Dzielni Polacy ratują getto? Kilka uwag o relacjach polsko-żydowskich i zagładzie w narracji Zjednoczonej Prawicy

Konrad Paweł Zieliński

Streszczenie w języku polskim


W polityce historycznej propagowanej przez Obóz Zjednoczonej Prawicy ważne miejsce zajmuje martyrologia narodu, m.in. zbrodnie popełniane na ludności polskiej przez Niemców, Sowietów czy Ukraińców. Działania władz sprawiają wrażenie, że te próbują zrównać los Żydów i Polaków w czasie wojny, a nawet wymazać z kolektywnej pamięci zbrodnie popełniane w czasie wojny na Żydach przez ich polskich sąsiadów. Nie jest to zabieg nowy, ponieważ również w czasach PRL starano się ukrywać wstydliwe karty dziejów Polski. Jednak po 2015 r. narracja promowana przez Zjednoczoną Prawicę na temat postaw Polaków wobec Zagłady idzie dalej: nie tylko przemilcza się sprawy trudne, ale na wszelkie sposoby promuje postawy świadczące o bohaterstwie i ofiarności Polaków w ratowaniu Żydów, usiłując tym samym przekonać opinię publiczną w kraju i zagranicą, że były to postawy powszechne. Parafrazując znany wiersz Czesława Miłosza i esej Jana Błońskiego, powinniśmy powiedzieć, że nie „Biedni Polacy patrzą na getto”, lecz „Dzielni Polacy ratują getto”. Artykuł jest próbą komentarza na temat polityki historycznej po 2015 r. w kontekście stosunków polsko-żydowskich w czasie okupacji niemieckiej na podstawie literatury przedmiotu oraz wypowiedzi i doniesień medialnych.


Słowa kluczowe


polityka historyczna, Zagłada, Żydzi, Polacy, Zjednoczona Prawica

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Źródła

Dz. U. z 2018 r. poz. 369.

Dz. U. z 2021 r. poz. 402.

Piśmiennictwo

Behr V., Powojenna historiografia polska jako pole walki. Studium z socjologii wiedzy i polityki, przekł. J. Lembas, P. Szczur, Warszawa 2021.

Błoński J., Biedni Polacy patrzą na getto, „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 2.

Browarek T., Uwagi na temat sytuacji mniejszości żydowskiej w Polsce po 1989 roku, „Studia Żydowskie. Almanach” 2021, R. XI, nr 11.

Chrobaczyński J., Jak polityka historyczna ustanawia, filtruje i usuwa bohaterów, [w:] Bohaterowie i antybohaterowie współczesnej Europy, red. A. Bartuś, Oświęcim 2018.

Chwedoruk R., Polityka historyczna w Europie – periodyzacja i wiodące dyskursy, „Studia Politologiczne” 2015, vol. 35.

Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (Tom 1–2), red. B. Engelking, J. Grabowski, Warszawa 2018.

Domański T., Korekta obrazu? Refleksje źródłoznawcze wokół książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski”, Warszawa 2019.

Głowiński M., Esej Błońskiego po latach, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2006, Nr 2.

Grabowski J., Judenjagt. Polowanie na Żydów 1942–1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Warszawa 2011.

Grabowski J., Libionka D., Bezdroża polityki historycznej. Wokół Markowej, czyli o czym nie mówi Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2016, nr 12.

Grądzka-Rejak M., Olaszek J., Postawy i zachowania Polaków wobec Żydów w czasie okupacji niemieckiej w publikacjach drugiego obiegu w PRL, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2019, nr 15.

Gross J. T., Sąsiedzi: Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny 2000.

Gross J. T., Strach: Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie: Historia moralnej zapaści, Kraków 2008.

Klementowski R., Polityka pamięci historycznej jako droga do utopii, „Utopia a Edukacja” 2020, t. IV.

Kobielska M., The Touchstone of Polishness? Suffering Exhibited in “New Museums” in Poland, „The Polish Review” 2019, vol. 64, Issue 2.

Kurz I., Powrót centrali, państwowcy wyklęci i kasa. Raport z „dobrej zmiany” w kulturze, Warszawa 2019.

Lipski J. J., Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy. Uwagi o megalomanii narodowej i ksenofobii Polaków, Warszawa 2006.

Maciupa O., Pożegnanie z obcością. Znaki pamięci żydowskiej w najnowszym dramacie polskim, „Studia Żydowskie. Almanach” 2015, R. V, nr 5.

Mink G., Polska w sercu Europy. Od roku 1914 do czasów najnowszych. Historia polityczna i konflikty pamięci, tłum. M. Kozłowska, Kraków 2017.

Niziołek G., Polski teatr Zagłady, Warszawa 2013.

Olszewski E., Pamięć społeczna i polityka historyczna w programach polskich partii politycznych, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2013, nr 2.

Preizner J., Kamienie na macewie, Holokaust w polskim kinie, Kraków–Budapeszt 2012.

Radonić L., „Nasze” i „odziedziczone” muzea – PiS i Fidesz jako mnemoniczni wojownicy, „Teksty Drugie” 2020, nr 4.

Skrzypczak J., Protection of the reputation of the Polish Nation and the Republic of Poland, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2019, vol. 3.

Sztuka polska wobec Holokaustu, red. M. Budkowska, Warszawa 2013.

Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, red. J. Kowalska-Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska, Warszawa 2017.

Ubertowska A., Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holokaustu, Kraków 2007.

Wokół Jedwabnego. T. 1. Studia, red. P. Machcewicz, K. Persak, Warszawa 2002.

Wokół Jedwabnego. T. 2. Dokumenty, red. P. Machcewicz, K. Persak, Warszawa 2002.

Wóycicka Z., „Serdecznie dziękujemy za przybliżenie nam historii Polaków ratujących Żydów”. Recepcja polskich muzeów „Sprawiedliwych” w świetle wpisów w księgach gości – Apteka pod Orłem, Willa Żabińskich, Muzeum Ulmów, „Teksty Drugie” 2020, nr 4.

Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. P. Czapliński, E. Domańska, Poznań 2009.

Zieliński K., Kilka uwag o polityce historycznej w Polsce, „Wschód Europy” 2022, vol. 8(1), s. 163–187.

Żbikowski A., U genezy Jedwabnego. Żydzi na Kresach Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej, wrzesień 1939–lipiec 1941, Warszawa 2006

Żukowski T., Wielki retusz. Jak zapomnieliśmy, że Polacy zabijali Żydów, Warszawa 2018.

Netografia

http://ohistorie.eu/

https://chidusz.com/

https://dzieje.pl/wiadomosci/

https://dziennikzachodni.pl/

https://fakty.tvn24.pl/

https://instytutpileckiego.pl/

https://krytykapolityczna.pl/

https://kultura.dziennik.pl/

https://kultura.gazetaprawna.pl/

https://kurierlubelski.pl/

https://luxveritatis.pl/

https://miesiecznik.forumakademickie.pl/

https://natemat.pl/

https://naukawpolsce.pl/

https://oko.press/

https://polskieradio24.pl/

https://serwisy.gazetaprawna.pl/

https://wiadomosci.onet.pl/

https://wmeritum.pl/

https://wpolityce.pl/




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2023.9.2.105-122
Data publikacji: 2024-05-05 19:50:26
Data złożenia artykułu: 2023-10-14 18:28:17


Statystyki


Widoczność abstraktów - 447
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Konrad Paweł Zieliński

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.