Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Imię biblijne w składzie frazeologizmów białoruskich i polskich
Streszczenie w języku polskim
Prace nad rolą antroponimów biblijnych w białoruskiej i polskiej frazeologii skupiają się na wielu aspektach, w tym na procesie apelatywizacji, fonetycznych cechach imion biblijnych oraz analizie frazeologizmów z tym samym antroponimicznym komponentem w obu językach słowiańskich. Metoda opisowa umożliwia dokładne zbadanie struktury, semantyki i obrazowej treści frazeologizmów, co pozwala na identyfikację podobieństw i różnic między nimi. Metoda opisowa obejmuje również badanie ekwiwalentów frazeologicznych, czyli odpowiedników wyrażeń frazeologicznych w obu językach. Ponadto, zwraca się uwagę na foniczne cechy antroponimów, co może wpływać na percepcję frazeologizmów i ich ekwiwalentów przez użytkowników obu języków. Ważnym aspektem jest również uwzględnienie interkulturowego kontekstu. Część frazeologizmów może być wspólna dla obu języków ze względu na chrześcijańskie korzenie i związki obu narodów z ogólnoeuropejską kulturą. Jednakże, mimo wspólnego źródła tekstu sakralnego, frazeologizmy biblijne mogą różnić się gramatycznie, semantycznie i stylowo, co wynika z ewolucji języków i specyfiki kulturowo-językowej obu społeczności. Analiza ilustruje także pewne braki lub różnice ilościowe w materiałach językowych, co może być wynikiem historycznych, społecznych i kulturowych uwarunkowań obu języków. Istnienie tych różnic podkreśla potrzebę dalszych, pogłębionych badań nad biblijnymi imionami w frazeologii białoruskiej i polskiej, a także perspektywę rozszerzenia badań na inne języki słowiańskie.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (Русский)Bibliografia
Sources
Aks., Czur. – Aksamìtaǔ, Anatolʹ; Čurak M. (2000). Polʹska-belaruskì frazealagìčny sloǔnìk. Varšava: Ìnstytut slavìstykì PAN. [Аксамітаў, Анатоль; Чурак М. (2000). Польска-беларускі фразеалагічны слоўнік. Варшава: Інстытут славістыкі ПАН].
ASFB – Bajramova, Luiza; Bojčuk, Vasilij. (2012). Aksiologičeskij slovarʹ frazeologizmov-bibleizmov na russkom, ukrainskom, belorusskom, bolgarskom, polʹskom, češskom, anglijskom, nemeckom, francuzskom âzykah. Kazanʹ: Centr Innovacionnyh Tehnologiĭ. [Байрамова, Луиза; Бойчук, Василий. (2012). Аксиологический словарь фразеологизмов-библеизмов на русском, украинском, белорусском, болгарском, польском, чешском, английском, немецком, французском языках. Казань: Центр Инновационных Технологий].
B – Bandarčyk, Vasìlʹ (rèd.). (1979). Vysloǔì. Mìnsk: Navuka i tèhnìka. [Бандарчык, Васіль (рэд.). (1979). Выслоўі. Мінск: Навука i тэхніка].
Bań – Bańko, Mirosław. (2003). Słownik peryfraz, czyli wyrażeń omownych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
BK – Беларускі N-корпус. [Belaruskì N-korpus]. Pobrano z: https://bnkorpus.info/korpus.html (dostęp: 2016–2022).
Brzoz – Brzozowski, Franciszek Korab. (1896). Przysłowia polskie. Kraków: Drukarnia Aleksandra Słomskiego.
Dal’ – Dalʹ, Vladimir. (2002). Tolkovyj slovarʹ živogo velikorusskogo âzyka v 4 tomah. Moskva: Russkij âzyk. [Даль, Владимир. (2002). Толковый словарь живого великорусского языка в 4 томах. Москва: Русский язык].
Dan – Danìlovìč, Mìkalaj. (2000). Sloǔnìk dyâlektnaj frazealogìì Grodzenščyny. Grodna: Mìnìstèrstva adukacyì Rèspublìkì Belarusʹ. [Даніловіч, Мікалай. (2000). Слоўнік дыялектнай фразеалогіі Гродзеншчыны. Гродна: Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь].
D-K – Długosz-Kurczabowa, Кrystyna. (1990). Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim, Prace Onomastyczne PAN, 34, Wrocław.
