Czy la bouche de la loi mają coś do powiedzenia w demokracji? Ćwiczenie w wyobraźni prawniczej

Streszczenie w języku polskim

W artykule wykorzystano potencjał wyobraźni przestrzennej do przedstawienia wyzwań stojących przed sędziami oraz władzą sądowniczą w dzisiejszych czasach, wynikający z intensywnych debat filozoficznych i teoretycznych na temat przyszłości demokracji oraz różnych „demokratycznych innowacji”. Aby zidentyfikować i omówić możliwe reakcje na te nowe wyzwania, odwołujemy się do trójpoziomowej koncepcji uniwersum politycznego. Twierdzi się, że „nowoczesna” wyobraźnia prawno-polityczna zaniedbała znaczenie najbardziej podstawowego z tych poziomów, czyli poziomu wspólnie podzielanych wartości kulturowych. W efekcie, jak podsumował Monteskiusz, sędziowie to „jedynie usta, które wygłaszają brzmienie praw”. Ten tradycyjny pogląd wciąż utrzymuje się w debatach prawnych, ale staje się coraz bardziej niewystarczający, ponieważ nie pozwala prawnikom na czynny udział we współczesnych debatach politycznych i ustrojowych. Niestety, próby jego przezwyciężenia są często dalekie od satysfakcjonujących, gdyż koncentrują się na usprawiedliwieniu lub krytyce rzekomo nieuniknionego „upolitycznienia” wymiaru sprawiedliwości. W efekcie oba wyobrażenia zachęcają raczej do rywalizacji niż do dialogu, co może rzeczywiście utrudniać zrozumienie nowych procesów politycznych i reagowanie na nie. W podsumowaniu artykułu sugerujemy, że historia europejskich tradycji polityczno-prawnych daje możliwość wyjścia poza taką neutralno-polityczną opozycję w kierunku bardziej skomplikowanego poglądu, który jednocześnie jest bardziej nastawiony na niekończące się walki o demokrację i z demokracją.