Юльян Ляскоўскі як беларускамоўны літаратар

Mikałaj Chaustowicz

Аннотация


Беларускі літаратурны працэс у ХІХ ст. адметны тым, што ў корпусе ягоных мастацкіх тэкстаў маецца больш за сто ананімных твораў. І гэта пры тым, што мы ведаем імёны і прозвішчы шматлікіх літаратараў таго часу, якія, па сведчанні сучаснікаў, пісалі
па-беларуску, але анічога з іхняе беларускамоўнае спадчыны нібыта не захавалася. Прадметам дадзенага даследавання з’яўляюцца перыпетыі жыцця і творчага лёсу Юльяна
Ляскоўскага (1826–1889), а таксама гіпотэзы адносна магчымай датычнасці паэта да напісання верша Zahraj, zahraj, chłopcze mały... і агітацыйных тэкстаў для люду на пачатку 1860-х гг. У артыкуле на падставе аналізу друкаваных і рукапісных матэрыялаў
даводзіцца, што Ю. Ляскоўскі, які часцей за ўсё выступаў пад псеўданімамі J. Korabicz, Marcin Mizera, а таксама Mroczek, выкарыстоўваў у сваёй творчасці не толькі польскую мову, але і беларускую. Вельмі імаверна, што яму належаць вершы Ziemielka maja… і Pad dudu, апублікаваныя ім як народныя ў артыкуле Słówko o pieśni (1882). Аднак самым істотным сведчаннем на карысць таго, што Ю. Ляскоўскі пісаў па-беларуску, з’яўляецца
сцверджанне Адама Ганоры Кіркора, у якім знаны віленскі рэдактар і выдавец далучае паэта і публіцыста Юльяна Мрочака да кагорты самых вядомых беларускамоўных літаратараў сярэдзіны ХІХ стагоддзя – Вінцэнта Дунін-Марцінкевіча, Арцёма Вярыгі- Дарэўскага, Уладзіслава Сыракомлі, Вікенція К.


Ключевые слова


беларускамоўныя творы, Ziemielka maja…, Pad dudu, даследніцкая містыфікацыя, Адам Ганоры Кіркор, Юльян Мрочак

Полный текст:

PDF (BELARUSIAN) (Język Polski)

Литература


Aleksandrovič, Scjapan. (1965). Dva nevjadomyja veršy. Litaratura i Mastactva, № 14 (16.02) [Александровіч, Сцяпан. (1965). Два невядомыя вершы. Літаратура і Мастацтва, № 14 (16.02)].

Bahdanovič, Maksim. (1993). Belorusskoe vozroždenиe. U: Bahdanovič Maksim. Poŭny zbor tvoraŭ u trox tamax. T. II: Mastackaja proza, peraklady, litaraturnyja artykuly, rècènzii i natatki, čarnavyja nakidy. Minsk Navuka i texnika [Багдановіч, Максім. (1993). Белорусское возрождение. У: Багдановіч Максім. Поўны збор твораў у трох тамах. Т. ІІ: Мастацкая проза, пераклады, літаратурныя артыкулы, рэцэнзіі і нататкі, чарнавыя накіды. Мінск: Навука і тэхніка].

BJ, rkps 6514/IV: Korespondencja J.I. Kraszewskiego, seria III: Listy z lat 1863–1887, t. 54, L (Labarry – Lemonier), k. 235: J. Laskowski do J.I. Kraszewskiego, list z 7.12.1879 r.

BJ, rkps 6514/IV: Korespondencja J.I. Kraszewskiego, seria III: Listy z lat 1863–1887, t. 54, L (Labarry – Lemonier), k. 236–236v: J. Laskowski do J.I. Kraszewskiego, list z 06.03.1880 r.

BK (Biblioteka Kórnicka), rkps. 2405: List Ignacy Jackowskiego do Leonarda Niedźwiedzkiego z 18.01.1854.

Doniesienia. (1858). Wiadomości Polskie, nr 12 (20 marca).

Gołąbek Józef. (1932). Wincenty Dunin-Marcinkiewicz, poeta polsko-białoruski. Wilno.

Karskіj, Efimіj. (1922). Bѣlorusy. T. ІІІ: Očerki slovesnosti bѣlorusskago plemeni. Kn. 3: Hudožestvennaâ literatura na narodnomʺ âzykѣ. Petrogradʺ [Карскій, Ефимій. (1922). Бѣлорусы. Т. ІІІ: Очерки словесности бѣлорусскаго племени. Кн. 3: Художественная литература на народномъ языкѣ. Петроградъ].

Kirkor, Adam Honory. (1874). O literaturze pobratymczych narodów słowiańskich: Odczyty publiczne w muzeum techniczno-przemysłowym w Krakowie. Kraków.

