Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Ochrona godności człowieka jako podstawa penalizacji mowy nienawiści wobec osób z niepełnosprawnościami w polskim prawie karnym
Streszczenie w języku polskim
Celem pracy jest analiza prawna przepisów kryminalizujących mowę nienawiści w polskim prawie karnym w zakresie ochrony przyrodzonej godności człowieka w odniesieniu do osób z niepełnosprawnościami. Oceniono, czy brak szczególnej ochrony prawnokarnej w obszarze mowy nienawiści zapewnia należyty szacunek i ochronę godności osób z niepełnosprawnościami w Polsce w takim samym zakresie i stopniu jak innych osób. Omówiono doktrynę ochrony prawnokarnej przed mową nienawiści. Przeanalizowano przyczyny niewprowadzenia penalizacji mowy nienawiści wobec osób z niepełnosprawnościami i wykazano, że zmiany prawne w tym zakresie powinny być poprzedzone wieloaspektową analizą prawną z uwzględnieniem standardów międzynarodowych, a projekty nowelizacji cechowały się niewystarczającym uzasadnieniem kwestii niezbywalnej wartości godności. Przeprowadzono dyskusję w zakresie podstaw penalizacji mowy nienawiści wobec osób z niepełnosprawnościami. Wykazano, że objęcie osób z niepełnosprawnościami ochroną przed mową nienawiści nie budzi wątpliwości i powinno opierać się na zapewnieniu odpowiedniej ochrony godności przez państwo prawa ze względu na zrównoważenie ograniczeń wynikających z cechy niepełnosprawności, która jest zasadniczo od nich niezależna.
Słowa kluczowe
Bibliografia
LITERATURE
Andorno R., Human Dignity and Human Rights as a Common Ground for a Global Bioethics, “Journal of Medicine and Philosophy” 2009, vol. 34, DOI: https/doi.org/10.1093/jmp/jhp023.
Bieńkowska E., Wiktymologia, Warszawa 2018.
Borski M., Godność człowieka jako wartość uniwersalna, “Przegląd Prawa Publicznego” 2014, no. 3.
Chetty N., Alathur S., Hate speech review in the context of online social networks, “Aggression and Violent Behavior” 2018, vol. 40, DOI: https://doi.org/10.1016/j.avb.2018.05.003.
Cohen-Almagor R., Fighting Hate and Bigotry on the Internet, “Policy & Internet” 2011, vol. 3(3), DOI: https://doi.org/10.2202/1944-2866.1059.
Demczuk A., Wolność wypowiedzi w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka a polskim prawie i praktyce sądowej, [in:] Europejska konwencja o ochronie praw człowieka – praktyka stosowania i funkcjonowanie w przestrzeni europejskiej, eds. M. Haczkowska, F. Tereszkiewicz, Opole 2016.
Deryng A., Zasada poszanowania godności osoby ludzkiej w praktyce konstytucyjnej Rzecznika Praw Obywatelskich, [in:] Wpływ standardów międzynarodowych na rozwój demokracji i ochronę praw człowieka, ed. J. Jaskiernia, vol. 3, Warszawa 2013.
Gąciarz B., Model społeczny niepełnosprawności jako podstawa zmian w polityce społecznej, [in:] Polscy niepełnosprawni. Od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej, eds. B. Gąciarz, S. Rudnicki, Kraków 2014.
Gibson B.E., Secker B., Rolfe D., Wagner F., Parke B., Mistry B., Disability and dignity-enabling home environments, “Social Science and Medicine” 2012, vol. 74(2), DOI: https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2011.10.006.
Gilabert P., Human Dignity and Human Rights, Oxford 2019.
Gliszczyńska-Grabias A., Międzynarodowe standardy wolności słowa a mowa nienawiści, [in:] Mowa nienawiści w Internecie. Jak z nią walczyć? Materiały z konferencji, eds. D. Bychawska-Siniarska, D. Głowacka, Warszawa 2013.
Granat M., Godność człowieka z art. 30 Konstytucji RP jako wartość i jako norma prawna, “Państwo i Prawo” 2014, no. 8.
Gruszecka D., Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu, [in:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, ed. J. Giezek, Warszawa 2014.
Jacobson N., Dignity and health: A review, “Social Science & Medicine” 2007, vol. 64(2), DOI: https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2006.08.039.
Jaskuła L.K., Wolność działalności dziennikarskiej w perspektywie zjawiska mowy nienawiści (wybrane aspekty prawne), [in:] Status prawny dziennikarza, ed. W. Lis, Warszawa 2014.
Kuçuradi I., The concept of human dignity and its implications for human rights, “Bioethics Update” 2009, vol. 5, DOI: https://doi.org/10.1016/j.bioet.2019.02.001.
Lang R., The United Nations Convention on the right and dignities for persons with disability: A panacea for ending disability discrimination?, “Alter. European Journal of Disability Research” 2009, vol. 3(3), DOI: https://doi.org/10.1016/j.alter.2009.04.001.
Machowicz K., Jurydyczne uwarunkowania wolności wypowiedzi w Polsce jako kategoria praw człowieka w Polsce, Lublin 2012.
Metodyka pracy adwokata i radcy prawnego w sprawach o przestępstwa z nienawiści, ed. P. Knut, Warszawa 2020.
Mikołajczyk B., Międzynarodowa ochrona praw osób straszych, Warszawa 2012.
Mikrut A., O odkrywaniu swojej godności przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną, “Annales UMCS. Sectio J” 2014, vol. 27(1).
