„Паміж помнікамі пераможцаў і магіламі на вясковых могілках”. Польшча – Беларусь. Развагі пра гістарыяграфію

Joanna Bugajska-Więcławska

Аннотация


Мэтай даследавання з’яўляюцца ідэйна-палітычныя і метадалагічныя інтэрпрэтацыйныя абумоўленасці ў гістарыяграфіях Польшчы і Беларусі. Інтэрпрэтацыя вераснёўскіх падзей 1939 г. на мяжы Другой Рэчы Паспалітай і Савецкага Саюза была абрана ў якасці прадмета даследавання, зроблены параўнальны аналіз іх асвятлення ў абедзвюх краінах. Беларусы ставяць пад сумненне праўдзівасць дадзеных перапісу насельніцтва Другой Рэчы Паспалітай (нацыянальны склад гэтых зямель у верасні 1939 г.), трактуюць наяўнасць яўрэйскага, а асабліва беларускага насельніцтва, як элемент сацыяльнай справядлівасці. Палякі прытрымліваюцца крытэрыя гістарычных межаў, даказваючы пераемнасць дзяржаўнасці на дадзенай тэрыторыі ў адпаведнасці з міжнародным правам. Звяртаюць увагу на адсутнасць у беларускай гістарыяграфіі дакладнага азначэння тэрыторыі, якая называецца ‘Заходняя Беларусь’. Папракаюць беларусаў за абагульненні тэрыторыяў віленскага, беластоцкага і навагрудскага ваяводстваў. Агульнапрынятае польскае разуменне „Усходніх крэсаў’, у сваю чаргу, зʼяўляецца, абагульненнем этнічных тэрыторый Беларусі, Літвы, Украіны і паўднёва-ўсходняй Латвіі. Пры падвядзенні вынікаў былі вызначаны дэтэрмінанты гістарыясофскай спрэчкі. Інтэрпрэтацыя польскай гістарыяграфіі грунтуецца на прадзяржаўных аргументах: польскіх і, адначасова, антысавецкіх, у той час як наратыў беларускага боку вынікае з нацыянальна-этнічнага кантэксту, які склаўся на базе савецкай / постсавецкай ідэалогіі. Падкрэслена метадалагічная эвалюцыя ў Рэспубліцы Беларусь (у даследаваннях выкарыстоўваецца вусная гісторыя). У заключэнні прапануецца пашырыць метадалагічнае поле гістарычных даследаванняў, уключыўшы тэорыі ў галіне памежжа. Трэба меркаваць, што такая дысцыплінарная адкрытасць абодвух бакоў дазволіць злагодзіць спрэчку, а польска-беларускія даследаванні стануць кампатыбільнымі.


Ключевые слова


Польшча; Беларусь; гістарыяграфія; вусная гісторыя; памежжа

Полный текст:

PDF (English)

Литература


References

Adamuszko, Władimir. (ed.). (1998). Wydarzenia i losy ludzkie. Rok. 1939. T. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.

Aleksandrowicz, Stanisław. (2007). Jak pisano historię Białorusi w XX w. In: Dorota Michaluk (ed.), Białoruś w XX stuleciu. W kręgu kultury i polityki (pp. 15–54). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Bartmiński, Jerzy. (2014). Historia – interdyscyplinarna i wieloaspektowa. In: Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura, Mirosław Szumiło (eds.). Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych (pp. 9–24). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Bekus, Nelly. (1999). Kresy Wschodnie w obliczu białoruskości. Obraz Polski w białoruskim dyskursie kulturowym. In: Krzysztof Jasiewicz (ed.). Europa nie prowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1772–1999. Warszawa-Londyn: Oficyna Wydawnicza Rytm.

Bobryk, Adam. (2005). Przemiany pozycji Polaków w stratyfikacji społecznej mieszkańców Brześcia jako miasta pogranicza. In: Henryk Chałupczak (ed.). Polska – Białoruś: problemy sąsiedztwa (pp. 127–144). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Bugajska-Więcławska, Joanna. (1918). Pomniki w Polsce Ludowej – między negacją a kreacją pamięci. In: Małgorzata Skotnicka-Palka; Barbara Techmańska (eds.). Człowiek w świecie bez wolności. Wrocław: Wydawnictwo LTW.

Demski, Damian. (2003). Pogranicze jako patchwork. Refleksje z Białorusi. Etnografia Polska, 47, pp. 129–148.

Eberhardt, Piotr. (1999). Granice, terytorium, ludność polska. In: Krzysztof Jasiewicz (ed.). Europa nie prowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1772–1999. Warszawa-Londyn: Wydawnictwo Rytm.

Giżewska, Małgorzata; Strzembosz, Tomasz (eds.). (1995). Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodniej II Rzeczpospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941. Warszawa: ISP PAN.

Gnatowski, Michał. (1995). Kresy północno-wschodnie (Zachodnia Białoruś) w latach II wojny światowej (1939–1944). Niektóre aspekty metodologiczne i problemy badawcze. Białostockie Teki Historyczne, 1, pp. 81–102.

