Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Wiedza weterynaryjna i metody leczenia zwierząt – w świetle dziewiętnastowieczna dokumentów z Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna
Streszczenie w języku polskim
Przepisy weterynaryjne zostały prawdopodobnie zebrane i spisane przez rodzinę Ostrowskich z Maluszyna. Przepisy weterynaryjne – zapisane w czterech skryptach na kilkunastu kartkach – stanowią cenne źródło informacji dotyczące leczenia zwierząt, a w tym w szczególności opisane są choroby koni (o kaszlu, dychawicy, zołzach, nosaciźnie itd.), a także o chorobach bydła rogatego (o gorączkach z bagnisk, gangrenie śledziony, karbunkule i zarazach) i w końcu trzody chlewnej (o zapaleniu gardła, chorobie podniebieniowej, gangrenie pośladków, zawrotach, ospie, trądzie itp.). Cennym źródłem wiedzy dla Autorki artykułu okazał się również skrypt pierwszy pt. Weterynaria z 7 października 1825 r. Zawiera on szereg porad dotyczących wychowania i opieki nad zwierzętami. Na pozostałych kartkach skryptów można odnaleźć dodatkowe notatki z zakresu weterynarii, przepisy dla oczów, spis roślin do apteczki domowej, jak również porady dotyczące zachowania w czasie kuracji na konwulsje. Domena Ostrowskich z Maluszyna stanowiła wzór przemian kapitalistycznych w polskim rolnictwie. Nie bez znaczenia było zbieranie informacji i dokładne spisywanie ich w skryptach, pieczołowicie przechowywanych w bibliotece maluszyńskiej. Hodowla zwierząt i dbałość o nie stanowiła wzór do naśladowania dla innych majątków ziemskich.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Ostrowska H., Dzieje Maluszyna i jego dziedziców z opowiadania i z pamięci zebrane, wstęp i przyp. A.J. Zakrzewski, Warszawa 2009.
Chrószcz A., Janeczek M., Ożóg T., Pospieszny N., Historia weterynarii i deontologia, Warszawa 2012.
Chrószcz A., Janeczek M., Pasicka E., Klećkowska-Nawrot J., Nowaczyk R., Pospieszny N., Zwierzęce szczątki a środowisko, w: Dawna medycyna i weterynaria. Środowisko a zwierzę, red. M.Z. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann, Chełmno 2013.
Demarque J., Nicolas P.F., de La Servolle P., Dykcyonarz powszechny medyki, chirurgii i sztuki hodowania bydląt, czyli lekarz wiejski, zawierający rozciągłe wiadomości wszystkich części sztuki lekarskiey, dokładne i nayszczególnieysze opisy zażywanych roślin, sposoby ratowania zdrowia ludzkiego i leczenia chorób bydlęcych, t. 1–9, Warszawa 1788–1793.
Felsmann M.Z., Szarek J., Strzyżewska E., Lisiowska M., Kowalski I.M., Ochrona zwierząt w prawodawstwie polskim od 1918 do 1939 r., w: Dawna medycyna i weterynaria. Środowisko a zwierzę, red. M.Z. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann, Chełmno 2013.
Gonkowski S., Rozwój lecznictwa wścieklizny na ziemiach polskich, w: Dawna medycyna i weterynaria. Środowisko a zwierzę, red. M.Z. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann Chełmno 2013.
Gonkowski S., Zabiegi na zwierzętach w dawnej polskiej weterynarii, w: Dawna medycyna i weterynaria. Środowisko a zwierzę, red. M.Z. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann, Chełmno 2013.
Kita J., 90 lat polskiej służby weterynaryjnej, „Życie Weterynaryjne” 2009, 11 (84).
Klećkowska-Nawrot J., Nowaczyk R., Chrószcz A., Janeczek M., Ziołolecznictwo w medycynie weterynaryjnej, w: Dawna medycyna i weterynaria. Środowisko a zwierzę, red. M.Z. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann Chełmno 2013.
Millak K., Polacy w nauce i służbie weterynaryjnej u obcych, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1957, 2, 2.
Millak K., Uczelnia weterynaryjna w Warszawie 1840–1965, Warszawa 1965.
Pastuszka W., Trudne początki hodowli, „Archeowieści. Z pasją o przeszłości”, https://archeowiesci.pl/2014/02/26/ciezkie-poczatki-hodowli/ [dostęp: 23 III 2019].
Perenc A., Historia lecznictwa zwierząt w Polsce, oprac i uzup. K. Millak, Warszawa–Wrocław 1958.
Pilger F., Systematisches Handbuch der theoretisch-praktischen Veterinar-Vissenschaft, Giessen 1801–1803.
Pruski W., Hodowla zwierząt gospodarskich w Królestwie Polskim w latach 1815–1918, t. 1, Okres 1815–1880, Warszawa 1967.
Pruski W., Hodowla zwierząt gospodarskich w Królestwie Polskim w latach 1815–1918, t. 2, Okres 1881–1898, Warszawa 1968.
Pruski W., Hodowla zwierząt gospodarskich w Królestwie Polskim w latach 1815–1918, t. 3, Okres 1899–1918, Warszawa 1969.
Przewodnik po Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie, Częstochowa 2009 (reprint).
Rotkiewicz T., Historia weterynarii i deontologia, Olsztyn 2006.
Rybka A., Biblioteka ziemiańska na przykładzie biblioteki Ostrowskich i Potockich z Maluszyna, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej” 2013, 12.
Strzępek Ł., Mikos M., Juszczyk G., Strzępek K., Czerw A., Rozwój historyczny technologii medycznej dożylnego podawania płynów, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” 2015, 43, 2.
Studnicka-Mariańczyk K., Ludwika hrabina Ostrowska (1851–1926), Warszawa 2016.
Studnicka-Mariańczyk K., Siedziba ziemiańska Korabitów Ostrowskich w Maluszynie, Warszawa 2013.
Zarys historii polskiej weterynarii z podstawami deontologii, red. S. Tarczyński, Warszawa 1990.
Tarczyński S., Społeczna rola zawodu weterynaryjnego na tle dziejów polskiej weterynarii, „Notatki Płockie” 1976, 21, 5 (88).
Zakrzewski A.J., Wyścigi pławieńskie, „Zeszyty Radomszczańskie” 2006, 2.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2022.54.219-241
Data publikacji: 2022-12-14 08:36:42
Data złożenia artykułu: 2021-08-22 11:00:03
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Karolina Studnicka-Mariańczyk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.