D-K 1994 - Długosz-Kurczabowa, Krystyna. (1994). Biblizmy w języku staropolskim, Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej, 1, Warszawa.
Dun – Dunaj, Bogusław (red.). (1996). Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Wilga.
ESJP – Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku. Pobrano z: https://sxvii.pl/index.php?strona=lista&zn_forma_sposob=0&zn_forma=ewa&uklad=af (dostęp: 11.11.2018).
Federowski – Federowski, Michał. (1935). Lud białoruski na Rusi Litewskiej: materyały do etnografii słowiańskiej zgromadzone w latach 1877–1905, t. 4, Przysłowia, żarciki, wyrażenia stałe oraz zagadki ludu, mieszczan, i zagrodowców z okolic Grodna, Sokółki, Białegostoku, Bielska, Wołkowyska, Słonima, Nowogródka, Słucka, Lidy, Wilejki, Święcian, i Oszmiany. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie.
FrazSkarb – Lepešaǔ, Ìvan. (2004). U frazealagičnuû skarbonku. Davednik. Grodna: GrDU ìmâ Â. Kupaly. [Лепешаў, Іван. (2004). У фразеалагiчную скарбонку. Даведнiк. Гродна: ГрДУ імя Я. Купалы].
FS – Gaǔroš, Nìna; Lepešaǔ, Ìvan; Ânkoǔskì, Fedar (red.). (1978). Frazealagičny sloǔnik. Minsk: Narodnaâ asveta. [Гаўрош, Ніна; Лепешаў, Іван; Янкоўскі, Федар (рэд.). (1978). Фразеалагiчны слоўнiк. Мiнск: Народная асвета].
FSRJ 1978 – Molotkov, Aleksandr (red.). (1978). Frazeologičeskij slovarʹ russkogo âzyka, Moskva: Russkij âzyk. [Молотков, Александр (ред.). (1978). Фразеологический словарь русского языка, Москва: Русский язык].
Jurcz – Ûrčanka, Georgìj; Kryvìckì, Alâksandr (red.). (1974). Ì sâčè ì palìcʹ: ustojlìvyâ slovazlučènnì ǔ gavorcy Mscìslaǔščyny. Mìnsk: Navuka ì Tèhnìka. [Юрчанка, Георгій; Крывіцкі, Аляксандр (рэд.). (1974). І сячэ і паліць: устойлівыя словазлучэнні ў гаворцы Мсціслаўшчыны. Мінск: Навука і Тэхніка].
Kuz – Kuznecova, Irina. (2006). Biblejskie personaži v ukrainskih ustojčivyh sravneniâh (na slavânskom fone). Voprosy Slavânovedeniâ, 2, s. 92–103. [Кузнецова, Ирина. (2006). Библейские персонажи в украинских устойчивых сравнениях (на славянском фоне). Вопросы Славяноведения, 2, с. 92–103].
LBM 2014 – Balakova, Dana; Valʹter, Harri; Venžinovič, Nataliâ; Gutovskaâ, Marina; Ivanov, Evgenij; Mokienko, Valerij. (2014). Lepta biblejskoj mudrosti: biblejskie krylatye vyraženiâ i aforizmy na russkom, anglijskom, belorusskom, nemeckom, slovackom i ukrainskom âzyke. Mogilev: MGU im. A. A. Kulešova. [Балакова, Дана; Вальтер, Харри; Венжинович, Наталия; Гутовская, Марина; Иванов, Евгений; Мокиенко, Валерий. (2014). Лепта библейской мудрости: библейские крылатые выражения и афоризмы на русском, английском, белорусском, немецком, словацком и украинском языке. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова].
LBM 2019 – Ivanov, Evgenij; Mokienko, Valerij; Balakova, Dana; Valʹter, Harri. (2019). Lepta biblejskoj mudrosti. Russko-slavânskij slovarʹ biblejskih krylatyh vyraženij i aforizmov s sootvetstviâmi v germanskih, romanskih, armânskom i gruzinskom âzykah: v 2 tomah. Mogilev: MGU im. A. A. Kulešova. [Иванов, Евгений; Мокиенко, Валерий; Балакова, Дана; Вальтер, Харри. (2019). Лепта библейской мудрости. Русско-славянский словарь библейских крылатых выражений и афоризмов с соответствиями в германских, романских, армянском и грузинском языках: в 2 томах. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова].