Gocół, Damian. (2014). Odkrywanie narracyjnej tożsamości w relacjach historii mówionej (based on the narrative Haliny Górskiej). In: Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska; Joanna Szadura, Mirosław Szumiło (eds.). Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych (pp. 353–362). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Ìvanova, Volga. (2015), >Zahodnkì< ì >ǔshodnìkì< va ǔspamìnah žyharoǔ byloga savecka-polʹskaj pagranìčča. In: Alâksandr Smalânčuk (ed.). Bocenʹ 1939 goda u gìstaryčnaj tradycyì ì vusnaj gìstoryì (pp. 81–94). Minsk: Vydavec Zmìcer Kolas. [Іванова, Вoлгa. (2015), „>Заходнкі< і >ўсходнікі< ва ўспамінах жыхароў былога савецка-польскага пагранічча’. У: Аляксандр Смалянчук (рэд.). Boceнь 1939 года у гістарычнай традыцыі і вуснай гісторыі (c. 81–94). Miнск: Выдавец Зміцер Кoлac].

Janowicz, Sokrat. (1999). Kształtowanie się narodu białoruskiego. In: Krzysztof Jasiewicz (ed.). Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1772–1999 (pp. 242–248). Warszawa-Londyn: Wydawnictwo Rytm.

Kudela, Wiktoria. (2007). Deportacje Polaków z obwodu winnickiego Ukrainy Sowieckiej w latach 30–tych XX w. Z ziemi kazachskiej do Polski, T. 1. Kraków: Koło Naukowe Historyków Studentów UJ, AT Group sp. z.o.o.

Kusznier, Wasilij. (1995). Wybrane problemy stosunków białorusko-polskich w latach 1920–1944 we współczesnej historiografii białoruskiej. In: Małgorzata Giżewska, Tomasz Strzembosz (eds.). Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodniej II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941. Warszawa: ISP PAN.

Ładykowski, Paweł. (2014). Litwo, ojczyzno moja… dyskurs kresowy, tożsamość narodowa i głosy podporządkowanych Pogranicze. Studia Społeczne, 23–24, pp. 83–96.

Mironowicz, Eugeniusz. (2005). Stosunki polsko-białoruskie w XX w. In: Henryk Chałupczak, Elżbieta Michalik (eds.). Polska – Białoruś. Problemy sąsiedztwa (pp. 23–31). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Opioła, Wojciech. (2014). Granica państwowa w teorii pogranicza. Pogranicze. Borderland Studies, 2/1, pp. 35–34.

Owłasiuk, Justyna. (2016). Znaczenie historii mówionej jako metody badawczej na przykładzie białoruskiej społeczności wiejskiej pogranicza polsko-białoruskiego, Studia Podlaskie, 24, pp. 295–313.

Russell David. E., Oral History Methodology, The Art. of Interviewing, University of California, Santa Barbara. Taken from: http://marcuse.faculty.history.ucsb.edu/projects/oralhistory/199xDRussellUCSBOralHistoryWorkshop.pdf (accesed: 12.09.2019).

Sachanovič, Hienadź. (2006). Źródła pamięci historycznej współczesnej Białorusi. Powrót zachodniorusizmu. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.

Smaliančuk, Aliaksandr. (2018). Oral history in Belarus: Present state and development trends, Acta Baltico Slavica, 42, pp. 234–252.

Snyder, Tymothy. (2009). Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa, Białoruś 1569–1999. Sejny: Fundacja Pogranicze.

Staniszkis, Jadwiga. (1999). Neotradycjonalizacja jako strategia modernizacji: przyczynek do analizy postkomunizmu. In: Krzysztof Jasiewicz (ed.). Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1772–1999 (pp. 1235–1246), Warszawa-Londyn: Wydawnictwo Rytm.

Struniec, Siergiej. (2009). Wydarzenia jesieni 1939 r. w Brześciu nad Bugiem. In: Stanisław Jadczak (ed.). Wrzesień 1939 r. Nad Bugiem i Muchawcem. Terespol: Express- Press.

Śleszyński, Wojciech. (2017). W poszukiwaniu nowego (narodowego) przekazu historycznego – Republika Białoruś 1991–1994. Studia z dziejów Rosji i Europy Wschodniej, 52(2), pp. 161–192.

Tichomirow, Andrzej. (2016). Zachodniorusizm jako światopogląd: historia i kontynuacje. Częstochowskie Teki Historyczne, 6, pp. 183–206.

Waszczyńska, Katarzyna. (2014). Wokół problematyki tożsamości. Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego, 6, pp. 48–83.

Waszkiewicz, Jerzy. (2013). Rozwianie mitów – współczesne białoruskie refleksje nad własną tożsamością. Studia Białorutenistyczne, 7, pp. 81–96.

Wojakowski, Dariusz. (2013). Kłopoty z pograniczem. Socjologia wobec tradycji i ponowoczesności. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Organizacja i Zarządzanie, 65, pp. 419–431.

Zaporowski, Zbigniew. (1995). Stosunki polityczno-społeczne na północno-wschodnich kresach Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939. In: Małgorzata Giżewska, Tomasz Strzembosz (eds.). Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodniej II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941. Warszawa: ISP PAN.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2020.14.71-86
Date of publication: 2020-12-15 09:04:21
Date of submission: 2019-12-04 11:48:57


статистика


Видимость рефератов - 1533
загрузки (из 2020-06-17) - PDF (English) - 0

показатели



Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


(c) 2020 Joanna Bugajska-Więcławska

Лицензия Creative Commons
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.