U progu dymisji. Wojewoda poleski Jan Krahelski wobec sytuacji na Polesiu w 1932 r.

Piotr Cichoracki, Joanna Dufrat

Streszczenie w języku polskim


Na 1932 r. przypadło w II Rzeczypospolitej Polskiej apogeum tzw. wielkiego kryzysu gospodarczego. Odbił się on zwłaszcza na położeniu mieszkańców wsi, także tej zdominowanej przez mniejszości narodowe w województwach wschodnich. Jednym z takich regionów było Polesie. Tekst poświęcony jest odpowiedzi na pytanie, jak w sytuacji załamania ekonomicznego reagowali przedstawiciele administracji państwowej, której przedstawicielem był również Jan Krahelski – wojewoda poleski w latach 1926–1932. Pod koniec okresu sprawowania urzędu niejednokrotnie artykułował on swoje poglądy na temat stanu województwa i pożądanych środków, które powinny zneutralizować skutki kryzysu. Tekst oparty jest o materiał archiwalny pozyskany z archiwów Polski, Białorusi i Rosji. Krahelski był zwolennikiem umiarkowanej polityki narodowościowej. Odżegnywał się od polonizacji mniejszości narodowych i niemal do końca sprawowania stanowiska wojewody starał się nie eskalować represji politycznych. Radykalizacja nastrojów społecznych związana z pogłębiającym się załamaniem ekonomicznym zmusiła go do rewizji stanowiska w kwestii metod zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego. Analiza materiału źródłowego, dla której ważnym punktem odniesienia jest również wystąpienie zbrojne do jakiego doszło w lecie 1932 r. na pograniczu powiatu koszyrskiego (województwo poleskie) i kowelskiego (województwo wołyńskie), wskazuje, że administracja w województwach wschodnich mogła właściwie diagnozować ogólny stan powierzonego jej terytorium, ale jednocześnie niedoskonale rozpoznać jego źródła, w efekcie czego mogła zostać zaskoczona załamaniem porządku.           


Słowa kluczowe


Polesie; mniejszości narodowe; II Rzeczypospolita; wielki kryzys; Jan Krahelski

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


List of sources

AAN – Polish Central Archives of Modern Records in Warsaw

KWPPwB – Komenda Wojewódzka Policji Państwowej w Brześciu, reference code: 1.

UWPol. – Urząd Wojewódzki Poleski, reference code: 39.

UWWoł. – Urząd Wojewódzki Wołyński, reference code: 71.

DABV – State Archive of the Brest Region

f. 1, inv. 9, d. 2553.

RGVA – Russian State Military Archive in Moscow

ф. 464, inv. 2, d. 3.

Śleszyński, Wojciech (preface and elaboration). (2014). Protokoły i raporty zebrań wojewodów i starostów – województwo poleskie, Kraków: Wydawnictwo Avalon.

References

Borka, Andrèj. (2007). Zakanadaǔčyâ asnovy dzejnascì admìnìstracyjnyh ulad peršaj ìnstancyì na tèrytoryì Zahodnâj Belarusì (1921–1939 gg.). Vesnìk GrDU ìmâ Ânkì Kupaly. Ser. 1, Gìstoryâ ì arhealogìâ. Fìlasofìâ. Palìtalogìâ, 1, pp. 13–19. [Борка, Андрэй. (2007). Заканадаўчыя асновы дзейнасці адміністрацыйных улад першай інстанцыі на тэрыторыі Заходняй Беларусі (1921–1939 гг.). Веснік ГрДУ імя Янкі Купалы. Сер. 1, Гісторыя і археалогія. Філасофія. Паліталогія, 1, c. 13–19].

Chojnowski, Andrzej. (1979). Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921–1939, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Cichoracki Piotr. (2009). Droga ku anatemie. Wacław Kostek-Biernacki (1884–1957), Warszawa: Instytut Pamie̜ci Narodowej.

Cichoracki, Piotr; Dufrat, Joanna; Mierzwa. Janusz. (2019). Oblicza buntu społecznego w II Rzeczypospolitej doby wielkiego kryzysu (1930–1935). Uwarunkowania skala konsekwencje, Kraków: Historia Iagellonica.

Kęsik, Jan. Zaufany Komendanta. Henryk Józewski (1892–1981), Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.

Mędrzecki, Włodzimierz. (1988). Województwo wołyńskie 1921–1939. Elementy przemian cywilizacyjnych, społecznych i politycznych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Mierzwa, Janusz. Słownik biograficzny starostów Drugiej Rzeczypospolitej. Vol. 2 (in print).

Mieszczankowski, Mieczysław. (1983). Rolnictwo II Rzeczypospolitej, Warszawa: Książka i Wiedza.

Obrębski, Józef. (2007). Studia etnosocjologiczne. Polesie, Anna Engelking (ed.), Warszawa: Oficyna Naukowa.

Zaporowski, Zbigniew. (2001). Wołyńskie Zjednoczenie Ukraińskie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2020.14.57-69
Data publikacji: 2020-12-15 09:04:15
Data złożenia artykułu: 2019-09-30 21:21:50


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1568
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Piotr Cichoracki, Joanna Dufrat

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.