Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Polski klasyczny liberalizm. O recepcji liberalizmu w polskiej myśli politycznej pierwszej połowy XIX w.
Streszczenie w języku polskim
Artykuł prezentuje przypomnienie i analizę zjawiska polskiego klasycznego liberalizmu będącego recepcją myśli Benjamina Constanta de Rebecque’a. W latach tzw. Królestwa Kongresowego, okrojonego z ziem zaboru rosyjskiego, specyficznego organizmu quasi-państwowego, utworzonego po Kongresie Wiedeńskim w 1815 r., car Rosji Aleksander I nadał Królestwu konstytucję, której przestrzegania domagali się głównie posłowie z województwa kaliskiego (kaliszanie) pod przewodnictwem Wincentego i Bonawentury Niemojowskich. Po osadzeniu w areszcie domowym Wincenty Niemojowski przetłumaczył w jednym woluminie podstawowe dzieła Constanta, istotne z punktu widzenia walki parlamentarnej, a później zbrojnej w czasie Powstania Listopadowego 1830–1831. Znalazła się w nim rozbudowana zasada podziału władzy, bardzo dojrzała koncepcja wolności oraz katalog rękojmi władz publicznych, takich jak wolność prasy czy niezawisłość sądów, które Niemojowski uwypuklił w swym tłumaczeniu. Paradoksalnie była to najszersza recepcja klasycznego liberalizmu na ziemiach polskich, gdzie do dziś kierunki współczesnej myśli politycznej, reprezentowane przez partie polityczne, jeszcze się nie wykształciły.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bernacki W., Liberalizm polski 1815–1939. Studium doktryny politycznej, Kraków 2004.
Bortnowski W., Kaliszanie w latach 1830–1831, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1983, nr 16.
Bosiacki A., Liberalizm, konserwatyzm, kolektywizm w programach współczesnych partii politycznych w Polsce 1989–2006, [w:] Ideowość w polityce, red. M. Szyszkowska, Warszawa 2007.
Bosiacki A., Władza municypalna w ujęciu Benjamina Constanta a teorie podziału władzy, „Studia Iuridica” 2008, Vol. 48.
Bosiacki A., Wstęp, [w:] B. Constant de Rebecque, O monarchii konstytucyjnej i rękojmiach publicznych, przeł. W. Niemojowski, red. nauk. i wstęp A. Bosiacki, Warszawa 2015.
Bosiacki A., Izdebski H., Konstytucjonalizm rosyjski: historia i współczesność, Kraków 2013.
Bożek M., Koncepcja władzy neutralnej Benjamina Constanta, [w:] Idee jako źródło instytucji politycznych i prawnych, red. L. Dubel, Lublin 2003.
Bożek M., Znaczenie koncepcji władzy neutralnej Benjamina Constanta we współczesnym konstytucjonalizmie, [w:] Konstytucjonalizm a doktryny polityczno-prawne. Najnowsze kierunki badań, red. R.M. Małajny, Katowice 2008.
Constant. Political Writings, ed. B. Fontana, Cambridge 1988.
Constant B., O monarchii konstytucyjnej i rękojmiach publicznych, przeł. W. Niemojowski, t. 1, Warszawa 1831.
Constant de Rebecque B., O monarchii konstytucyjnej i rękojmiach publicznych, przeł. W. Niemojowski, red. nauk. i wstęp A. Bosiacki, Warszawa 2015.
Constant de Rebecque B., O wolności starożytnych i nowożytnych, przeł. Z. Kosno, „Arka” 1992, nr 42.
Constant de Rebecque B., Réflexions sur le constitutions, la distibution des pouvoirs et la garanties dans une monarchie constitutionelle, ed. 1, Paris 1814.
Constant de Rebecque B., Zasady polityki mające zastosowanie do wszystkich rządów (wersja z lat 1806–1810), przeł. A. Dwulit, wyb. M. Bąba, Warszawa 2008.
Dmowski R., Upadek myśli konserwatywnej w Polsce, Warszawa 1914.
Grzybowski K., Demokracja francuska, Kraków 1947.
Grzybowski K., Historia doktryn politycznych i prawnych. Od państwa niewolniczego do rewolucyj burżuazyjnych, wyd. 2, Warszawa 1968.
Grzybowski K., Moderator imperii, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1963, t. 15, z. 2.
Hume D., O wolności słowa, [w:] Eseje z dziedziny moralności i literatury, przeł. T. Tatarkiewiczowa, oprac. i wstęp W. Tatarkiewicz, Warszawa 1955.
Izdebski H., Historia myśli politycznej i prawnej, wyd. 5, Warszawa 2013.
Janowski M., Polska myśl liberalna do 1918 roku, Kraków – Warszawa 1998.
Jaskólski M., Constant, [w:] Słownik historii doktryn politycznych, red. M. Jaskólski, t. 1, Warszawa 1997.
Królak P., „Dziewięćdziesiąt dziewięć cudzych pomysłów i jeden autora”. Porównanie myśli konstytucyjnej Wincentego Niemojowskiego i Benjamina Constanta, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2012, t. 44, z. 2.
Locke J., Dwa traktaty o rządzie, Warszawa 1992.
Małajny R.M., Trzy teorie podzielonej władzy, Warszawa 2001.
Maneli M., Historia doktryn polityczno-prawnych XIX w., cz. 1, Warszawa 1964.
Monteskiusz, O duchu praw, przeł. T. Boy-Żeleński, Kraków 2003.
Niemojowski W., Przedmowa, [w:] B. Constant, O monarchii konstytucyjnej i rękojmiach publicznych, przeł. W. Niemojowski, t. 1, Warszawa 1831.
Sobolewska B., Doktryna polityczna liberalizmu arystokratycznego we Francji w latach 1814–1848, Kraków 1977.
Sobolewska B., Sobolewski M., Myśl polityczna XIX i XX w. Liberalizm, Warszawa 1978.
Szymaniec P., Fryderyk Skarbek o konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 roku i Statucie Organicznym z roku 1832, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2014, t. 46, z. 2.
Trybusiewicz J., Idea wolności w myśli Benjamina Constanta, [w:] Filozofowie romantyzmu, Warszawa 1967.
Wachowska B., Tradycje Powstania Listopadowego (1880–1942), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1983, nr 16.
Więckowska H., Opozycja liberalna w Królestwie Kongresowym 1815–1830, Warszawa 1925.
Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764–1989, Warszawa 2007.
Zajewski W., Bonawentura Niemojowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 23/1, z. 96, Wrocław 1978.
Zajewski W., Wincenty Niemojowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 23/1, z. 96, Wrocław 1978.
Żurawski vel Grajewski R., Obchody rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w czasie Powstania Listopadowego w świetle prasy powstańczej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1991, nr 41.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.105
Data publikacji: 2017-01-30 09:58:54
Data złożenia artykułu: 2016-06-20 18:39:30
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2017 Adam Bosiacki
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.