Скрыть
Показать все
Отправить эту статью по почте Фарміраванне сеткі цэркваў на працягу гісторыі ў межах сучаснага Падляшскага ваяводства
Аннотация
Усходняе хрысціянства існуе на тэрыторыі сучаснага Падляшскага ваяводства з часоў сярэднявечча. Гістарычна-палітычныя перамены, характэрныя для Падляшша на працягу гісторыі, паўплывалі на магчымасць утварэння ўсходнехрысціянскай сеткі цэркваў. На падставе рознага тыпу крыніцаў, якія знаходзяцца ў аддаленых ад сябе месцах (архівах і бібліятэках), можна рэканструяваць працэс фарміравання гэтай сеткі. У перыяд паміж паловай XV і канцом XVI стагоддзя на тэрыторыі сучаснага Падляшскага ваяводства ўзнікла па меншай меры 67 праваслаўных цэркваў. Пасля Берасцейскай уніі (1596 г.) большасць гэтых храмаў перайшла да грэка-каталіцкай царквы, былі пабудаваны таксама новыя і на час трэцяга падзелу Рэчы (1795 г.) на гэтай тэрыторыі налічвалася 109 царкоўных аб’ектаў. У перыяд прыналежнасці земляў да Расійскай імперыі (да 1915 г.) грэка-каталіцкая царква была тут скасаваная, а яе храмы перададзены Рускай Праваслаўнай Царкве. У гэты час было пабудавана каля ста сакральных аб’ектаў і ў іншых месцах. Драматычныя падзеі абедзвюх сусветных войнаў і дэрусіфікацыя ўсходніх зямель Польшчы ў міжваенны перыяд выклікалі памяншэнне шчыльнасці сеткі цэркваў на Падляшшы – у 1945 г. налічвалася ўсяго 149 царквы. Нязначнае павелічэнне колькасці сакральных аб’ектаў усходняга хрысціянства на дадзеным абшары назіраецца ў часы камуністычнай улады ў Польшчы (1944–1989) – тады налічвалася 169 храмаў. Толькі пасля краху камуністычнай сістэмы на тэрыторыі сучаснага Падляшскага ваяводства колькасць гэтых святынь значна павялічылася (205 у 2015 г., некалькі будуецца). Большасць з гэтых аб’ектаў з’яўляецца ўнікальным прыкладам рэлігійнай архітэктуры (пераважна – драўлянай).
Ключевые слова
Полный текст:
PDF (Język Polski)Литература
źródła/sources/источники
Archiwum Państwowe w Lublinie, Chełmski Konsystorz Greckokatolicki, 101, 147, 151.
opracowania/literature/литература
Baczkowski, Krzysztof. (1999). Wielka Historia Polski. T. 3. Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370–1506). Kraków: Fogra Oficyna Wydawnicza.
Bieńkowski, Ludomir. (1969). Organizacja Kościoła wschodniego w Polsce. W: Jerzy Kłoczowski (red.). Kościół w Polsce. T. 2. Wieki XVI–XVIII (s. 781–1050). Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”.
Bieńkowski, Ludomir. (1989) Mozaika religijno-kulturalna Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku. W: Jerzy Kłoczowski (red.). Uniwersalizm i swoistość kultury polskiej. T. 1 (s. 241–270). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Kalendarz Prawosławny. (2015). Białystok: Warszawska Metropolia Prawosławna.
Kołbuk, Witold. (2010). Cerkiew prawosławna pod kontrolą władz PRL. W: Joanna Czaplińska, Anna Modelska-Kwaśniowska (red.). Kultura bez cenzury (?) (s. 21–31). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Kołbuk, Witold. (2013). Zarządzanie procesami ochrony rusko-prawosławnych cerkwi w Polsce jako dziedzictwem kulturalnym. W: Marek Pawlak (red.). Nowe tendencje w zarządzaniu – uwarunkowania społeczne. T. 4 (s. 149–161). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Lencyk, Vasyl. (1966). The Eastern Catholic Church and czar Nicholas I. Romae-New York: Ukrainian Catholic University Press.
