Stosowanie prawa jako przedmiot badań: podstawowe pojęcia, zagadnienia i podejścia badawcze

Streszczenie w języku polskim

Problematyka stosowania prawa jest w polskiej literaturze prawniczej obecna od co najmniej połowy ubiegłego stulecia. Wśród teoretycznych propozycji opisu i wyjaśnienia stosowania prawa należy wyróżnić analityczną koncepcję Z. Ziembińskiego opartą na konstrukcji kompetencji, a także eklektyczną koncepcję K. Opałka i J. Wróblewskiego, zmierzającą do całościowego opisu i wyjaśnienia stosowania prawa jako całości normatywno-instytucjonalnej i decyzyjnej. Na uwagę zasługuje imponująca próba wieloaspektowego modelowania stosowania prawa, wysunięta przez
J. Wróblewskiego. Wśród koncepcji podejmujących poszczególne zagadnienia badawcze pozostające w ramach stosowania prawa należy wyróżnić rozbudowane analizy wykładni prawa dokonywane przynajmniej częściowo z punktu widzenia organizacji i przebiegu procesu sądowego stosowania prawa (M. Zieliński, L. Morawski, L. Leszczyński), a także pogłębione i oparte na materiale orzeczniczym studia nad klauzulami generalnymi (zwłaszcza L. Leszczyński). Dla holistycznego opisu i wyjaśnienia procesów stosowania w dwóch powszechnie rozróżnianych typach (sądowym i administracyjnym) szczególnie użyteczne wydaje się podejście decyzyjne, pozwalające na uchwycenie złożonej, wielopoziomowej i wielopodmiotowej struktury procesów stosowania prawa w strukturach władzy i administracji publicznej. Podejście to jest zwornikiem przedstawionych rezultatów prac badawczych; właściwości metodologiczne tego podejścia oraz jego zasadnicze założenia zostały przedstawione w ostatniej części artykułu.