Уласныя назвы як адлюстраванне гістарычных, культурных і моўных працэсаў (на прыкладзе айконімаў польска-беларускага памежжа)

Вольга Трацяк

Streszczenie w języku polskim


Nazwy własne jako odzwierciedlenie procesów historycznych, kulturowych oraz językowych (na przykładzie ojkonimów pogranicza polsko-białoruskiego)

W artykule omówiono najważniejsze czynniki pozajęzykowe wpływające na kształtowanie nazw miejscowości pogranicza polsko-białoruskiego, a mianowicie procesy historyczne, kulturowe oraz językowe. Najistotniejsze zmiany odbywały się równocześnie z kolonizacją i osadnictwem na tych ziemiach. Procesy historyczno-polityczne, które w sposób szczególny wpłynęły na kulturę oraz gospodarkę badanego terenu, uwarunkowały pojawienie się nowych zjawisk i pojęć, co znalazło swoje odzwierciedlenie w nazewnictwie miejscowości. Istotny wpływ na formy, brzmienie oraz znaczenie współczesnych ojkonimów miała polityka językowa, związana z procesami asymilacji i adaptacji nazewnictwa na tym terenie.


Słowa kluczowe


ojkonim, asymilacja i adaptacja nazw, czynniki pozajęzykowe

Bibliografia


Abramowicz, Zofia. (2015). Wschodniosłowiańskie formy imion chrzestnych na Podlasiu w XVI–XVII. W: Bahdanowicz, Іryna Ernestauna (red. ) Biełaruska-polskija mounyja, litaraturnyja, histarycznyja i kulturnyja suwiazi (s. 12–26). Minsk: Knihazbor.

Bandarczyk, Wasil Kiryławicz, Pilipienka, Michaił Fiodarawicz, Czakwin, Ihar Usiewaładawicz. (2001). Biełarusy. Wytoki i etnicznaje razwiccio. T. 4. Minsk: Biełaruskaja nawuka.

Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Pobrano z: http://www. cod¬gik. gov. pl (dostęp: 23. 11. 2015).

Citko, Lilia. (2001). Nazewnictwo osobowe północnego Podlasia w XVI w. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Encyklopedia PWN. Pobrano z: http://encyklopedia. pwn. pl/encyklopedia/rusin. html. (dostęp: 03. 12. 2016).

Fasmier, Maks. Etimołogiczeskij słowar’ russkogo jazyka. Pobrano z: http://vasmer. narod. ru/. (dostęp: 23. 11. 2015).

Gienkin, Władimir Maksimowicz. (2009). Ojkonimija i katojkonimija biełorusskogo Poozierja: Uczebno-metodiczeskoje posobije. Witebsk: WGU imieni P. M. Maszerowa.

Gloger, Zygmunt. (1900–1903). Encyklopedia staropolska. Pobrano z: http://literat. ug. edu. pl/~literat/glogers/0043. htm (dostęp: 23. 11. 2015).

Haponienka, Iryna Alehauna, Lemciuhowa, Walancina Piatrouna, Januszkiewicz Łarysa Lawonceuna, Januszkiewicz, Stanisłau Antonawicz. (2004). Nazwy nasielenych punktau Respubliki Biełaruś: Hrodzienskaja Wobłasć. Minsk: Technalogia.

Haponienka, Iryna Alehauna, Jakubuk, Natalla Ramanauna, Jemieljanowicz, Wiera Michajłauna, Lemciuhowa, Walancina Piatrouna, Zaika, Zoja Michajłauna. (2010). Nazwy nasielenych punktau Respubliki Biełaruś: Bresckaja wobłasć. Minsk: Technalogia.

Haponienka, Iryna. (2010). Etnonimy u bielaruskaj mowie XIX – paczatku XX st. Rodnaje słowa, 9, s. 42–46.

Janowicz, Jarosław. (2004). Likwidacja oficjalnego nazewnictwa miejscowości Białostocczyzny pochodzenia białoruskiego przez administrację rządową w latach 1921–2004. Pobrano z: http://kamunikat. org/usie_knihi. html?pubid=11994. (dostęp: 30. 08. 2016).

Jaszkin, Iwan Jakaulewicz. (2005). Słounik biełaruskaj miascowych geagraficznych terminau. Minsk: Biełaruskaja nawuka.