Maroszek, Józef. (1998). Dziedzictwo unii kościelnej w krajobrazie kulturowym Podlasia 1596–1996. W: Stanisław Alexandrowicz, Tomasz Kempa (red.). Czterechsetlecie zawarcia unii brzeskiej 1596–1596: materiały sesji naukowej zorganizowanej w Toruniu w dniach 28-29 listopada 1996 r. (s. 57–93). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Matus, Irena. (2013). Schyłek unii i proces restytucji prawosławia w obwodzie białostockim w latach 30. XIX wieku. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Miłowidow, Aleksandr. (1913). Cerkowno-stroitielnoje dieło w Siewiero-Zapadnom Kraje pri gr. M. N. Murawiewie. Wilna: Tipografija eparchialnaia. [Миловидов, Александр. (1913). Церковно-строительное дело в Северо-Западном Крае при гр. М. Н. Муравьеве. Вильна: Типография eпархиальнaя].
Mironowicz, Antoni, Chomik, Piotr. (1998). Katalog świątyń i duchowieństwa prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej. Białystok: Prawosławna Diecezja Białostocko-Gdańska.
Mironowicz, Antoni. (2005). Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Mydel, Rajmund, Balon, Jarosław (red.). (2002). Atlas Polski. T. 2. Województwa. Kraków: Fogra Oficyna Wydawnicza.
Orłowskij, Jewstafij. (1903). Sudby prawosławija w swiazi s istorijej łatinstwa i unii w Grodnienskoj gubiernii w XIX stoletii (1794–1900). Grodna: Tipografija eparchialnaja. [Орловский, Евстафий. (1903). Судьбы православия в связи с историей латинства и унии в Гродненской губернии в XIX столетии (1794–1900). Гродна: Типография eпархиальнaя].
Rzemieniuk, Florentyna. (1999). Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (neounia). Lublin: TN KUL.
Sahanowicz, Hienadz. (2001). Historia Białorusi. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
Sosna, Aleksander, Danieluk, Elżbieta, Danieluk, Andrzej. (2013). Cerkwie Białegostoku i okolic. Białystok: Fundacja Sąsiedzi.
Sosna, Grzegorz, Troc-Sosna, Antonina. (2002). Zapomniane dziedzictwo. Nie istniejące już cerkwie w dorzeczu Biebrzy i Narwi. Białystok: Orthdruk.
Sosna, Grzegorz. (2000). Katalog świątyń i duchowieństwa prawosławnej diecezji warszawsko-bielskiej. Elpis, 3, s. 7–431.
Szawielskij, Gieorgij. (1910). Poslednieje wozsojedinienije s prawosławnoju Cerkowju uniatow biełorusskoj jeparchii (1833–1839 gg.). S. Pietierburg: Tipografija „Sielskogo wiestnika”. [Шавельский, Георгий. (1910). Последнее возсоединение с православною Церковью униатов белорусской епархии (1833–1839 гг.). С. Петербург: Типография „Сельского вестника”].
Urban, Kazimierz. (1996). Kościół prawosławny w Polsce 1945–1970. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Wyrozumski, Jerzy. (1999). Wielka Historia Polski. T. 2. Dzieje Polski piastowskiej (VIII wiek –1370). Kraków: Fogra Oficyna Wydawnicza.
Ziółkowski, Marek. (1985). Szkice o kościołach obrządków wschodnich w Polsce północno-wschodniej. Warszawa: Oddział Uniwersytecki PTTK.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2018.12.9
Date of publication: 2019-03-27 08:16:36
Date of submission: 2018-03-24 17:20:39
статистика
показатели
Ссылки
- На текущий момент ссылки отсутствуют.
(c) 2019 Witold Kołbuk
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.