Dyplomacja naukowa jako forma współpracy i rywalizacji w Arktyce

Michał Łuszczuk

Streszczenie w języku polskim


W kontekście wyzwań wynikających z nasilających się następstw zmian klimatu oraz wzrostu międzynarodowego znaczenia regionu Arktyki pojawia się istotne zagadnienie specyfiki relacji zachodzących współcześnie między naukowcami a dyplomatami oraz politykami w zakresie kształtowania oraz realizowania polityki zagranicznej państwa. W artykule w oparciu o koncepcję dyplomacji naukowej oraz analizę wybranych przykładów interakcji pomiędzy światem nauki oraz polityki zagranicznej w Arktyce wskazuje się na dwuwymiarowy charakter dyplomacji naukowej. Z jednej strony jest to wymiar narodowy – ukierunkowany na realizację partykularnych interesów państw, z drugiej zaś wymiar międzynarodowy – służący rozwojowi współpracy regionalnej i rozwiązywaniu wspólnych problemów. Ta specyficzna natura dyplomacji naukowej oznacza, iż stanowić może ona we współczesnych stosunkach międzynarodowych zarówno instrument rywalizacji, jak też mechanizm współpracy.


Słowa kluczowe


dyplomacja naukowa, dyplomacja, międzynarodowa współpraca naukowa, Arktyka

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


AMERICAN ASSOCIATION FOR THE AD VANCE MENT OF SCIENCE , Center for Science Diplomacy, 2017: dostępny on-line: https://www.aaas.org/program/center-science-diplomacy (20.03.2017)

ARCTIC CO UNCIL , 2016: Task Force on Scientific Cooperation meets in Ottawa, dostępny on-line: http://www.arctic-council.org/index.php/en/our-work2/8-news-and-events/408-sctf-ottawa-july-2016 (19.05.2017)

ARCTIC CO UNCIL , 2017: Arctic Council Ministers meet, sign binding agreement on science cooperation, pass Chairmanship from U.S. to Finland, dostępny on-line: http://www.arctic-council.org/ index.php/en/our-work2/8-news-and-events/451-fairbanks-04 (15.05.2017).

BARR W., 2008: The Expeditions of the First International Polar Year 1882–83, Calgary.

BARSTON , R.P., 2013: Modern diplomacy, 4th edition, London.

BERK MAN P.A., 2014: Stability and Peace in the Arctic Ocean through Science Diplomacy, “Science & Diplomacy”, vol. 3, no. 2, dostępny on-line: http://www.sciencediplomacy.org/files/stability_and_ peace_in_the_arctic_ocean_through_science_diplomacy_science__diplomacy.pdf (18.05.2016).

BERTELSEN R.G., XING L., GREGERSEN M.H., 2016: Chinese Arctic science diplomacy. An instrument for achieveing the Chinese dream? W: Global Challenges in the Arctic Region: Sovereignty, Environment and Geopolitical Balance, E. Conde, S. Iglesias Sánchez (eds), New York.

BOGDÓŁ -BRZEZI ŃSKA A., 2012: Międzynarodowe struktury wiedzy i innowacji – mechanizmy zmiany, aktualne trendy i uczestnicy. W: Geoekonomia, A. Aleksy-Szucsich, E. Haliżak (red.), Warszawa.

CO MMITTEE ON GLO BAL SCIENCE POLICY AND SCIENCE DIPLO MACY , NATIONAL RESEARC H CO UNCIL , 2012: U.S. and International Perspectives on Global Science Policy and Science Diplomacy: Report of a Workshop, Washington, D.C., dostępny on-line: https://www.nap.edu/login.php? record_id=13300&page=https%3A%2F%2Fwww.nap.edu%2Fdownload%2F13300 (20.02.2017).

COPELAND D., 2016: Science Diplomacy, W: The SAGE Handbook of Diplomacy, C. M. Constantinou, P. Kerr, P. Sharp (eds), London.

CZARNY R.M., 2015: The High North. Between Geography and Politics, Heidelberg.

FLINK T., SC HREITERER U., Science diplomacy at the intersection of S&T policies and foreign affairs: toward a typology of national approaches. „Science and Public Policy” 2010, vol. 27, nr 9, s. 665–677.

GRACZYK P., 2011: Observers in the Arctic Council – evolution and prospects, „The Yearbook of Polar Law”, vol. 3, s. 590–591.

