Zmiana imion i nazwisk autochtonów na Dolnym Śląsku jako wyraz antyniemieckiej polityki państwa w latach 1945–1949. Kilka refleksji o sposobach postępowania władz
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest przedstawienie jednego ze sposobów usuwania śladów niemczyzny, jakim było zmienianie na polsko brzmiące imion i nazwisk autochtonów mieszkających na Dolnym Śląsku. Różne procesy dziejowe miały wpływ na to, że autochtoni nosili imiona i nazwiska zgermanizowane. Dokumenty powojenne szczebla powiatowego i wojewódzkiego wskazują na przeprowadzanie tej procedury bezprawnie. Po pierwsze, cała akcja zainicjowana została przez okólnik Ministerstwa Ziem Odzyskanych, a nie akt prawny rangi ustawy. Po drugie, zmiana ta odbywała się z użyciem przymusu państwowego, realizowanego przez urzędników różnych rang. Przymusem tym były sankcje administracyjne, grzywna, a w niektórych przypadkach sięgano nawet do ingerencji w życie prywatne obywateli. W powojennej rzeczywistości, gdzie zwalczano wszystko, co miało związek z niemczyzną, akcja zmiany imion i nazwisk na Ziemiach Odzyskanych była elementem polityki antyniemieckiej ówczesnych władz.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Materiały źródłowe
Archiwum Państwowe w Katowicach, Śląski Urząd Wojewódzki, Wydział Administracyjno-Prawny, sygn. 79.
Archiwum Państwowe w Legnicy, Zarząd Miejski w Jaworze, sygn. 34.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Urząd Wojewódzki Wrocławski, sygn. V/174.
Okólnik nr 22/48 z dnia 8 maja 1948 r. o zmianie i ustalaniu imion i nazwisk.
Prasa
Nie chcą niemieckich imion i nazwisk, „Słowo Polskie” 7 III 1947, 64.
Niejaki X, Złowrogie imiona, „Dziennik Zachodni” 22 III 1945, 39.
Odzyskane ziemie czekają na Polaków, „Dziennik Polski” 2 VII 1945, 145.
Pokłosie zjazdu oświatowego w Łodzi, „Dziennik Polski” 2 VII 1945, 145.
W sprawie nauczania języka niemieckiego, „Rzeczpospolita” 1 VI 1945, 144.
Opracowania
Borek H., Wśród śląskich nazw, Opole 1986.
Borisenok E.Yu., Fenomen sovetskoj ukrainizatsii. 1920–1930-e gg., Moskva 2006.
Borisenok E.Yu., Kontseptsii «ukrainizatsii» i ikh realizatsiya v natsional’noj politike v gosudarstvakh vostochnoevropejskogo regiona (1817–1941 gg.), avtoreferat dissertatsii na soiskanie uchenoj stepeni doktora istoricheskikh nauk (na pravakh rukopisi), Moskva 2016, http://inslav.ru/images/stories/other/aspirantura/borisenok/borisenok_avtoreferat.pdf [dostęp: 7 I 2018].
Chistyakov O.I., Korenizatsiya gosudarstvennogo aparata natsional’nykh rajonov v pervye gody sovetskoj vlasti: Po materialam natsional’nykh rajonov Srednego Povolzh’ya, „Prabovedenie” 1965, 1.
Linek B., Polityka antyniemiecka na Górnym Śląsku w latach 1945–1950, Opole 2014.
Malec M., Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków 2001.
Nowak J., Kronika miasta i powiatu Tarnowskie Góry: najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej: dzieje pierwszego górnictwa w Polsce, Tarnowskie Góry 1927.
Słownik imion współcześnie używanych, red. K. Rymut, Kraków 1995.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2018.46.219-233
Data publikacji: 2019-04-25 10:00:34
Data złożenia artykułu: 2018-02-07 18:03:56
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Anna Jankowska-Nagórka
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.