Formation of the Orthodox Church Network throughout History within the Borders of the Present Podlaskie Voivodship
Abstract
Eastern Christianity has been present in the territory of the present Podlaskie Voivodeship since the Middle Ages. The changing course of political history of the Podlasie region affected the creation of an Eastern Orthodox Christian church network in the following centuries. Based on the scattered source materials (from archives and libraries) it is possible to recreate the process of formation of this network. From mid-15th to late 16th century at least 67 Orthodox churches have been established in the territories of the contemporary Podlaskie Voivodeship. Following the Union of Brest (1596), the majority of temples has been transferred to the Greek Catholic Church, and new ones were also built, so that by the time of the Third Partition of Poland (1795) there were 109 Orthodox buildings in the region. Under the rule of the Russian Empire (until 1915), the Greek Catholic Church has been abolished, and its temples were handed over to the Russian Orthodox Church. About one hundred new sacral buildings were erected during that time. The dramatic events of both world wars and the derussification of the eastern territories of Poland during the interwar period resulted in a drop in the overall density of the Eastern Orthodox church network in Podlasie: in 1945, there were only 149 churches there. A slight increase occurred during the communist rule (1944–1989) with their number reaching 169. Only after the fall of communism did that number noticeably increase (205 in 2015, a few more being under construction). The majority of these buildings are unique examples of sacral architecture (mainly wooden).
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
źródła/sources/источники
Archiwum Państwowe w Lublinie, Chełmski Konsystorz Greckokatolicki, 101, 147, 151.
opracowania/literature/литература
Baczkowski, Krzysztof. (1999). Wielka Historia Polski. T. 3. Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370–1506). Kraków: Fogra Oficyna Wydawnicza.
Bieńkowski, Ludomir. (1969). Organizacja Kościoła wschodniego w Polsce. W: Jerzy Kłoczowski (red.). Kościół w Polsce. T. 2. Wieki XVI–XVIII (s. 781–1050). Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”.
Bieńkowski, Ludomir. (1989) Mozaika religijno-kulturalna Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku. W: Jerzy Kłoczowski (red.). Uniwersalizm i swoistość kultury polskiej. T. 1 (s. 241–270). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Kalendarz Prawosławny. (2015). Białystok: Warszawska Metropolia Prawosławna.
Kołbuk, Witold. (2010). Cerkiew prawosławna pod kontrolą władz PRL. W: Joanna Czaplińska, Anna Modelska-Kwaśniowska (red.). Kultura bez cenzury (?) (s. 21–31). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Kołbuk, Witold. (2013). Zarządzanie procesami ochrony rusko-prawosławnych cerkwi w Polsce jako dziedzictwem kulturalnym. W: Marek Pawlak (red.). Nowe tendencje w zarządzaniu – uwarunkowania społeczne. T. 4 (s. 149–161). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Lencyk, Vasyl. (1966). The Eastern Catholic Church and czar Nicholas I. Romae-New York: Ukrainian Catholic University Press.
Maroszek, Józef. (1998). Dziedzictwo unii kościelnej w krajobrazie kulturowym Podlasia 1596–1996. W: Stanisław Alexandrowicz, Tomasz Kempa (red.). Czterechsetlecie zawarcia unii brzeskiej 1596–1596: materiały sesji naukowej zorganizowanej w Toruniu w dniach 28-29 listopada 1996 r. (s. 57–93). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Matus, Irena. (2013). Schyłek unii i proces restytucji prawosławia w obwodzie białostockim w latach 30. XIX wieku. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Miłowidow, Aleksandr. (1913). Cerkowno-stroitielnoje dieło w Siewiero-Zapadnom Kraje pri gr. M. N. Murawiewie. Wilna: Tipografija eparchialnaia. [Миловидов, Александр. (1913). Церковно-строительное дело в Северо-Западном Крае при гр. М. Н. Муравьеве. Вильна: Типография eпархиальнaя].
Mironowicz, Antoni, Chomik, Piotr. (1998). Katalog świątyń i duchowieństwa prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej. Białystok: Prawosławna Diecezja Białostocko-Gdańska.
Mironowicz, Antoni. (2005). Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Mydel, Rajmund, Balon, Jarosław (red.). (2002). Atlas Polski. T. 2. Województwa. Kraków: Fogra Oficyna Wydawnicza.
Orłowskij, Jewstafij. (1903). Sudby prawosławija w swiazi s istorijej łatinstwa i unii w Grodnienskoj gubiernii w XIX stoletii (1794–1900). Grodna: Tipografija eparchialnaja. [Орловский, Евстафий. (1903). Судьбы православия в связи с историей латинства и унии в Гродненской губернии в XIX столетии (1794–1900). Гродна: Типография eпархиальнaя].
Rzemieniuk, Florentyna. (1999). Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (neounia). Lublin: TN KUL.
Sahanowicz, Hienadz. (2001). Historia Białorusi. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
Sosna, Aleksander, Danieluk, Elżbieta, Danieluk, Andrzej. (2013). Cerkwie Białegostoku i okolic. Białystok: Fundacja Sąsiedzi.
Sosna, Grzegorz, Troc-Sosna, Antonina. (2002). Zapomniane dziedzictwo. Nie istniejące już cerkwie w dorzeczu Biebrzy i Narwi. Białystok: Orthdruk.
Sosna, Grzegorz. (2000). Katalog świątyń i duchowieństwa prawosławnej diecezji warszawsko-bielskiej. Elpis, 3, s. 7–431.
Szawielskij, Gieorgij. (1910). Poslednieje wozsojedinienije s prawosławnoju Cerkowju uniatow biełorusskoj jeparchii (1833–1839 gg.). S. Pietierburg: Tipografija „Sielskogo wiestnika”. [Шавельский, Георгий. (1910). Последнее возсоединение с православною Церковью униатов белорусской епархии (1833–1839 гг.). С. Петербург: Типография „Сельского вестника”].
Urban, Kazimierz. (1996). Kościół prawosławny w Polsce 1945–1970. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Wyrozumski, Jerzy. (1999). Wielka Historia Polski. T. 2. Dzieje Polski piastowskiej (VIII wiek –1370). Kraków: Fogra Oficyna Wydawnicza.
Ziółkowski, Marek. (1985). Szkice o kościołach obrządków wschodnich w Polsce północno-wschodniej. Warszawa: Oddział Uniwersytecki PTTK.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2018.12.9
Date of publication: 2019-03-27 08:16:36
Date of submission: 2018-03-24 17:20:39
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2019 Witold Kołbuk
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.