Leks – Markunas, Antoni; Uczitiel, Tamara. (1999). Leksykon chrześcijaństwa rosyjsko-polski i polsko-rosyjski. Leksikon hristianstva russko-polʹskij i polʹsko-russkij, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Lep 1981 – Lepešaǔ, Ìvan. (1981). Ètymalagičny sloǔnik frazealagizmaǔ. Minsk. [Лепешаў, Іван. (1981). Этымалагiчны слоўнiк фразеалагiзмаў. Мiнск].
Lep 2004 – Lepešaǔ, Ìvan. (2004). Ètymalagičny sloǔnik frazealagizmaǔ. Minsk. [Лепешаў, Iван. (2004). Этымалагiчны слоўнiк фразеалагiзмаў. Мiнск].
Lep 2008 – Lepešaǔ, Ìvan. (2008). Sloǔnik frazealagizmaǔ belaruskaj movy. Minsk. [Лепешаў, Іван. (2008). Слоўнiк фразеалагiзмаў беларускай мовы. Мiнск].
Lep 2011 – Lepešaǔ, Ìvan; Âkalcèvìč, Maryâ. (2011). Tlumačalʹny sloǔnìk prykazak. Grodna: GrDU ìmâ Â. Kupaly. [Лепешаў, Іван; Якалцэвіч, Марыя. (2011). Тлумачальны слоўнік прыказак. Гродна: ГрДУ імя Я. Купалы].
Mas – Masłowscy, Danuta i Włodzimierz. (2001). Księga przysłów polskich. Kęty: Antyk.
MN – Müldner-Nieckowski, Piotr. (2004). Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego. Wyrażenia, zwroty, frazy. Warszawa: Świat Książki.
MSBJP – Godyń, Jan (red.). 2006. Mały słownik biblizmów języka polskiego. Warszawa: Rytm.
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego. Pobrano z: http://www.nkjp.uni.lodz.pl/ (dostęp: 2016-2022).
NKPiWPP – Krzyżanowski, Julian. (1969–1972). Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1-3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
NSTB – Witczyk, Henryk (red.). (2017). Nowy słownik teologii biblijnej. Lublin: Towarzystwo naukowe KUL – Kielce: Wydawnictwo JEDNOŚĆ.
PI – Chlebda, Wojciech (red.). (2010). Europeizmy frazeologiczne (1). Biblizmy. W: Podręczny idiomatykon polsko-rosyjski, 5, (s. 19-59). Opole: Uniwersytet Opolski.
PrawEnc – Imena biblejskie. [Имена библейские]. Pobrano z: https://azbyka.ru/shemy/imena-biblejskie.shtml (dostęp: 25.07.2021).
RBSS – Volodina, Tatʹâna; Mokienko, Valerij. (2018). Russko-belorusskij slovarʹ sravnenij. Minsk: Belaruskaâ navuka. [Володина, Татьяна; Мокиенко, Валерий. (2018). Русско-белорусский словарь сравнений. Минск: Беларуская навука].
SBKSW – Ioffe, Grigorij (układ.). (2000). Slovarʹ biblejskih krylatyh slov i vyraženij. Sankt-Peterburg: Sankt-Peterburg – XXI vek. [Иоффе, Григорий (сост.). (2000). Словарь библейских крылатых слов и выражений. Санкт-Петербург: Санкт-Петербург – XXI век].
SBNP – Sloǔnìk belaruskìh narodnyh paraǔnannâǔ. [Слоўнік беларускіх народных параўнанняў]. Pobrano z: http://slounik.org/paraunanni/l31 (dostęp: 11.11.2020).
SPZB-2 – Mackevìč, Ûzefa (rèd.). (1980). Sloǔnìk belaruskìh gavorak paǔnočna-zahodnâj Belarusì ì âe pagranìčča. T. 2. Mìnsk: Navuka ì Tèhnìka. [Мацкевіч, Юзефа (рэд.). (1980). Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча. T. 2. Мінск: Навука і Тэхніка].
