U progu dymisji. Wojewoda poleski Jan Krahelski wobec sytuacji na Polesiu w 1932 r.
Streszczenie w języku polskim
Na 1932 r. przypadło w II Rzeczypospolitej Polskiej apogeum tzw. wielkiego kryzysu gospodarczego. Odbił się on zwłaszcza na położeniu mieszkańców wsi, także tej zdominowanej przez mniejszości narodowe w województwach wschodnich. Jednym z takich regionów było Polesie. Tekst poświęcony jest odpowiedzi na pytanie, jak w sytuacji załamania ekonomicznego reagowali przedstawiciele administracji państwowej, której przedstawicielem był również Jan Krahelski – wojewoda poleski w latach 1926–1932. Pod koniec okresu sprawowania urzędu niejednokrotnie artykułował on swoje poglądy na temat stanu województwa i pożądanych środków, które powinny zneutralizować skutki kryzysu. Tekst oparty jest o materiał archiwalny pozyskany z archiwów Polski, Białorusi i Rosji. Krahelski był zwolennikiem umiarkowanej polityki narodowościowej. Odżegnywał się od polonizacji mniejszości narodowych i niemal do końca sprawowania stanowiska wojewody starał się nie eskalować represji politycznych. Radykalizacja nastrojów społecznych związana z pogłębiającym się załamaniem ekonomicznym zmusiła go do rewizji stanowiska w kwestii metod zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego. Analiza materiału źródłowego, dla której ważnym punktem odniesienia jest również wystąpienie zbrojne do jakiego doszło w lecie 1932 r. na pograniczu powiatu koszyrskiego (województwo poleskie) i kowelskiego (województwo wołyńskie), wskazuje, że administracja w województwach wschodnich mogła właściwie diagnozować ogólny stan powierzonego jej terytorium, ale jednocześnie niedoskonale rozpoznać jego źródła, w efekcie czego mogła zostać zaskoczona załamaniem porządku.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
List of sources
AAN – Polish Central Archives of Modern Records in Warsaw
KWPPwB – Komenda Wojewódzka Policji Państwowej w Brześciu, reference code: 1.
UWPol. – Urząd Wojewódzki Poleski, reference code: 39.
UWWoł. – Urząd Wojewódzki Wołyński, reference code: 71.
DABV – State Archive of the Brest Region
f. 1, inv. 9, d. 2553.
RGVA – Russian State Military Archive in Moscow
ф. 464, inv. 2, d. 3.
Śleszyński, Wojciech (preface and elaboration). (2014). Protokoły i raporty zebrań wojewodów i starostów – województwo poleskie, Kraków: Wydawnictwo Avalon.
References
Borka, Andrèj. (2007). Zakanadaǔčyâ asnovy dzejnascì admìnìstracyjnyh ulad peršaj ìnstancyì na tèrytoryì Zahodnâj Belarusì (1921–1939 gg.). Vesnìk GrDU ìmâ Ânkì Kupaly. Ser. 1, Gìstoryâ ì arhealogìâ. Fìlasofìâ. Palìtalogìâ, 1, pp. 13–19. [Борка, Андрэй. (2007). Заканадаўчыя асновы дзейнасці адміністрацыйных улад першай інстанцыі на тэрыторыі Заходняй Беларусі (1921–1939 гг.). Веснік ГрДУ імя Янкі Купалы. Сер. 1, Гісторыя і археалогія. Філасофія. Паліталогія, 1, c. 13–19].
Chojnowski, Andrzej. (1979). Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921–1939, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Cichoracki Piotr. (2009). Droga ku anatemie. Wacław Kostek-Biernacki (1884–1957), Warszawa: Instytut Pamie̜ci Narodowej.
Cichoracki, Piotr; Dufrat, Joanna; Mierzwa. Janusz. (2019). Oblicza buntu społecznego w II Rzeczypospolitej doby wielkiego kryzysu (1930–1935). Uwarunkowania skala konsekwencje, Kraków: Historia Iagellonica.
Kęsik, Jan. Zaufany Komendanta. Henryk Józewski (1892–1981), Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
Mędrzecki, Włodzimierz. (1988). Województwo wołyńskie 1921–1939. Elementy przemian cywilizacyjnych, społecznych i politycznych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Mierzwa, Janusz. Słownik biograficzny starostów Drugiej Rzeczypospolitej. Vol. 2 (in print).
Mieszczankowski, Mieczysław. (1983). Rolnictwo II Rzeczypospolitej, Warszawa: Książka i Wiedza.
Obrębski, Józef. (2007). Studia etnosocjologiczne. Polesie, Anna Engelking (ed.), Warszawa: Oficyna Naukowa.
Zaporowski, Zbigniew. (2001). Wołyńskie Zjednoczenie Ukraińskie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2020.14.57-69
Data publikacji: 2020-12-15 09:04:15
Data złożenia artykułu: 2019-09-30 21:21:50
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Piotr Cichoracki, Joanna Dufrat
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.