Językowe środki definiowania podmiotowości państwa (na przykładzie Ukrainy)

Nadia Gergało-Dąbek

Streszczenie w języku polskim


Podmiotowość wyznacza granice uprawnień państwa i jego miejsce w globalnym porządku prawnym i politycznym, stanowiąc fundamentalny element stosunków międzynarodowych. Obejmuje ona różne elementy, w tym język narodowy, który pełni kluczową rolę w budowaniu tożsamości i podkreślaniu niezależności. Rosyjska agresja na Ukrainę w 2014 r. ukazała rolę języka rosyjskiego jako narzędzia geopolitycznego, wykorzystywanego przez Kreml do negowania podmiotowości Ukrainy i kwestionowania jej odrębnej tożsamości. Wobec tego język ukraiński zaczął odgrywać ważną rolę w walce o odrębną tożsamość narodu i państwa ukraińskiego, a także jego niezależność. Na postrzeganie państwa przez społeczność międzynarodową przez pryzmat podmiotowości mają wpływ praktyki językowe, takie jak transliteracja nazw geograficznych czy stosowanie określonej terminologii. W celu wzmocnienia podmiotowości i emancypacji od „rosyjskiego świata” Ukraina podejmuje rozmaite działania, takie jak inicjatywa zmiany pisowni nazwy stolicy z „Kiev” na „Kyiv” w języku angielskim. Na postrzeganie państwa ukraińskiego na arenie międzynarodowej i jego podmiotowości wpływają również środki lingwistyczne i praktyki językowe w innych językach. Analiza dyskursów anglojęzycznego, rosyjskojęzycznego i polskojęzycznego w kontekście Ukrainy ukazuje podobieństwa i różnice w sposobie definiowania jej podmiotowości. Język staje się więc istotnym elementem walki o podmiotowość państwa i budowania jego tożsamości w społeczności międzynarodowej.


Słowa kluczowe


podmiotowość państwa, język narodowy, środki i praktyki językowe, komunikacja międzynarodowa

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Fedorenko L., V Ukraini chy na Ukraini: velykorosiiskyi shovinizm u linhvistychnomu vymiri, „Aktualni problemy ukrainskoi linhvistyky: teoriia i praktyka”, Vypusk XLVII, s. 158, DOI: https://doi.org/10.17721/APULTP.2023.47.152-168.

Łukasz Adamski: „Na Ukrainie” czy „w Ukrainie”? „Na” oznacza bliskość, „Rzeczpospolita”, 28 IV 2022, https://www.rp.pl/opinie-polityczno-spoleczne/art36179221-lukasz-adamski-na-ukrainie-czy-w-ukrainie-na-oznacza-bliskosc.

"Nikto v Donetske ne khotel v RF, vse byli za Ukrainu" Rossiĭskiĭ propagandist vnezapno progovorilsya, 17 VI 2023, [online] https://www.youtube.com/watch?v=Zlb5v0SNXrk.

"Rossyia tohda vvela voy̆ska y spasla nas!" Khodakovskyy̆ pryznal, chto RF v 2014 vtorhlas v Ukraynu, 6 IX 2023, [online] https://www.youtube.com/watch?v=FUciRgZ-6D0.

#CorrectUA – MZS Ukrainy zvertaietsia do svitu – vzhyvai #KyivNotKiev, MSZ Ukrainy, 2 Х 2018 [online], https://mfa.gov.ua/news/67521-correctua-mzs-ukrajini-zvertajetysya-do-svitu-vzhivaj-kyivnotkiev.

Adamski Ł., „Na Ukrainie” czy „w Ukrainie”? „Na” oznacza bliskość, „Rzeczpospolita”, 28 IV 2022, [online] https://www.rp.pl/opinie-polityczno-spoleczne/art36179221-lukasz-adamski-na-ukrainie-czy-w-ukrainie-na-oznacza-bliskosc.

Coulmas F., Sprachen sind Instrumente der Macht und der Herrschaft. Mit ihnen zieht der Nationalstaat ideelle Grenzen, Neue Zürcher Zeitung, 21 IV 2022, [online], https://www.nzz.ch/feuilleton/ukraine-russlands-krieg-ist-auch-ein-kampf-der-sprache-ld.1679160?reduced=true.

Fedorenko L., V Ukraini chy na Ukraini: velykorosiiskyi shovinizm u linhvistychnomu vymiri, „Aktualni Problemy Ukrainskoi Linhvistyky: Teoriia i Praktyka”, Vypusk XLVII, s. 158, DOI: https://doi.org/10.17721/APULTP.2023.47.152-168.