GRACZYK P., 2013: Rada Arktyczna jako główne forum współpracy w Arktyce. W: Arktyka na początku XXI wieku. Między współpracą a rywalizacją, M. Łuszczuk (red.), Lublin.

GRACZYK P., et al., 2015: Zarządzanie regionem i międzynarodowa współpraca polityczna. W: M. Łuszczuk, P. Graczyk, A. Stępień, M. Śmieszek, Cele i narzędzia polskiej polityki arktycznej, Warszawa.

GURG UL H., 2002: Białe pustynie – Arktyka, Poznań.

HALI ŻAK E., 1988a: Współpraca naukowo-techniczna Wschód-Zachód, Warszawa.

HALI ŻAK E., 1988b: Międzynarodowe stosunki naukowo-techniczne i zagraniczna polityka naukowo-techniczna. W: Zmienność i instytucjonalizacja stosunków międzynarodowych, J. Kukułka (red.), Warszawa.

HALI ŻAK E., 1991: Internacjonalizacja nauki i techniki. W: Internacjonalizacja życia narodów i państw, J. Kukułka (red.), Warszawa.

HOCKING B., 1999: Catalytic Diplomacy. W: Innovation in Diplomatic Practice, J. Melissen (ed), Basingstoke.

IASC , 2017: About IASC, dostępny on-line: http://iasc.info/iasc/about-iasc (18.03.2017).

KUBIAK K., 2012: Epizody „Wojny o Pogodę”: Niemieckie załogowe stacje meteorologiczne w Arktyce 1941–1945, Zabrze –Tarnowskie Góry.

LENGEN HOVE van L., 2016: Science Diplomacy: New Global Challenges, New Trend, RSIS Commentary No-082–12, dostępny on-line: https://www.rsis.edu.sg/wp-content/uploads/2016/04/CO 16082.pdf (23.02.2017).

ŁOŚ-NOWAK , T., 2011: O potrzebie rekonstrukcji przestrzeni badawczej w nauce o stosunkach międzynarodowych. Refleksje natury polityczno-normatywnej, systemowej i metaforycznej, „Przegląd Politologiczny” 2011, tom XVI, nr 1, s. 25–38.

ŁUSZCZUK M., 2015: Ewolucja ról międzynarodowych w regionie Arktyki, Lublin.

ŁUSZCZUK M., 2015: Międzynarodowa współpraca naukowa. W: M. Łuszczuk, P. Graczyk, A. Stępień, M. Śmieszek, Cele i narzędzia polskiej polityki arktycznej, Warszawa.

ŁUSZCZUK M., 2016: Informacja na temat spotkania Ministrów Nauki w sprawie badań arktycznych (Waszyngton, USA, 28 września 2016), Polskie Konsorcjum Polarne – aktualności, dostępny on-line: http://www.pkpolar.pl/konsorcjum/informacja-na-temat-spotkania-ministrow-nauki-w-sprawie-badan-arktycznych-waszyngton-d-c-usa–28-wrzesnia–2016/ (30.04.2017).

MAKOWSKI A., 2013: Szelf kontynentalny Arktyki: źródło kryzysu czy współpracy międzynarodowej. W: Arktyka na początku XXI wieku. Między współpracą a rywalizacją, M. Łuszczuk (red.), Lublin.

MARZĘDA K., PIETRA Ś M. (red) 2008: Późnowestfalski ład międzynarodowy, Lublin.

MCCANNON J., 2012: A History of the Arctic. Nature, exploration and exploitation, London.

NYE , J.S. 2007: Soft power: jak osiągnąć sukces w polityce światowej, Warszawa.

OLESEN M.R., 2014: After Ukraine: Keeping the Arctic Stable, DIIS Policy Brief, dostępny on-line: https://www.diis.dk/en/research/after-ukraine-keeping-the-arctic-stable (22.03.2017).

ÖSTHAGEN A., 2015: The Arctic Coast Guard Forum: Big Tasks, Small Solutions, The Arctic Institute, dostępny on-line: http://www.thearcticinstitute.org/the-arctic-coast-guard-forum-big-tasks/ (30.03.2017).

PETTERSEN T., 2014: Canada skips Arctic Council meeting over Ukraine, BarentsObserver.com, dostępny on-line: http://barentsobserver.com/en/arctic/2014/04/canada-skips-arctic-council-meeting-over-ukraine–16-04 (23.04.2017).

