Лацiнаграфiчныя тэксты на старабеларускай мове

Алена Рудэнка

Streszczenie w języku polskim


Teksty w języku starobiałoruskim pisane grafiką łacińską

„Prosta mowa” pełniła funkcję języka urzędowego w Wielkim Księstwie Litewskim. Teksty w „prostej mowie” zapisywano z wykorzystaniem różnych systemów graficznych: cyrylicy, łacinki, a nawet pisma arabskiego. Artykuł poświęcono najwcześniejszym tekstom napisanym „prostą mową” alfabetem łacińskim. Przedmiotem analizy są osobliwości graficzne tych tekstów  Autor uważa, że tego rodzaju teksty hybrydalne nie powstały wyłącznie w rezultacie zabiegu transliteracji. Noszą one bardzo wyraźne znamiona oryginalności.


Słowa kluczowe


Wielkie Księstwo Litewskie, białoruski alfabet łaciński, języki wschodniosłowiańskie, „prosta mowa”, systemy graficzne, teksty hybrydalne

Bibliografia


Aniczenka, Uładzimir. (1969). Biełaruska-ukrainskija piśmowa-mounyja suwiazi. Minsk: Nawuka i technika.

Barszczeuskaja, Nina. (2013). Etapy razwiccia starabiełaruskaj mowy u kantakcie z mowami susiednich narodau. Acta Albaruthenica, 13, s. 123–135.

Bindzicz, Tacciana. (2001). Rukapisnaja biełaruskaja łacinka: da pastanouki prablemy. Biełaruski archijehraficzny sztohodnik, 2, s. 187–193.

Brehier, Hierman. (2009). Redki uzor transliteracyi kirylicaj polskamounaha dakumienta kanca XVI st. u Wialikim Kniastwie Litouskim. W: Silva rerum nova. Sztudyi u honar 70–hoddzia Hieorhija Jakaulewicza Halenczanki (s. 53–54). Wilnia-Minsk.

Iwanow, Wiaczesław. (2003). Sławianskije dialiekty w sootnoszenii s drugimi jazykami WKL. W: Sławianskoje jazykoznanije. XIII mieżdunarodnyj sjezd sławistow. Lubljana. Dokłady rossijskoj dielegacyi. Moskwa. Pobrano z: http://kogni. narod. ru/gediminas. htm (dostęp: 28. 06. 2013).

Karskij, Jewfimij. (1921). Biełorusy. ІІІ. Oczerki słowiesnosti biełorusskogo plemieni. 2. Staraja zapodnorusskaja piśmiennost’. Pietrograd: 12–ja Gosudarstwiennaja Tipografija.

Klimau, Ihar. (2013). „Funkcyjanawannie i uzajemadziejannie roznych sławianskich mou i lita¬ratur u Wialikim kniastwie Litouskim”. Mowaznaustwa. Litaraturaznaustwa. Falkłarystyka. ХV Miżnarodny zjezd sławistau (Minsk, Biełaruś, 20–27 żniunia 2013). Minsk: Biełaruskaja nawuka.

Kożynowa, Ałła, Surkowa, Jelena. (2013). Lingwisticzeskaja riefleksija w ranniem wostocznom pierewodie knigi Daniiła iz Wilenskogo Wietchozawietnogo swoda (F 19–262). W: Lingwisticzeskaja epistomołogija: istorija i sowriemiennost’. XV Mieżdunarodnyj sjezd sławistow (s. 64–94). Minsk: PrintŁajn.

Kurzowa, Zofia. (1993). Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich: XVI–XX wiek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Maroz, Walancina. (2009). Łacinskaje piśmo u historyi Biełarusi (na materialie lietapisau). Wiesci NAN Biełarusi. Sieryja humanitarnych nawuk, 1, s. 118–122.

Maroz, Waljancina. (2013). Mowa biełaruskich letapisau u kantekscie farmirawannia biełaruskaj litaraturnaj mowy starażytnaha pieryjadu. Dysiertacyja na atrymannie wuczonaj stupieni doktara fiłałahicznych nawuk. Minsk: maszynapis.

Pazdniakou, Waleryj. (2015). Moładauski zwon. W: Wialikaje kniastwa Litouskaje: Encykłapiedyja. T. 2. Minsk: Biełaruskaja Encykłapiedyja imia Piatrusia Brouki. Pobrano z: http://vkl. by/articles/2152 (dostęp: 16. 10. 2016).

Podtiergiera, Irina. (w druku). O czom mołczat rukopisi? Paleograficzeskije i kodikołogiczeskije dannyje kak klucz k jazyku i istorii.

Polakow, Fiodor. (1999). Ijerarchija jazykow i pamiat’ kultury: polskije i nieołatinskije elemienty w poetikie Simieona Połockogo. W: Traduzione e rielaborazione nelle letterature di Polonia Ucraina e Russia XVI–XVIII secolo. Edizioni dell’Orso.

