The genesis of Russian multipartyism at the end of the USSR – the institutional-decisional-legal aspect
Abstract
The article presents the genesis of the process of formation of multi-partyism in Russia in relation to the changes at the institutional-decisional-legal level that were carried out in the last years of the USSR under Mikhail Gorbachev's perestroika policy. Firstly, proceedings of an institutional-normative nature initiated by the then authorities are discussed, namely the reorganisation of the organs of state power: first and foremost, the holding of elections of deputies to the Congress of People's Deputies of the USSR. This was to be a genuinely competitively elected body, which it was decided to resurrect in line with an appeal to the origins of communism - an overturning of the model of power based on the functioning of councils with its superstructure the Congress, which constituted the main decision-making body in the state. Secondly, the transformations at the decision-making level, concerning the sphere of elite alternation in the process of transformational change, were analysed. Thirdly, the legal changes that effectively changed the basis of the Soviet system and initiated the emergence of a new order are shown. The totality of these proceedings initiated by the authorities at the time were, according to the logic assumed by those in power, actually intended to strengthen the position of the Communist Party and its apparatus as a force supporting perestroika. In reality, these actions laid the groundwork for future systemic, social and worldview changes and paved the way for multipartyism in an already different (new) political, legal and state environment (Russian Federation).
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Akty prawne
Konstitucyja (Osnownoj zakon) Sojuza Sowietskich Socyalisticzeskich Riespublik (priniata na wnieoczeriednoj siedʹmoj siessii Wierchownogo Sowieta SSSR diewiatogo sozywa 7 oktiabria 1977 g.), http://constitution.garant.ru/, inf. 15 VII 2023.
Zakon SSSR ot 1 diekabria 1988 g. N 9853-XI Ob. izmienienijach i dopołnienijach Konstitucyi (Osnownogo Zakona) SSSR, http://constitution.garant.ru/, inf. 10 V 2023.
Zakon SSSR ot 1 diekabria 1988 goda O wyborach narodnych dieputatow SSSR, http://constitution.garant.ru/, inf. 10 V 2023.
Zakon SSSR ot 14 marta 1990 g. N 1360-I "Ob uczrieżdienii posta Priezidienta SSSR i wniesienii izmienienij i dopołnienij w Konstitucyju (Osnownoj Zakon) SSSR, http://constitution.garant.ru/, inf. 17 X 2023.
Dokumenty partyjne
XIX wszechzwiązkowa Konferencja Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. 28 czerwca–1 lipca 1988 r. Podstawowe dokumenty i materiały, Warszawa 1988.
XIX Wsiesojuznaja konfieriencyja Kommunisticzeskoj partii Sowietskogo Sojuza, 28 ijunia–1 ijula 1988 goda: Stienograficzeskij otczet. W dwuch tomach. Tom 2. – M.: Politizdat, 1988. – 399 с., https://naukaprava.ru/, inf. 12 V 2023.
Matieriały Plenuma Centralnogo Komitieta KPSS, 5–7 fiewrala 1990 g., Moskwa 1990, http://militera.lib.ru, inf. 16 X 2023.
Pierwyj sjezd narodnych dieputatow SSSR, https://histrf.ru/, inf. 21 V 2023.
Monografie i opracowania zbiorowe
Baluk W., Kształtowanie systemu partyjnego Ukrainy w okresie transformacji ustrojowej (1987–2004), Wrocław 2006.
Brown A., The Gorbachev Factor, Oxford 1996.
Czajowski A., Demokratyzacja Rosji w latach 1987–1999, Wrocław 2001.
Ćwiek-Karpowicz J., Rosyjska elita władzy centralnej w latach 2000–2008, Warszawa 2011.
Friedgut T. H., Political Participation in the USSR, Princeton 1979.
Garcelon M., Revolutionary Passage: From Soviet to Post-Soviet Russia, 1985–2000, Philadelphia 2005.
Gill G., Mackwick R. D., Russia's stiilborn demokracy? From Gorbachev to Yeltsin, Oxford 2009.
Gorbaczow M., Sam ze wspomnieniami, Warszawa 2014.
Jach A., Rosja 1991–1993. Walka o kształt ustrojowy państwa, Kraków 2013.
Marciniak W., Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Kraków 2001.
Smaga J., Rosja w 20 stuleciu, Kraków 2001.
Szeliga Z., System wyborczy do najwyższego organu przedstawicielskiego w europejskich państwach socjalistycznych, Lublin 1989.
Thom F., Czas Gorbaczowa, Warszawa 1990.
Zawadzka B., Model przedstawicielstwa socjalistycznego. Studium porównawcze z teorii reprezentacji, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.
Gorbaczew M. S., Pieriestrojka i nowoje myszlenije dla naszej strany i dla wsiego mira, Moskwa 1988.
Gordon Ł., Obłastʹ wozmożnogo, Moskwa 1995.