Kondratiuk, Michał. (1974). Nazwy miejscowe południowo-wschodniej Białostocczyzny. Wrocław–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Kondratiuk, Michał. (2001). Współczesne nazwiska mieszkańców polsko-białoruskiegoi słowiańsko-litewskiego pogranicza od nazw grup etnicznych i narodowości. W: Iwan Kreń, Michał Kondratiuk (red.). Droga ku wzajemności. Materiały VIII Międzynarodowej Konferencji Naukowej (s. 23–28). Grodno: Grodzenski dziarżauny uniwersitet imia Janki Kupaly.

Łakotka, Alaksandr Iwanawicz (red.). (2006). Harady i wioski Biełarusi. Encykłapiedyja. T. 3. Bresckaja wobłasć, kniha 1. Minsk: Biełaruskaja encyklapiedyja.

Łakotka, Alaksandr Iwanawicz (red.). (2007). Harady i wioski Biełarusi. Encykłapiedyja. T. 4. Bresckaja wobłasć, kniha 2. Minsk: Biełaruskaja encyklapiedyja.

Łakotka, Alaksandr Iwanawicz (red.). (2015). Harady i wioski Biełarusi. Encykłapiedyja. T. 9. Hrodzienskaja woblasć, kniha 1. Minsk: Biełaruskaja encyklapiedyja.

Łesiów, Michał. (2006). Mikrotoponimy oparte na nazwach miar powierzchni na Lubelszczyźnie. W: Gwary i onomastyka pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego i słowiańsko-bałtyckiego (s. 211–216). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Nosiewicz, Wieczesław. Wolocznaja reforma – pierwaja popytka westernizacyi. Pobrano z: http://vln. by/node/208. (dostęp: 23. 11. 2015).

Rozważania o wadze i ważeniu. Pobrano z: http://www. sprawynauki. edu. pl. (dostęp: 3. 12. 2016).

Rymut, Kazimierz (red.). (1996–2007). Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany. T. 1–7. Kraków: PAN.

Rymut, Kazimierz, Czopek-Kopciuch, Barbara (red.). (2009–2013). Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany. T. 8–9. Kraków: PAN.

Rymut, Kazimierz, Czopek-Kopciuch, Barbara, Bijak, Urszula (red. ). (2015). Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany. T 10–12. Kraków: PAN.

Sajewicz, Michał. (2013). Nazwiska patronimiczne z formantem -uk w powiecie hajnowskim na Białostocczyźnie na tle ogólnym. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Sciaszkowicz, Tacciana Filipauna. (1971). Materyjały da słounika Hrodzienskaj wobłasci. Minsk: Nawuka i technika.

Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 5: Województwo białostockie. (1924). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.

Szymczak, Mieczysław (red.). (1995). Słownik języka polskiego. L–P. Warszawa: PWN.

Statut Urzędów Miar z dnia 9 września 1919 r. Pobrano z: http://www. dziennikustaw. gov. pl/ D1919074042901. pdf. (dostęp: 3. 12. 2016).

Sulimierski, Filip, Chlebowski, Bronisław (red. ). (1880–1883). Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1–4. Warszawa: [on-line].

Szamiakin, Iwan Piatrowicz (red. ). (1989). Etnahrafija Biełarusi. Minsk: BielSE.

Šramek, Rudolf. (2010). Struktura relacji ‘nazwa własna – rzeczywistość’. W: Romana Łobodzińska (red.). Nazwy własne a społeczeństwo (s. 23–32). T. 1. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM.

Urbańczyk, Stanisław. (1953). Słownik staropolski. T. 4. Wrocław – Warszawa – Kraków: PAN.

Wiśniewski, Jerzy. (2014). Zarys dziejów osadnictwa na Białostocczyźnie. W: Stanisław Glinka, Antonina Obrębska-Jabłońska, Janusz Siatkowski (red). Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny (s. 14–30). T. 1. Warszawa: SOW.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2017.11.259
Data publikacji: 2018-03-21 08:34:35
Data złożenia artykułu: 2017-07-11 18:48:55


Statystyki


Widoczność abstraktów - 944
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (Belarusian) (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Вольга Трацяк

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.