Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Niewolnik jako podmiot ochrony prawnej w rzymskim prawie karnym publicznym – przyczynek do dyskusji nad położeniem niewolników w państwie rzymskim
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o zakres podmiotowości niewolników w rzymskim prawie karnym publicznym. Zwłaszcza w przypadkach przestępstw popełnianych wobec niewolników zachodziła sytuacja, w której niewolnik jako ofiara przestępstwa uzyskiwał przymiot podmiotowości prawnej i podlegał jako człowiek (persona) ochronie prawnej ze strony państwa rzymskiego. Ochrona ta, obecna w wielu aspektach polityki karnej państwa rzymskiego, szczególnie widoczna była w regulacjach zakazujących zabijania niewolników, znęcania się nad nimi, przeznaczania do kastracji, walk gladiatorskich czy prostytucji. U podstaw ochrony prawnej nad niewolnikami, a tym samym ich upodmiotowienia w prawie karnym publicznym, leżała rzymska utilitas publica, ale także rodzące się tendencje humanitarne w prawie cesarskim.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Amielańczyk K., Crimina legitima w rzymskim prawie publicznym, Lublin 2013.
Amielańczyk K., Klauzule umowne w handlu niewolnikami jako narzędzie polityki społecznej administracji cesarskiej, „Zeszyty Naukowe KUL” 2018, no. 4.
Amielańczyk K., Lex Cornelia de sicariis et veneficis. Ustawa Korneliusza Sulli przeciwko nożownikom i trucicielom, Lublin 2011.
Amielańczyk K., Praktyka kastrowania niewolników i jej zakazy w prawie rzymskim, [in:] Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w starożytnym Rzymie, ed. M. Kuryłowicz, Lublin 2001.
Amielańczyk K., Rzymskie prawo karne w reskryptach cesarza Hadriana, Lublin 2006.
Amielańczyk K., The Guilt of the Perpetrator, “Labeo” 2000, vol. 46(1).
Biondi B., Il diritto romano cristiano, vol. 2, Milano 1952–1954.
Borkowski A., Plessis P. du, Textbook on Roman Law, Oxford 2005.
Bradley K.R., Roman Slavery and Roman Law, “Historical Reflections” 1988, vol. 15(3).
Buckland W.W., The Roman Law of Slavery: The Condition of the Slave in Private Law from Augustus to Justinian, Cambridge 1908 (reprint 1970).
Chmiel A., Ochrona bezpieczeństwa właścicieli niewolników w świetle S.C. Silanianum, [in:] Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w prawie rzymskim, eds. K. Amielańczyk, A. Dębiński, D. Słapek, Lublin 2010.
Chmiel A., Przykład zastosowania s.c. Silanianum, czyli o tym, dlaczego rzymska iustitia stawała się niekiedy okrutna, [in:] Przemoc w świecie starożytnym: źródła, struktura, interpretacje, eds. D. Słapek, I. Łuć, Lublin 2017.
Chmiel A., Studia Adama Wilińskiego nad rzymskim prawem karnym, „Studia Iuridica Lublinensia” 2010, vol. 13.
Cloud J.D., Leges de sicariis: The first chapter of Sulla’s lex de sicariis, “ZSS” 2009, vol. 126(1), DOI: https://doi.org/10.7767/zrgra.2009.126.1.114.
Cloud J.D., The primary purpose of the lex Cornelia de sicariis, “ZSS” 1969, vol. 86(1), DOI: https://doi.org/10.7767/zrgra.1969.86.1.258.
Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2009.
Dębiński A., Rzymskie prawo prywatne. Kompendium, Warszawa 2017.
Gaughan J.E., Murder Was Not a Crime: Homicide and Power in the Roman Republic, Austin 2010.
Giaro T., Rzymski zakaz nadużycia praw podmiotowych w świetle nowej jurysprudencji pojęciowej, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2006, vol. 6(1), DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2006.6.1.15.
Harries J., Law and Crime in the Roman World, Cambridge 2007.
Kaser M., Das römische Privatrecht, Bd. 1, München 1971.
Kubiak P., Skazanie na śmierć na arenie – wymiar sprawiedliwości czy operacja finansowa, „Studia Prawnoustrojowe” 2010, no. 12.
Kunderewicz C., Gaius. Instytucje, Warszawa 1982.
Kunkel W., Untersuchungen zur Enwicklung der römischen Kriminalverfahrens in vorsullanischer Zeit, München 1962.
Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 2013.
Kuryłowicz M., Prawo rzymskie. Historia, tradycja, współczesność, Lublin 2003.
Kuryłowicz M., Prof. dr Adam Wiliński (w 100-lecie urodzin i 60-lecie doktoratu), „Studia Iuridica Lublinensia” 2009, vol. 12.
