Prawo do sądu w sprawach dyscyplinarnych radców prawnych

Streszczenie w języku polskim

Samorząd zawodowy radców prawnych reprezentuje radców prawnych wykonujących zawód zaufania publicznego i sprawuje pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu radcy prawnego w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Piecza sprawowana przez samorząd zawodowy ma charakter formalny i jest realizowana w postępowaniu dyscyplinarnym. Prawo do sądu w sprawach dyscyplinarnych radców prawnych jest zatem realizowane w ramach postępowania dyscyplinarnego, które ma charakter postępowania represyjnego, tj. takiego, które ma na celu poddanie jednostki jakiejś formie dolegliwości, najczęściej w postaci określonej sankcji. Postępowanie dyscyplinarne ma charakter postępowania pozasądowego (w sensie rozumienia sądów powszechnych), gdyż jest prowadzone przez organy dyscyplinarne samorządu radców prawnych, którymi są rzecznik dyscyplinarny i sądy dyscyplinarne. Prawo radcy prawnego do sądu dyscyplinarnego w postępowaniu dyscyplinarnym w swej treści jest podobne do prawa do sądu powszechnego. Gwarancje prawa do sądu odnoszą się do postępowania dyscyplinarnego z uwagi na jego represyjny charakter, ale również dlatego, że w postępowaniu takim dochodzi do orzekania o sytuacji prawnej jednostki. Prawo do sądu, jako prawo osobiste każdego człowieka, jest określone w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”. Prawo do sądu składa się z kilku nierozerwalnych elementów: 1) prawa dostępu do sądu, 2) prawa do rzetelnego postępowania, czyli odpowiedniego ukształtowania postępowania przed sądem (opartego o właściwą procedurę, uczciwego i publicznego procesu, z uczestnictwem podmiotu w gwarantującym jego prawa postępowaniu), 3) prawa do wyroku sądowego (uzyskania w rozsądnym terminie rozstrzygnięcia sprawy orzeczeniem sądu), 4) prawa do obrony, 5) prawa do wysłuchania (prawa do informacji, zajęcia stanowiska, rozważenia faktycznych twierdzeń i prawnych roszczeń). Wydaje się, że prawo do wyroku sądowego, prawo do obrony i prawo do wysłuchania mieszczą się w szeroko pojętym prawie do rzetelnego postępowania. Uzupełnieniem treści prawa do sądu jest art. 77 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Artykuł ten normuje prawo do sądu rozumiane jako środek ochrony wolności i praw. Prawo do sądu należy rozumieć jako konstytucyjną zasadę prawa. Prawo do sądu jest zasadą prawa, gdyż jest prawem człowieka, a jednocześnie jest środkiem ochrony wolności praw człowieka i obywatela.