Mikrut A., O poszanowaniu godności osób niepełnosprawnych – idea a rzeczywistość, “Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne” 2013, no. 3–4.
Mikrut A., O promowaniu godności człowieka w ramach Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, “Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych” 2016, vol. 69.
Mojski W., Prawnokarne ograniczenia wolności wypowiedzi w polskim porządku prawnym: analiza wybranych przepisów, “Studia Iuridica Lublinensia” 2009, vol. 12.
Monedero J.A.G., Cuesta C.U., Angulo B.N., Social Image of Disability. Vulnerability of the Dignity of Women with Disability and Social Exclusion Contexts, “Procedia – Social and Behavioral Sciences” 2014, vol. 161, DOI: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.12.019.
Płatek M., Mowa nienawiści – przesłanki depenalizacji, [in:] Mowa nienawiści a wolność wypowiedzi. Aspekty prawne i społeczne, eds. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, A. Bodnar, A. Gliszczyńska-Grabias, Warszawa 2010.
Polak P., Trzciński J., Konstytucyjna zasada godności człowieka w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, “Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, no. 2.
Rogalska E., Urbańczyk M., Złożoność zjawiska mowy nienawiści w pozaprawnym aspekcie definicyjnym, “Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2017, vol. 39(2).
Szczupał B., Godność osoby z niepełnosprawnością jako wyznacznik koncepcji praw człowieka, “Człowiek–Niepełnosprawność–Społeczeństwo” 2012, no. 3.
Śledzińska-Simon A., Decyzja ramowa w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii jako trudny kompromis wobec mowy nienawiści w Unii Europejskiej, [in:] Mowa nienawiści a wolność słowa. Aspekty prawne i społeczne, eds. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, A. Bodnar, A. Gliszczyńska-Grabias, Warszawa 2010.
Zdravkova K., Reconsidering Human Dignity in the New Era, “New Ideas in Psychology” 2019, vol. 54, DOI: https://doi.org/10.1016/j.newideapsych.2018.12.004.
Zielińska E., Opinia w sprawie projektu zmian kodeksu karnego, [in:] Raport o homofobicznej mowie nienawiści w Polsce, Warszawa 2008.
Zieliński S., Rozumienie godności człowieka i jej znaczenie w procesie stanowienia i stosowania prawa. Propozycja testu zgodności regulacji prawnych z zasadą godności człowieka, “Przegląd Sejmowy” 2019, no. 4, DOI: https://doi.org/10.31268/PS.2019.54.
ONLINE SOURCES
Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich o działaniach podjętych przez Rzeczpospolitą Polską w celu implementacji postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych w latach 2015–2017, 31.01.2018, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Informacja%20RPO%20dla%20komitetu%20ONZ%20z%20wdra%C5%BCania%20%20Konwencji%20o%20prawach%20os%C3%B3b%20z%20niepe%C5%82nosprawno%C5%9Bciam%20(j%C4%99z.%20polski)_0.pdf [access: 10.02.2020].
Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Sprawiedliwości, 14.05.2020, XI.503.3.2020.MA, www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Do%20MS%20ws%20sytuacji%20LGBTI%2C%2014.05.2020.pdf [access:10.02.2020].
Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Prezesa Rady Ministrów z rekomendacjami, 19.02.2019, XI.518.50.2017.MS, www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wyst%C4%85pienie%20do%20Prezesa%20Rady%20Ministr%C3%B3w%20z%20rekomendacjami%20ws.%20walki%20z%20mow%C4%85%20nienawi%C5%9Bci.pdf [access:10.02.2020].
Raport „Przestępstwa motywowane uprzedzeniami. Analiza i zalecenia”, 22.12.2017, www.rpo.gov.pl/pl/content/raport-przestepstwa-motywowane-uprzedzeniami-analiza-i-zalecenia [access:10.02.2020].
Uwagi RPO do Krajowego Programu Działań Równego Traktowania na lata 2020–2030 z dnia 1 grudnia 2020 r., 3.12.2020, www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-o-projekcie-programu-dzialan-na-rzecz-rownego-traktowania-2021-2030 [access: 11.02.2021].
LEGAL ACTS
Act of 6 June 1997 – Penal Code (consolidated text, Journal of Laws 2020, item 1444, as amended).
Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Journal of Laws 1997, no. 78, item 483, as amended).
Convention on the Rights of Persons with Disabilities adopted by the UN General Assembly on 13 December 2006 (Journal of Laws 2012, item 1169, as amended).
Directive 2012/29/EU of the European Parliament and of the Council of 25 October 2012 establishing minimum standards on the rights, support and protection of victims of crime, and replacing Council Framework Decision 2001/220/JHA (OJ EU L 315/57, 14.11.2012).
Recommendation no. R (97) 20 of the Committee of Ministers to Member States on “hate speech”, adopted by the Committee of Ministers on 30 October 1997.
Resolution no. 27 of the Council of Ministers of 16 February 2021 (Polish Monitor 2021, item 218).
CASE LAW
Decision of the Supreme Court of 5 February 2007, IV KK 406/06, OSNwSK 2007, no. 1, item 367.
Judgement of the Constitutional Tribunal of 25 February 2014, SK 65/12, OTK 2014, no. 2, item 14.
Judgement of the ECtHR of 16 June 2009 in case Feret v. Belgium, application no. 15615/07.
Judgement of the Supreme Court of 8 February 2019, IV KK 38/18, LEX no. 2621830.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.4.259-279
Data publikacji: 2021-10-13 00:45:39
Data złożenia artykułu: 2021-03-19 00:18:35
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Dorota Habrat
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.