Rudenko, Jelena. (2015a). Łatinograficzeskaja diełowaja piśmiennost’ na starobiełoruskom jazy¬kie. W: Materyjały XI Miżnarodnych knihaznauczych czytanniau «Kniżnaja kultura Biełarusi XI – paczatku ХХ st. » (s. 154–160). Minsk: Nacyonalnaja biblioteka RB.

Rudenko, Jelena. (2015b). Rannije biełorusskije łatinograficznyje teksty kak pokazatiel kontaktnoj jazykowoj zony. W: Jazykowoj kontakt (s. 140–149). Minsk: RIWSz.

Rusaniwśkyj, Witalij. (2001). Istorija ukrainśkoj literaturnoj mowy. Kyiw. Pobrano z: http://litopys. org. ua/rusaniv/ (dostęp: 28. 06. 2013).

Stang, Christian. (1935). Die westrussische Kanzleisprache des Großfürstentums Litauen. Oslo: I Kommisjon hos Jacob Dybwad.

Stopka, Krzysztof. (2013). Języki oswajane pismem. Alografia kipczacko-ormiańska i polsko-ormiańska w kulturze dawnej Polski. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Surkowa, Jelena. (2015). Azbuka i / ili Abeceda: ob istorii Graficzeskich sistiem w Biełarusi. W: Slavic Alphabets in Contact (p. 95–130). Bamberg: University of Bamberg Press.

Szakun, Leu. (1984). Historyja biełaruskaj litaraturnaj mowy. Minsk: Uniwiersiteckaje.

Świażynski, Uładzimir. (2001). Prablema identyfikacyi aficyjnaj mowy Wialikaha kniastwa Litouskaha, METRICIANA: Dasledawanni i materyjały Mietryki Wialikaha kniastwa Litouskaha I, tom 1 (3): ATHENAEUM: Commentarii Historiae et Culturae. Pobrano z: http://kamu¬nikat. fontel. net/www/knizki/historia/metriciana/01/04. htm (dostęp: 01. 07. 2014).

Świażynski, Uładzimir. (2003). Ab statusie biełaruskaj i ukrainskaj mou u czasy Wialikaha kniastwa Litouskaha. METRICIANA: Dasledawanni i materyjały Mietryki Wialikaha kniastwa Litouskaha VIII, tom II: ATHENAEUM: Commentarii Historiae et Culturae, s. 132–163. Pobrano z: http://kamunikat. fontel. net/www/knizki/historia/metriciana/01/04. htm (dostęp: 01. 07. 2014).

Tiwanowa, Galina. (1989). Osobiennosti jazyka biełorusskoj piśmiennosti XVIII w. Awtoriefierat dissiertacyi kandidata fiłołogiczeskich nauk. Minsk: maszynopis.

Tołstoj, Nikita. (1988). Istorija i struktura sławianskich litieraturnych jazykow. Moskwa: Nauka.

Tomelleri, Vittorio. (2015). „Die kyrillische Schrift als Symbol kultureller Zugehörigkeit und Orientierung”. Slavic Alphabets in Contact. Bamberg: University of Bamberg Press.

Tomielleri, Wittorio. (2011). Łatinskaja tradicija u wostocznych sławian (niekotoryje zamietki). W: Anticznaja kultura i sławianskij mir (s. 214–221). Minsk: RIWSz.

Uspienskij, Boris. (1977). Istorija russkogo literaturnogo jazyka kak mieżsławianskaja discyplina. W: Izbrannyje trudy. Tom III: Obszczeje i sławianskoje jazykoznanije (s. 121–142). Moskwa: Szkoła „Jazyki russkoj kultury”.

Uspienskij, Boris. (1994). Kratkij oczerk istorii russkogo litieraturnogo jazyka (ХІ–ХІХ ww. ). Moskwa: Gnozis.

Wierchołancewa, Julija. (2010). Kirilliczeskaja zapiś łatinskich molitw i otrywka czina miessy iż rukopisi Sinodalnogo sobranija GIM № 558. Driewniaja Ruś i woprosy miedijewistiki, 2 (40), s. 74–90.

Zołtan, Andrasz. (2014). Interslavica. Issliedowanija po mieżsławianskim językowym i kulturnym kontaktam. Moskwa: Indrik.

Żiwow, Wiktor. (1996). Jazyk i kultura w Rossii ХVІІІ wieka. Moskwa: Szkoła „Jazyki russkoj kultury”.

Żurauski, Arkadź. (1967). Historyja biełaruskaj litaraturnaj mowy. T. 1. Minsk: Nawuka i technika.

Żurauski, Arkadź. (1993). „Biełaruskaja mowa”. Encykłapiedyja historyi Biełarusi. T. 1. Minsk: Biełaruskaja Encykłapiedyja imia Piatrusia Brouki.

Żurawskij, Arkadij. (1978). Diełowaja piśmiennost w sistiemie starobiełorusskogo literaturnogo języka. W: Wostocznosławianskoje i obszczeje jazykoznanije (s. 185–191). Moskwa: Nauka.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2017.11.225
Data publikacji: 2018-03-21 08:34:35
Data złożenia artykułu: 2017-06-24 10:32:18


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1561
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (Belarusian) (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Алена Рудэнка

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.