Адметныя лексемы, звязаныя з сельскай і хатняй гаспадаркай (на прыкладзе гаворак Брэсцкай вобласці)

Yury Charnyakievich

Аннотация


Палявыя даследаванні, праведзеныя на тэрыторыі Брэсцкай вобласці Беларусі, дазваляюць выявіць шматлікія сінонімы ў дыялектнай лексіцы, звязанай з сельскай і хатняй гаспадаркай (гэта найбольш старажытная і архаічная лексіка). Але да сёння многія лексічныя факты, што бытуюць у гаворках Брэсцкай вобласці Беларусі, не ўведзены ў навуковы зварот, таму ўвага даследчыкаў да гэтай тэмы – невыпадковая. Найбольш наглядна пашырэнне лексічных фактаў можна паказаць з дапамогай рэгіянальнай лінгвагеаграфіі. Таму ў артыкуле змешчаны лінгвістычныя карты, зробленыя на падставе аналізу шматлікага моўнага матэрыялу, запісанага прыкладна ў 70 вясковых паселішчах Брэсцкай вобласці асабіста аўтарам. Адметныя лексемы, якія ўводзяцца ў навуковы ўжытак упершыню, яшчэ раз пацвярджаюць высновы ранейшых даследчыкаў пра моўнае багацце даследаванага рэгіёна (ды і ўсяго Палесся) і могуць значна пашырыць факталагічную базу славянскай дыялекталагічнай навукі.


Ключевые слова


дыялекталогія, лінгвагеаграфія, атлас, карта, Брэсцкая вобласць

Полный текст:

PDF (BELARUSIAN)

Литература


Atlas ukraïnsʹkoï movi: u 3 t. Ì. Matvìâs [ta ìn.]. (red.). (1984–2001). Kiïv: Naukova dumka [Атлас української мови: у 3 т. І. Матвіяс [та ін.] (ред.). (1984–2001). Київ: Наукова думка].

Bosak, Alëna; Bosak,Vìktar. (2006). Atlas gavorak Pružanskaga raëna Brèsckaj voblascì ì sumežža (Verhnâga Nad`âselʹdzâ): leksìka. Rèd. F. Klìmčuk. Mìnsk: ÌVC Mìnfìna. [Босак, Алёна; Босак, Віктар. (2006). Атлас гаворак Пружанскага раёна Брэсцкай вобласці і сумежжа (Верхняга Над’ясельдзя): лексіка. Рэд. Ф. Клімчук. Мінск: ІВЦ Мінфіна].

Čarnâkevìč, Ûryj. (2009). Atlas gavorak paǔnočna-ǔschodniaj Brestčyny. Mìnsk: Tèhnalogìâ. [Чарнякевіч, Юрый. (2009). Атлас гаворак паўночна-ўсходняй Брэстчыны. Мінск: Тэхналогія].

Czyżewski, Feliks. (1986). Atlas gwar polskich i ukraińskich okolic Włodawy.Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Klìmčuk, Fëdar; škìn, Ìvan. (1976). Z leksìkì Vyganaǔskaga Palessâ (v. Gortalʹ Ìvacèvìckaga raëna). U: A. Bahanʹkoǔ (red.). Narodnae slova (s. 76–82). Mìnsk: Akad. navuk BSSR, Ìn-t movaznaǔstva [Клімчук, Фёдар; Яшкін, Іван. (1976). З лексікі Выганаўскага Палесся (в. Горталь Івацэвіцкага раёна). У: А. Баханькоў (рэд.). Народнае слова (с. 76–82). Мінск: Акад. навук БССР, Ін-т мовазнаўства].

Kryvìckì, Alâksandr. (1994). Paǔdnëva-zahodnì dyâlekt. U: A. Mìhnevìč (red.). Belaruskaâ mova: èncyklapedyâ (s. 415–417). Mìnsk: Belarus. Èncykl. [Крывіцкі, Аляксандр. (1994). Паўднёва-заходні дыялект. У: А. Міхневіч (рэд.). Беларуская мова: энцыклапедыя (с. 415–417). Мінск: Беларус. Энцыкл.].

