Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Wolność człowieka w poglądach Arystotelesa ze Stagiry. Analiza kategorii doktrynalnej z wykorzystaniem rozszerzonej formuły wolności Geralda MacCalluma
Streszczenie w języku polskim
Wśród współczesnych badaczy pojęcia wolności panuje całkowita zgoda co do znaczenia, jakie dla nauki odegrał wykład inauguracyjny Isaiaha Berlina z 31 października 1958 r. pt. „Dwa pojęcia wolności”, wygłoszony na Uniwersytecie Oksfordzkim. Opublikowany później i wielokrotnie przedrukowywany, uporządkował naukową refleksję nad pojęciem wolności poprzez wprowadzenie terminów wolności pozytywnej i negatywnej. Pomimo pojawienia się w literaturze przedmiotu licznych głosów krytycznych z pewnością nie można dziś uprawiać nauki bez przywołania wspomnianej dychotomii. Dziewięć lat później Gerald MacCallum – zainspirowany m.in. teorią Berlina – przedstawił własny trójczłonowy model wolności. W prowadzonych badaniach wykorzystuję właśnie ten model, ale rozszerzam jego zakres o dodatkowy wymiar wolności wewnętrznej i zewnętrznej. Dlatego celem niniejszego artykułu jest przeprowadzenie rekonstrukcji kategorii wolności człowieka występującej w poglądach Arystotelesa ze Stagiry przy zastosowaniu rozszerzonej formuły MacCalluma oraz zbudowanie jej modelu z wykorzystaniem wprowadzonych narzędzi badawczych. Przyjęta wielowymiarowa perspektywa obserwacji ludzkiej wolności pozwala na kompleksowe ujęcie różnych płaszczyzn życia człowieka, na których możemy dostrzec przejawy tej enigmatycznej i niezwykle trudnej do uchwycenia koncepcji, którą nazywamy wolnością.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
LITERATURE
Aristotle, Nicomachean Ethics, transl. D. Ross, Oxford 2009.
Aristotle, Politics, transl. H. Rackham, London 1959.
Arystoteles, Polityka, transl. L. Piotrowicz, Wrocław 2005.
Bellamy R., Republicanism, Democracy, and Constitutionalism, [in:] Republicanism and Political Theory, eds. C. Laborde, J. Maynor, Oxford 2008.
Benn S.I., Weinstein W.L., Being Free to Act, and Being a Free Man, “Mind. New Series” 1971, vol. 80(318), DOI: https://doi.org/10.1093/mind/LXXX.318.194.
Berlin I., Liberty, Oxford 2002, DOI: https://doi.org/10.1093/019924989X.001.0001.
Bizoń M., Powstanie i znaczenia pojęcia wolności w Grecji. Platon i ἐλεύθερία. Arystoteles i ἐλεύθερία, [in:] Wolność człowieka i jej granice. Antologia pojęcia w doktrynach polityczno-prawnych, vol. 1: Od Starożytności do Monteskiusza, ed. O. Górecki, Łódź 2019, DOI: https://doi.org/10.18778/8142-180-5.03.
Blackstone W.T., The Concept of Political Freedom, “Social Theory and Practice” 1973, vol. 2(4), DOI: https://doi.org/10.5840/soctheorpract1973249.
Bosiacki A., Moralność publiczna w koncepcji ustroju mieszanego w starożytności: Arystoteles, Polibiusz, Cyceron, [in:] Moralność i władza jako kategorie myśli politycznej, eds. J. Justyński, A. Madeja, Warszawa 2011.
Bravo B., Węcowski M., Wipszycka E., Wolicki A., Historia starożytnych Greków, vol. 2: Okres klasyczny, Warszawa 2009.
Danysz A., Pedagogika Arystotelesa, “Eos” 1904, no. 10.
Drelich S., Perykles z Aten, [in:] Encyklopedia polityczna, ed. J. Bartyzel, Radom 2009.
Feinberg J., Rights, Justice and Bounds of Liberty: Essays in Social Philosophy, Princeton 1980, DOI: https://doi.org/10.1515/9781400853977.
Filonik J., “Living as One Wishes” in Athens: The (Anti-)Democratic Polemics, “Classical Philology” 2019, vol. 114(1), DOI: https://doi.org/10.1086/701112.
Gajda-Krynicka J., Paradoks wolności w filozofii stoickiej, [in:] Wolność człowieka i jej granice. Antologia pojęcia w doktrynach polityczno-prawnych, vol. 1: Od Starożytności do Monteskiusza, ed. O. Górecki, Łódź 2019, DOI: https://doi.org/10.18778/8142-180-5.04.
