16.08.2022).]

Severyanin 1927: Severyanin, Igor. “Beethoven”, 1927. http://www.poet-severyanin.ru/Medalion/9.htm (accesed 5.11.2021). [In Russian: Северянин, Игорь. „Бетховен”, 1927. http://www.poet-severyanin.ru/Medalion/9.htm (доступ 5.11.2021).]

Severyanin 1934: Severyanin, Igor. Medallions. Sonnets and Variations about Poets, Writers and Composers. Belgrade: Izd. avtora, 1934. [In Russian: Северянин, Игорь. Медальоны. Сонеты и вариации о поэтах, писателях и композиторах. Белград: Изд. автора, 1934.]

Stepien 1999: Stepien, Antoni. “Types of Direct Cognition.” In Stepien, Antoni. Philosophical Studies and Sketches, vol. I: 126–158. Lublin: KUL, 1999. [In Polish: Stępień, Antoni. „Rodzaje bezpośredniego poznania.” W: Stępień, Antoni. Studia i szkice filozoficzne, t. I: 126–158. Lublin: KUL, 1999.]

Tokarz 2010: Tokarz, Bozena. Meetings. Artistic Translation Space-Time. Katowice: University of Silesia Press, 2010. [In Polish: Tokarz, Bożena. Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego. Katowice: UŚ, 2010.]

Tokarz 2018: Tokarz, Bozena. “Aesthetic and Mental Adventure in Translation.” Przekłady Literatur Słowiańskich, vol. 9, part 1 (2018): 17–36. [In Polish: Tokarz, Bożena. „Przygoda estetyczno-mentalna w przekładzie”. Przekłady Literatur Słowiańskich, t. 9, cz. 1 (2018): 17–36.]

Tsvetaeva 1918: Tsvetaeva, Marina, “White…”, 1918. http://www.tsvetayeva.com/poems/belizna (accesed 14.07.2018). [in Russian: Цветаева, Марина. „Белизна…”, 1918. http://www.tsvetayeva.com/poems/belizna (доступ 14.07.2018).]

Tsvetaeva 2013: Tsvetaeva, Marina, “White...” Music by Alexandra Bakhchevan. Video. https://www.youtube.com/watch?v=Pmph-o4fUWk (published 8.09.2013; accesed 15.08.2022). [In Russian: Цветаева, Марина. „Белизна.” Муз. Александра Бахчеван. Видео. https://www.youtube.com/watch?v=Pmph-o4fUWk (публ. 8.09.2013; доступ 15.08.2022).]

Tsvetaeva 2018: Tsvetaeva, Marina. “All White Threatens All Black...” Transl. by Anna Bednarczyk. In Tsvetaeva, Marina. You’re walking into the sunset...: 47. Moscow: Wahazar – Krytyka Literacka (Editions Sur Ner), 2018. [In Polish / Russian: Cwietajewa, Marina. „Wszelka Biel zagraża wszelkiej czerni...” Tłum. Anna Bednarczyk. W: Цветаева, Марина. Ты проходишь на запад солнца… / Cwietajewa, Marina. Idziesz w stronę zachodu słońca…: 47. Москва: Wahazar – Krytyka Literacka (Editions Sur Ner), 2018.]

Tsvetaeva 2020: Tsvetaeva, Marina. “White...” In Schukin, Vladimir. Where Are the Swans? Video. https://www.youtube.com/watch?v=pclsZHOqb1A (published 18.05.2020; accesed 6.08.2022). [In Russian: Цветаева, Марина. „Белизна...” В: Щукин, Владимир. Где лебеди? Видео. https://www.youtube.com/watch?v=pclsZHOqb1A (публ. 18.05.2020; доступ 6.08.2022).]

Tuwim 1986: Tuwim, Julian. “Quatrain in the Workshop.” In Tuwim, Julian. Pegasus Rearing: 191–209. Munchen: Otto Sagner, 1986. [In Polish: „Czterowiersz na warsztacie.” W: Tuwim, Julian. Pegaz dęba: 191–209. München: Otto Sagner, 1986.]

Wiaderek 2006: Wiaderek, Magdalena. “Polish Translations of Bulat Okudzhava’s Poetry (Based on Selected Works).” MA thesis, University of Lodz, 2006. [In Russian: Wiaderek, Magdalena. „Польские переводы поэзии Булата Окуджавы (на основе избранных произведений).” MA thesis, University of Lodz, 2006.]

Zieminska 2012: Zieminska, Renata. “Self-Awareness and Self-Knowledge.” In Milkowski, Marcin & Robert Poczobut, eds. A Guide to the Philosophy of Mind: 395–426. Krakow: WAM, 2012. [In Polish: Ziemińska, Renata. „Samoświadomość i samowiedza.” W: Miłkowski, Marcin & Robert Poczobut, red. Przewodnik po filozofii umysłu: 395–426. Kraków: WAM, 2012.]




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/zcm.2022.11.52-68
Date of publication: 2022-12-05 23:18:46
Date of submission: 2022-12-05 18:43:56


Statistics


Total abstract view - 761
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 329

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2022 Anna Bednarczyk

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.