Kuryłowicz M., Tresviri capitales oraz edylowie rzymscy jako magistratury policyjne, „Annales UMCS sectio G (Ius)” 1993, vol. 40(9).
Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykładu, Warszawa 2013.
Lewis N., Reinhold M., Roman Civilization, vol. 2, New York 1955.
Longchamps de Bérier F., Dwie konstytucje Antonina Piusa zakazujące srożenia się nad niewolnikami, [in:] Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w starożytnym Rzymie, ed. M. Kuryłowicz, Lublin 2001.
Longchamps de Bérier F., Nadużycie prawa w świetle rzymskiego prawa prywatnego, Wrocław 2004.
Marotta V., Multa de iure sanxit. Aspetti della politica del diritto di Antonino Pio, Milano 1988.
Miglietta M., Servus dolo occisus. Contributo allo studio del concorso tra actio legis Aquiliae e iudicium ex lege Cornelia de sicariis, Napoli 2001.
Mommsen T., Römisches Strafrecht, Leipzig 1899 (1955).
Mossakowski W., Azyl w późnym Cesarstwie Rzymskim, Toruń 2000.
Nörr D., Causa mortis, München 1986.
Plass P., The Game of Death in Ancient Rome: Arena, Sport and Political Suicide, Madison 1995.
Rein W., Das Kriminalrecht der Römer von Romulus bis auf Justinianus, Aalen 1962.
Robinson O., Ancient Rome: City Planning and Administration, London – New York 1992.
Robinson O., Slaves and the Criminal Law, “ZSS” 1981, vol. 98(1), DOI: https://doi.org/10.7767/zrgra.1981.98.1.213.
Robinson O., The Criminal Law of Ancient Rome, Baltimore 1995.
Rotondi G., Leges publicae populi Romani, Milano 1912 (Hildesheim 1962).
Rozwadowski W., Gai Institutiones. Instytucje Gajusa. Tekst i przekład, Poznań 2003.
Sitek B., Infamia w ustawodawstwie cesarzy rzymskich, Olsztyn 2003.
Solazzi S., L’abuso del diritto in Gai 1,53, „Studia et documenta historiae et iuris” 1954, vol. 20.
Stępkowski A., Nadużycie prawa podmiotowego w świetle jurysprudencji kulturowej, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2006, vol. 6(2), DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2006.6.2.12.
Stępkowski A., Wokół problematyki nadużycia prawa podmiotowego, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2005, vol. 5(1).
Van der Berg P.A.J., Slaves: persons or property? The Roman law on slavery and its reception in Western Europe and its overseas territories, “Osaka University Law Review” 2016, vol. 63.
Watson A., Roman Slave Law, Baltimore–London 1987.
Watson A., Roman Slave Law and Romanist Ideology, “Phoenix” 1983, vol. 37(1), DOI: https://doi.org/10.2307/1087314.
Wieacker W., Textufen klassicher Juristen, Göttingen 1960.
Wiedemann T., Emperors and Gladiators London, London 1992.
Wiliński A., Ricerche sull’alienazione degli schiavi nell diritto romano, Vendita dallo schiavo con la clausola “ne manumittatur”, “Index” 1974–1975, vol. 5.
Wiliński A., Studia nad alienacją niewolników w rzymskim prawie prywatnym. Sprzedaż niewolnika z zastrzeżeniem miejsca pobytu, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1972, vol. 24(1).
Wiliński A., Studia nad alienacją niewolników w rzymskim prawie prywatnym. Sprzedaż niewolnika z zastrzeżeniem niewyzwalania, „Annales UMCS sectio G (Ius)” 1972, vol. 19(2).
Wiliński A., Ustawy Konstantyna Cod. Th. 9,12 De emendatione servorum na tle historycznego rozwoju ius vitae ac necis pana niewolnika, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1963, vol. 10(4).
Wiliński A., Zur Frage der Totung von Sklaven in der lex Cornelia de sicariis et veneficis, [in:] Acta Conventus XI „Eirene”, Warszawa 1971.
Wlassak M., Römische Processgesetze, vol. 2, Leipzig 1898.
Wołodkiewicz W., Zabłocka M., Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2009.
Zabłocka M., Przemiany prawa osobowego i rodzinnego w ustawodawstwie dynastii julijsko-klaudyjskiej, Warszawa 1987.
Żurek G., Servi sunt, immo homines, „Meander” 1967, no. 22.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2020.29.5.11-27
Data publikacji: 2020-12-31 13:57:24
Data złożenia artykułu: 2020-02-06 20:51:00
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Krzysztof Amielańczyk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.