Górecki O., Granice wolności jednostki – problemy metodologiczne i klasyfikacja pojęcia, “Studia Erasmiana Wratislaviensia” 2016, vol. 10.
Górecki O., Typologia granic wolności jednostki w doktrynach polityczno-prawnych, [in:] Wolność człowieka i jej granice. Antologia pojęcia w doktrynach polityczno-prawnych, vol. 3: Od Nietzschego do współczesności, ed. O. Górecki, Łódź 2019, DOI: https://doi.org/10.18778/8142-188-1.23.
Gray T., Freedom, New York 1991.
Hansen M.H., Democratic Freedom and the Concept of Freedom in Plato and Aristotle, “Greek, Roman, and Byzantine Studies” 2010, vol. 50.
Kasia A., Arystotelesa teoria wolności elitarnej, [in:] Antynomie wolności, eds. M. Drużkowski, K. Sokół, Warszawa 1966.
Kraut R., Aristotle: Political Philosophy, Oxford 2002.
Kukathas C., Liberty, [in:] A Companion to Contemporary Political Philosophy, eds. R.E. Goodin, F. Pettit, New York 2007.
Kuźmicz K., Utopia Without the Law – Why Is It Impossible?, “Studia Iuridica Lublinensia” 2012, vol. 30(2), DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2021.30.2.285-304.
Leśniak K., Arystoteles, Warszawa 1989.
MacCallum Jr. G.C., Negative and Positive Freedom, “Philosophical Review” 1967, vol. 76(3), DOI: https://doi.org/10.2307/2183622.
MacIntyre A., A Short History of Ethics: A History of Moral Philosophy from the Homeric Age to the Twentieth Century, London 1998, DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvpg85gr.
Maynor J.W., Republicanism in the Modern World, Cambridge 2003.
Meinksins Wood E., Wood N., Class Ideology and Ancient Political Theory Socrates, Plato, and Aristotle in Social Context, Suffolk 1978.
Miścicki W., Narodziny wolności. Rozwój idei w Grecji epoki archaicznej, [in:] Granice wolności w starożytnej myśli greckiej, eds. J. Bernat, P. Biernat, Kraków 2013.
Morrison D., The Common Good, [in:] The Cambridge Companion to Aristotle’s Politics, eds. M. Deslauriers, P. Destrée, Cambridge 2013, DOI: https://doi.org/10.1017/CCO9780511791581.008.
Oppenheim F.E., Dimensions of Freedom, New York 1961, DOI: https://doi.org/10.1037/14355-000.
Pellegrin P., Natural Slavery, [in:] The Cambridge Companion to Aristotle’s Politics, eds. M. Deslauriers, P. Destrée, Cambridge 2013.
Pietrzyk-Reeves D., Tradycja republikańska, respublica, republikanizm, “Horyzonty Polityki” 2013, vol. 4(7).
Polanowska-Sygulska B., Doktryna wolności Isaiaha Berlina, [in:] Wolność człowieka i jej granice. Antologia pojęcia w doktrynach polityczno-prawnych, vol. 3: Od Nietzschego do współczesności, ed. O. Górecki, Łódź 2019, DOI: https://doi.org/10.18778/8142-188-1.10.
Polanowska-Sygulska B., Filozofia wolności Isaiaha Berlina, Kraków 1998.
Polanowska-Sygulska B., Między filozofią polityczną a filozofią prawa, Kraków 2012.
Rawls J., Theory of Justice, Cambridge 1999, DOI: https://doi.org/10.4159/9780674042582.
Rosler A., Civic Virtue: Citizenship, Ostracism, and War, [in:] The Cambridge Companion to Aristotle’s Politics, eds. M. Deslauriers, P. Destrée, Cambridge 2013, DOI: https://doi.org/10.1017/CCO9780511791581.007.
Sieroń J., Status jednostki i państwa w greckiej πόλις w świetle filozofii Sokratesa, Platona i Arystotelesa, Katowice 2003.
Szahaj A., Jakubowski M.N., Filozofia polityki, Warszawa 2005.
Zdybel J., Między wolnością a powinnością. Filozofia polityczna Isaiaha Berlina i Alasdaira MacIntyre’a, Lublin 2005.
ONLINE SOURCES
Carter I., Positive and Negative Liberty, [in:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, https://plato.stanford.edu/entries/liberty-positive-negative (access: 1.11.2021).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2022.31.3.105-122
Data publikacji: 2022-09-28 19:31:18
Data złożenia artykułu: 2021-12-06 13:36:02
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Olgierd Górecki
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.