Fishman J. A., Language and Nationalism. Two Integrative Essays, Rowley (Mass.) 1973.

Fomenko O., Toponimy yak markery natsionalnoi identychnosti: osnovni napriamy doslidzhen, [w:] Natsionalna identychnist v movi i kulturi,: zb. nauk. prats, za zah, . red. A. H. Hudmaniana, O. H. Shostak, Kyiv: Talkom, 2018, s. 201–206.

Gde vy byli 9 let nazad? Kak Girkin nachinal SVO v Slavyanske, [online] https://www.youtube.com/wat·sh?v=0t75-FSn20M.

Gellner E., Narody i nacjonalizm, przeł. T. Hołówka, Warszawa 1991.

Geoghegan T., Ukraine or the Ukraine: Why do some country names have 'the'? BBC New, 7 VI 2012, [online] https://www.bbc.com/news/magazine-18233844.

Graudina L. K., Itskovich V. A., Katlinskaya L. P., Grammaticheskaya pravil’nost’ russkoy rechi, Moskva : Nauka, 2001.

Gruszczyński A., Od dzisiaj piszę i mówię: „"w Ukrainie"”. Bo dla naszych sąsiadów to ważne, Wyborcza.pl, 5 I 2020, [online] https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,25560045,od-dzisiaj-pisze-i-mowie-w-ukrainie-bo-dla-naszych-sasiadow.html.

Herder J. G., Wybór pism, tłum. i wstęp T. Naumowicz, Wrocław 1987.

Hrytsak Ya., Podolaty mynule: hlobalna istoriia Ukrainy, Portal, Kyiv 2021.

Illarionov A., Pochemu sleduyet govorit’ "v Ukraine"?, 7 XII 2009, [online] https://aillarionov.livejournal.com/140036.html

Kirichenko D., In the fight against Russian influence in Ukraine, language matters. It’s Kyiv, not Kiev, Euronews, 19 V 2020, [online] https://www.euronews.com/2020/05/19/in-the-fight-against-russian-infuence-in-ukraine-language-matters-it-s-kyiv-not-kiev-view.

Klementewicz T., Teorie stosunków międzynarodowych w strukturze wiedzy humanistycznej o systemie światowym (cywilizacji światowej), „Przegląd Sstrategiczny” 2012, nr 1, s. 13–34.

Koper M., Na Ukrainie czy w Ukrainie?, Katolicki Uniwersytet Lubelski, 8 III 2022, [online] https://www.kul.pl/art_98234.html.

Laufer P., W Ukrainie, „Kultura Enter”, 2013,/03 nr 52, https://kulturaenter.pl/magazyn/201303-nr-52/.

Łaziński M., Przyimki na, w oraz do przed nazwami państw, krajów i krain. Historia i współczesne wahania normatywne, Rocznik CII (2022), z. 1, s. 26–40. [online] ; https://doi.org/10.31286/JP.01001.

Marsh D., Stoker G., Teorie i metody w naukach politycznych, Kraków 2006.

Nakonechnyi Ye., Ukradene imia. Chomu rusyny staly ukraintsiamy? Lviv 2001.

Opinia Rady Języka Polskiego w sprawie wyrażeń „w Ukrainie” / „do Ukrainy” i „na Ukrainie” / „na Ukrainę”, Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, [online] https://rjp.pan.pl/?view=article&id=2099:opinia-rady-jezyka-polskiego-w-sprawie-wyrazen-w-ukrainie-do-ukrainy-i-na-ukrainie-na-ukraine&catid=98.

Paweł Kowal w rozmowie z Agnieszką Lichnerowicz, Spokojnie już nie będzie. Koniec naszej belle époque, Warszawa 2023.

Perkowski M., Podmiotowość prawa międzynarodowego współczesnego uniwersalizmu w złożonym modelu klasyfikacyjnym, Białystok 2008.

Pivtorak H., Pokhodzhennia ukraintsiv, rosiian, bilorusiv ta yikhnikh mov. Mify i pravda pro trokh brativ slov`ianskykh zi “spilnoi kolysky”, Kyiv: Vydavnychyi tsentr “Akademiia”, 2001.

Postanova KMU vid 31 bereznia 1995 r. N 231 «Pro zatverdzhennia Pravyl oformlennia i vydachi pasporta hromadianyna Ukrainy dlia vyizdu za kordon i proiznoho dokumenta dytyny, yikh tymchasovoho zatrymannia ta vyluchennia», Verkhovna Rada Ukrainy, [online], https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/231-95-%D0%BF#Text.