PIETRA Ś M., 2015: Przestrzeń badawcza nauki o stosunkach międzynarodowych, „Politeja”, vol. 36, tom 5, s. 65–97.

SHIBATA A., RAITA M., 2016: An Agreement on Enhancing International Arctic Scientific Cooperation: Only for the Eight Arctic States and Their Scientists?, “The Yearbook of Polar Law”, vol. 8, s. 129–162.

SKOD VIN T., 1999: Science–policy interaction in the global greenhouse: Institutional design and institutional performance in the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), CICERO Working Paper 3, dostęny on-line: https://brage.bibsys.no/xmlui/bitstream/handle/11250/192440/CICERO _Working_Paper_1999-03.pdf? sequence=1 (16.04.2017).

SKOLNIKO FF E., 1992: The elusive transformation. Science, technology, and the evolution of international politics, Princeton.

SNOW N., Taylor, Ph.M. (eds),2009: Routledge Handbook of Public Diplomacy, London.

STEIN BERG P., 2015: The Truth About Politics and Cartography: Mapping Claims to the Arctic Seabed, “The Wire”,dostępny on-line: https://thewire.in/2015/08/15/the-truth-about-politics-and-cartography-…1 (15.09.2015).

STEP HEN K., 2016: A Legacy of Science Cooperation for Future Generations: The White House Arctic Science Ministerial, The Arctic Institute, dostępny on-line: http://www.thearcticinstitute.org/white-house-arctic-science-ministerial/ (30.04.2017).

STRANDS BJERG J., 2010: Cartography and Geopolitics in the Arctic Region, DIIS Working Paper 20, Copenhagen.

SURMACZ B. (red.), 2013: Nowe oblicza dyplomacji, Lublin.

SURMACZ B., 2015: Ewolucja współczesnej dyplomacji, Lublin.

SYMONIDES J., 2008: Status prawny i roszczenia do Arktyki i do Bieguna Północnego, „Państwo i Prawo”, nr 1, s. 31–45.

TENN BERG M., 2000: Arctic Environmental Cooperation. A study in governmentality, Rovaniemi, dostępny on-line: https://lauda.ulapland.fi/bitstream/handle/10024/59450/Arctic_Environmental_Cooperation.pdf?sequence =1 (12.03.2017).

THE ROYAL SOCIETY , 2010: New frontiers in science diplomacy, London, dostęny on-line: https://royalsociety.org/ topics-policy/publications/2010/new-frontiers-science-diplomacy/ (15.03.2017).

TUREKIAN V., 2012: Building a National Science Diplomacy System, “Science & Diplomacy”, vol. 1, no. 4, dostępny on-line: http://www.sciencediplomacy.org/editorial/2012/building-national-science-diplomacy-system (20.03.2017).

TUREKIAN V., et al, 2014: The Emergence of Science Diplomacy. W: Science Diplomacy. New Day or False Dawn?, L. Davis, R. Patman (eds), London.

URBAŃCZYK P., 2012: Zdobywcy Północnego Atlantyku, Toruń.

WAGNER C.S., 2002: Science and foreign policy, The elusive partnership: science and foreign policy, “Science and Public Policy” 2002, vol. 29, nr 6, s. 409–417.

WATTS A., 2016: Could the Arctic Circle Become the Next Crimea?, dostępny on-line: http://georgetownsecuritystudiesreview.org/2016/11/06/could-the-arctic-circle-become-the-next-crimea/ (23.03.2017).

THE WHITE HOUSE OFFICE OF THE PRESS SECRETARY , 2016: Fact Sheet: United States Hosts First-Ever Arctic Science Ministerial to Advance International Research Efforts, Washington, D.C., dostępny on-line: https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2016/09/28/fact-sheet-united-states-hosts-first-ever-arctic-science-ministerial (30.04.2017).

WOJCI UK A., 2010: Dylematy potęgi. Praktyczna teoria stosunków międzynarodowych, Warszawa.

WOJCI UK A., 2016: Imperia wiedzy. Edukacja i nauka jako czynniki siły państwa na arenie międzynarodowe, Warszawa.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/teka.2017.12.2.193
Data publikacji: 2018-09-17 14:22:22
Data złożenia artykułu: 2018-09-17 14:21:32


Statystyki


Widoczność abstraktów - 771
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 1058

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2018 Michał Łuszczuk

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.