Inogo nie dano (Pieriestrojka: głasnostʹ, diemokratija, socyalizm), ried. Ju. N. Afanasjew, Minsk 1998.
Krysztanowskaja O., Anatomija rossijskoj elity, Moskwa 2005.
Mielwil A., Diemokraticzeskije tranzity: Tieorietiko-mietodołogiczeskije i prikładnyje aspiekty, Moskwa 1999.
Politiczeskije partii Rossii: istorija i sowriemiennostʹ, ried. A. I. Ziewielewa, Ju. P. Swiridienko, W. W. Szełochajewa, Moskwa 2000.
Sogrin B. B., Politiczeskaja istorija sowriemiennoj Rossii. 1985–2001: ot Gorbaczewa do Putina, Moskwa 2001.
Frojanow I. Ja., Pogrużenije w biezdnu. Rossija na ischodie XX wieka, Sankt-Pietierburg 1999.
Szubin A. B., Ot «zastoja» k rieformam. SSSR w 1977(1978)–1985 gg., Moskwa 2001.
Artykuły naukowe w czasopismach
Siedziako M., Wybory w Związku Radzieckim w dobie kształtowania i stabilizacji systemu władzy: rys historyczny, regulacje prawne i praktyki wyborcze, „Studia Wyborcze” 2018, nr 26.
Żyromski M., Rola i funkcje wyborów w systemach niedemokratycznych, „Przegląd Politologiczny” 2016, vol. 21, nr 3.
Kapustin B. G., Diemokraticzeskij tupik. Polemika s diemokratami o diemokratii, „Diałog: Obszczestwienno-Politiczeskij Żurnał” 1991, No 3.
Kuroczkin A. B., Prawowaja institucyonalizacyja politiczeskich partij w postsowietskoj Rossii, „Istoriczeskaja i Socyalno-Obrazowatielnaja Mysl” 2019, vol. 8, No 1/1.
Łapina N. Ju., Transformacyja sowietskoj politiczeskoj elity, „Uprawlenczeskoje Konsultirowanije”, 2005, No 1.
Michalewa G., Osobiennosti izbiratielnych kampanij pierwych połuswobodnych wyborow i ich rol w transformacyi politiczeskoj sistiemy (1989–1990), „Bulletin des Deutschen Historischen Instituts Moskau” 2009, nr 5.
Sałmin A., Wybory i izbiratielnyje sistiemy: opyt Rossii w 1989–1993 godach, „Wiestnik Moskowskoj Szkoły Politiczeskich Issledowanij «Sapere Aude»” 1995, No 2.
Furman D. Je., Nasza strannaja riewolucyja, „Swobodnaja Mysl”1993, No 1.
Artykuły prasowe
"Rieformy gubit nomienkłatura. W godowszczinu pieriestrojki Michaił Gorbaczew oceniwajet jeje uspiechi i porażenija", Intierwju W.Biełocerkowskomu. "Niezawisimaja gazieta", 23.04.94, https://www.ng.ru/
Zwuczali słowa za kotoryje wczera połagałsia łagiernyj srok ili psichbolnica. I Sjezd narodnych dieputatow: kak 30 let nazad w SSSR naczałasʹ parłamientskaja riewolucyja Gorbaczowa, ,https://www.znak.com/
Prodierżymsia dniej diesiatʹ – budiet drugaja strana. Kak prochodili pierwyje swobodnyje wybory w SSSR i poczemu oni nie spasli Gorbaczewa, https://lenta.ru/
Pawieł Gutiontow, Sacharow i Gorbaczew. Uże oczewidno, czto eto – dwa wieliczajszych naszych sootieczestwiennika za wiesʹ XX wiek. Dwa nobielewskich łaurieata, no nie eto gławnoje, https://novayagazeta.ru/
B.N. Jelcyn, "Połumierami nie obojtisʹ", „Apriel” 1989, No 1, c. 204, https://imwerden.de/pdf/aprel_vyp_1_1989_text.pdf
"Dienʹ rożdienija" mnogopartijnosti. Rubrika: 1990 god, http://www.80-90.info/1990/
Istorik, politołog Eduard Glezin: Kak Gorbaczew diemontirował odnopartijnuju sistiemu w SSSR, https://newtimes.ru/
Prodierżymsia dniej diesiatʹ – budiet drugaja strana. Kak prochodili pierwyje swobodnyje wybory w SSSR i poczemu oni nie spasli Gorbaczewa, https://lenta.ru/
Netografia
http://constitution.garant.ru/
http://www.80-90.info/1990/
https://histrf.ru/
https://imwerden.de/
https://naukaprava.ru/
https://newtimes.ru/
https://novayagazeta.ru/
https://svoboda.bypassnews.online/
https://www.youtube.com/
https://www.ng.ru/
https://www.znak.com/
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2023.9.2.137-156
Date of publication: 2024-05-05 19:50:29
Date of submission: 2024-05-05 18:12:00
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2024 Eleonora Kirwiel
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.