Leksìčny atlas belaruskìh narodnyh gavorak: u 5 t. Rèd. M. V. Bìryla ì Û. F. Mackevìč. Mìnsk: Fond fundament. dasled. Rèsp. Belarusʹ, 1993–1998. [Лексічны атлас беларускіх народных гаворак: у 5 т. Рэд. М. В. Бірыла і Ю. Ф. Мацкевіч. Мінск: Фонд фундамент. даслед. Рэсп. Беларусь, 1993–1998].

Levancèvìč, Lena. (1993–2001). Atlas gavorak Bârozaǔskaga raëna Brèsckaj voblascì: u 3 č. Brèst : Brèst: Brèsc. dzârž. un-t. [Леванцэвіч, Лена. (1993–2001). Атлас гаворак Бярозаўскага раёна Брэсцкай вобласці: у 3 ч. Брэст : Брэсц. дзярж. пед. ін-т].

Nikončuk, Mikola. (1994). Leksični atlas pravoberežnogo Polìssâ = The lexical atlas of rightcoastal Polissja. Kiïv: Nezalež. ìnst. ekologìï Polìssâ [Никончук, Микола. (1994). Лексични атлас правобережного Полісся = The lexical atlas of rightcoastal Polissja. Київ: Незалеж. інст. екології Полісся].

Šatalava, Lûboǔ. (1975). Belaruskae dyâlektnae slova. Red. G. U. Arašonkava. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka. [Шаталава, Любоў. (1975). Беларускае дыялектнае слова. Рэд. Г. У. Арашонкава. Мінск: Навука і тэхніка].

Senʹkavec, Uladzìmìr. (2011). Karotkì dyâlektny sloǔnìk v. Belavuša Stolìnskaga raëna. U: Moǔnakulʹturnaâ prastora Brèscka-Pìnskaga Palessâ: zb. navuk. art. u 2 č. Red. M. M. Alâhnovìč [ì ìnš.]. Č. 1 (s. 108–123). Brèst: Brèsc. dzârž. un-t. [Сенькавец, Уладзімір. (2011). Кароткі дыялектны слоўнік в. Белавуша Столінскага раёна. У: Моўнакультурная прастора Брэсцка-Пінскага Палесся: зб. навук. арт. у 2 ч. Рэд. М. М. Аляхновіч [і інш.]. Ч. 1 (с. 108–123). Брэст: Брэсц. дзярж. ун-т].

Stankevìč, Alâksandra. (1997). Leksìka ìnšamoǔnaga pahodžannâ ǔ belaruskìh narodnyh gavorkah: dys. d-ra fìlal. navuk : 10.02.01. Gomelʹ (na pravah rukapìsu). [Станкевіч, Аляксандра. (1997). Лексіка іншамоўнага паходжання ў беларускіх народных гаворках: дыс. д-ра філал. навук: 10.02.01. Гомель (на правах рукапісу)].

Veštart, Galìna (ukl. [ì ìnš. ]). (2008). Leksìka gavorak Belaruskaga Prypâckaga Palessâ: atlas, sloǔnìk. Red. F. Klìmčuk, U. Koščanka, Ì. Lapuckaâ. Mìnsk: Prava ì èkanomìka. [Вештарт, Галіна (укл. [і інш. ]). (2008). Лексіка гаворак Беларускага Прыпяцкага Палесся: атлас, слоўнік. Рэд. Ф. Клімчук, У. Кошчанка, І. Лапуцкая. Мінск: Права і эканоміка].

Vygonnaâ, Lìlìâ. (1968). Polesskaâ zemledelʹčeskaâ terminologiâ. W: N. Tolstoj (red.). Leksika Polesʹâ. Materialy dlâ polesskogo dialektnogo slovarâ (s. 93–130). Moskva: Izdatelʹstvo Nauka. [Выгонная, Лілія. (1968). Полесская земледельческая терминология. В: Н. Толстой (рэд.). Лексика Полесья. Материалы для полесского диалектного словаря (с. 93–130). Москва: Издательство Наука].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2021.15.349-362
Date of publication: 2021-12-12 20:47:15
Date of submission: 2020-09-22 19:50:47


статистика


Видимость рефератов - 860
загрузки (из 2020-06-17) - PDF (BELARUSIAN) - 0

показатели



Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


(c) 2021

Лицензия Creative Commons
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.