TemSl – Kuncèvič, Lûboǔ; Kryvicki, Alâksandr. (rèd.). (2006). Čalavek. Tèmatyčny sloǔnik. Minsk: Belaruskaâ navuka. [Кунцэвiч, Любоў; Крывiцкi, Аляксандр (рэд.). (2006). Чалавек. Тэматычны слоўнiк. Мiнск: Беларуская навука].
Tre – Treder, Jerzy. (1985). Nazwy biblijne w polskiej frazeologii. Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego. Filologia Polska. Prace Językoznawcze, 11, s. 87–96.
WSF – Lukszyn, Jurij (red.). (1998). Wielki słownik frazeologiczny polsko-rosyjski, rosyjsko-polski. Warszawa: Harald G Dictionaries. Przedsiębiorstwo Wydawnicze.
WSFP – Kłosińska, Anna; Sobol Elżbieta; Stankiewicz Anna (red.). (2005). Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
WSJP – Żmigrodzki, Piotr (red.). Wielki Słownik Języka Polskiego PAN. Pobrano z: https://wsjp.pl/index.php?id_hasla=9589 (dostęp: 11.11.2018).
Wys 2012 – Wysoczański, Włodzimierz. (2012). Umieranie i śmierć. Wielowymiarowość językowa. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wys 2015 – Wysoczański, Włodzimierz. (2015). Nomina propria i derywaty odonimiczne w wybranych socjolektach. W: Irena Sarnowska-Giefing, Mieczysław Balowski, Magdalena Graf (red.). Funkcje nazw własnych w kulturze i komunikacji (s. 753–769). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Instytut Naukowo-Wydawniczy Maiuscula.
Zar – Zaręba, Leon. (1996). Frazeologia onomastyczna związana z Biblią i tradycją antyczną (polsko-francuskie studium porównawcze). Problemy Frazeologii Europejskiej, I, s. 125–130.
Studies
Biblia Tysiąclecia – Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z ję¬zyków oryginalnych. wyd. V popr. (2003). Poznań. Pobrano z: https://www.biblia.info.pl/blog/biblia-on-line/; http://www.biblia.pl/ (dostęp:19.07.2023).
Bìblìâ. Knìgì Svâtoga Pìsannâ. Staroga ì Novaga Zapavetu. Kananìčnyâ. U belaruskìm perakladze. Peraklad Vasìlâ Sëmuhì. (2002). USA: World Wide Printing Duncanville. Біблія. [Кнігі Святога Пісання. Старога і Новага Запавету. Кананічныя. У беларускім перакладзе. Пераклад Васіля Сёмухі. (2002). USA: World Wide Printing Duncanville]. Pobrano z: https://bibleonline.ru/bible/bel/ (dostęp: 20.07.2023).
Bosak, Czesław. (2019). Słownik wszystkich biblijnych nazw i imion własnych. Kraków: Petrus.
Bosak, Czesław. (2021). Encyklopedia wszystkich postaci biblijnych. T. 1, 2. Kraków: Petrus.
Fedulenkova, Tatʹâna. (2014). Lekcii po anglijskoj frazeologii biblejskogo proishoždeniâ. Moskva: Akademiâ Estestvoznaniâ. [Федуленкова, Татьяна. (2014). Лекции по английской фразеологии библейского происхождения. Москва: Академия Естествознания].
Komornicka, Anna. (1994). Słownik zwrotów i aluzji biblijnych. Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Lurker, Manfred. (1989). Słownik obrazów i symboli biblijnych. Kazimierz Romaniuk (tłum.). Poznań: Pallotinum.
Malec, Maria. (1992). Miejsce imion biblijnych w antroponimii polskiej. W: Magdalena Kamińska, Eliza Małek (red.). Biblia a kultura Europy I (s. 86–94). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Tronina, Antoni; Walewski, Piotr. (2009). Biblijne nazwy osobowe i topograficzne. Słownik etymologiczny. Częstochowa: Święty Paweł.
Zaręba, Leon. (1996). Frazeologia onomastyczna związana z Biblią i tradycją antyczną (polsko-francuskie studium porównawcze). W: Andrzej Maria Lewicki (red.). Problemy frazeologii europejskiej, t. 1 (s. 125–130). Warszawa: Wydawnictwo Energeia.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2023.17.305-327
Data publikacji: 2024-02-01 14:36:10
Data złożenia artykułu: 2023-07-25 16:52:43
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Agnieszka Olecka
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.