Kirkorʺ Adamʺ. (1993). Bѣlorusskoe Polѣsʹe: Umstvennyâ sily i sredstva obrazovanіâ. U: Živopisnaâ Rossiâ: Otečestvo naše v ego zemelʹnom, istoričeskom, plemennom, èkonomičeskom i bytovom značenii: Litovskoe i Belorusskoe Polesʹe. Minsk: Belorusskaâ ènciklopediâ [Киркоръ Адамъ. (1993). Бѣлорусское Полѣсье: Умственныя силы и средства образованія. У: Живописная Россия: Отечество наше в его земельном, историческом, племенном, экономическом и бытовом значении: Литовское и Белорусское Полесье. Минск: Белорусская энциклопедия].

Kìsâlëǔ, Genadzʹ (ukl.). (1977). Pačynalʹnìkì: Zgìstoryka-lìtaraturnyh matèryâlaǔ XIX st. Mìnsk: Belaruskaâ navuka [Кісялёў, Генадзь (укл.). (1977). Пачынальнікі: З гісторыка-літаратурных матэрыялаў ХІХ ст. Мінск: Беларуская навука].

Kisjalëŭ, Henadz′. (1994). Dzve “palavinki” adnaho žyccja: Ljaskoŭski – Karabič. U: Kisjalëŭ Henadz′. Radavodnae drèva: Kalinoŭski – èpoxa – nastupniki. Minsk: Mastackaja litaratura [Кісялёў, Генадзь. (1994). Дзве “палавінкі” аднаго жыцця: Ляскоўскі – Карабіч. У: Кісялёў Генадзь. Радаводнае дрэва: Каліноўскі – эпоха – наступнікі. Мінск: Мастацкая літаратура].

Korabicz J. (1882). Słówko o pieśni. Nowiny, nr 287 (17.10); nr 288 (18.10).

Laskowski Juljan. (1861). Białoruski Bandurzysta: zbiorek wędrowny wierszem, nakład autora; w drukarni A.H. Kirkora. Wilno.

Ljaskoŭski, Jul′jan. (1988). Pad dudu; Zjamel′ka maja… U: Belaruskaja litaratura XIX stahoddzja: Xrèstamatyja: Vučèb. dapamožnik dlja studèntaŭ filal. spec. VNU, sklad. i aŭt. kament A. Lojka, V. Rahojša, 2-e vyd., peraprac. i dap. Minsk: Vyšèjšaja škola [Ляскоўскі, Юльян. (1988). Пад дуду; Зямелька мая… У: Беларуская літаратура ХІХ стагоддзя: Хрэстаматыя: Вучэб. дапаможнік для студэнтаў філал. спец. ВНУ, склад. і аўт. камент А. Лойка, В. Рагойша, 2-е выд., перапрац. і дап. Мінск: Вышэйшая школа].

Listy emigracyjne Joachima Lelewela. (1954). Wydała i wstępem poprzedziła H. Więckowska. T. IV: 1849–1861. Wrocław – Kraków.

Moŭčan, S.I. (2011). Mročak Jul′jan. U: Maksim Bahdanovič: Èncyklapedyja. Sklad. I. Salamevič, M. Trus. Minsk: Belaruskaja èncyklapedyja [Моўчан, С.І. (2011). Мрочак Юльян. У: Максім Багдановіч: Энцыклапедыя. Склад. І. Саламевіч, М. Трус. Мінск: Беларуская энцыклапедыя].

Słownik pseudonimów pisarzy polskich: XV w. – 1970 r. (1994–1996). Wrocław–Warszawa–Kraków, t. I–IV.

Vlast. (1913). Pamažycja! Naša Niva, № 37 (12.09) [Власт. (1913). Памажыця! Наша Ніва, № 37 (12.09)].

Забродская С., Мазанік Л., Піліповіч К., Шамякіна А., Строева Т., Белая С. (1993). Каментарыі. У: Багдановіч Максім. Поўны збор твораў у трох тамах. Т. ІІ: Мастацкая проза, пераклады, літаратурныя артыкулы, рэцэнзіі і нататкі, чарнавыя накіды. Мінск: Навука і тэхніка [Забродская С., Мазанік Л., Піліповіч К., Шамякіна А., Строева Т., Белая С. (1993). Каментарыі. У: Багдановіч Максім. Поўны збор твораў у трох тамах. Т. ІІ: Мастацкая проза, пераклады, літаратурныя артыкулы, рэцэнзіі і нататкі, чарнавыя накіды. Мінск: Навука і тэхніка].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2023.17.125-137
Date of publication: 2024-02-01 14:35:35
Date of submission: 2023-07-27 13:36:37


статистика


Видимость рефератов - 380
загрузки (из 2020-06-17) - PDF (BELARUSIAN) (Język Polski) - 0

показатели



Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


(c) 2024

Лицензия Creative Commons
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.