Prezydenty Azerbaidzhanu ta Kazakhstanu pid chas zustrichi vidmovylysia spilkuvatysia rosiiskoiu, UNIAN, 26 VIII 2022, [online] https://www.unian.ua/world/stalosya-prezidenti-dvoh-krajin-pid-chas-zustrichi-vidmovilisya-spilkuvatisya-rosiyskoyu-movoyu-11956140.html.

Prisedskaya V., Nuzhen li ukraintsam "sobstvennyy" russkiy yazyk?, BBC News Ukraina, 20 VI 2019, [online] https://www.bbc.com/ukrainian/features-russian-49058721.

Romanization system in Ukraine, United Nations Working Paper Group of Experts on Geographical Names, Vienna, 2–-6 May 2011, Working Paper No. 21, [online] https://unstats.un.org/unsd/geoinfo/ungegn/docs/26th-gegn-docs/WP/WP21_Roma_system_Ukraine%20_engl._.pdf.

Shamin S., Na Ukraine: isklyucheniye iz obshchego pravila?, „Russkaya rech’” 2012, nr 3, s. 69–-70, [online] https://russkayarech.ru/ru/archive/2012-3/66-71.

Shelyazhenko Yu., "...Nezapno Karl povorotil i perenes voynu v Ukraynu", "Ukraїns’ka pravda” 16 X 2009, [online] https://www.pravda.com.ua/articles/2009/10/16/4244236/.

Stankiewicz P., 21 polskich grzechów głównych, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2018.

Taylor A., Trump calls Ukraine the thing Ukrainians hate the most, “The Washington Post”, 20 VI 2017, [online] https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2017/06/20/trump-calls-ukraine-the-thing-ukrainians-hate-the-most/.

Tolstoy I., Ukraina pod predlogom, Radio Svoboda, 27 II 2017, [online] https://www.svoboda.org/a/28332799.html.

Ukrainka chce zmieniać język polski! Roszczeniowość sięga zenitu, wPrawo.pl, [online] https://wprawo.pl/wideo-ukrainka-chce-zmieniac-jezyk-polski-roszczeniowosc-siega-zenitu/.

Ukrainka z flagą protestowała przed Dworcem Zachodnim. "Jesteśmy bardzo wyczuleni na sposób mówienia o naszym kraju", Wyborcza.pl, 29 XII 2019, [online] https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,25551119,ukrainka-z-flaga-pod-dworcem-zachodnim-traktujecie-nas-jak.html.

Vladimir Putin podpisal rasporyazheniye «O provedenii Goda Rossiyskoy Federatsii v Ukraine», Ofitsial’naya stranitsa Prezidenta Rossii, 24 I 2003, [online] http://kremlin.ru/events/president/news/28033.

Vstrecha s Prezidentom Ukrainy Viktorom Yanukovichem, Ofitsial’naya stranitsa Prezidenta Rossii, 4 III 2013, [online] http://kremlin.ru/events/president/news/17622.

Vstrecha s uchënymi-istorikami, Ofitsial’naya stranitsa Prezidenta Rossii, 22 VI 2011, [online] http://kremlin.ru/events/president/news/12073.

Wasiuta O., Wasiuta S., Przywłaszczenie historii jako sposób walki informacyjno-psychologicznej Rosji przeciwko Ukrainie, „Nowa Polityka Wschodnia” 2022, nr 2 (33), s. 21–-44, DOI: 10.15804/npw20223302.

Wyrażenia „do Ukrainy”, „w Ukrainie”, Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, [online] https://rjp.pan.pl/?view=article&id=2082:wyrazenia-do-ukrainy-w-ukrainie&catid=98.

Yai O., African ethnonymy and toponymy: reflections on decolonization, [in:] African ethnonyms and toponyms. Report and papers of the meeting of experts organized by Unesco in Paris, 3–7 July 1978, Paris 1984, p. 39–50, [online] https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000059803.

Zych M., Polskie nazewnictwo geograficzne świata a praktyka kartograficzna, „Polski Przegląd Kartograficzny” 2001, t. Tom 33, 2001, nr 1, s. 10–23.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2023.9.2.179-199
Data publikacji: 2024-05-05 19:50:34
Data złożenia artykułu: 2024-05-05 18:38:28


Statystyki


Widoczność abstraktów - 304
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Nadia Gergało-Dąbek

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.