Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Bazylejski mieszczanin w Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Reinhard Wasserhun (1586–1652) i jego sztambuch
Streszczenie w języku polskim
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie podróży bazylejskiego mieszczanina Reinharda Wasserhuna (1586–1652) po Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która była elementem jego peregrynacji zagranicznej po Europie (1612–1619). R. Wasserhun przebywał na ziemiach podległych państwu polsko-litewskiemu przez niespełna dwa miesiące w 1614 r. (wpisy od 15 września do 13 listopada), gdzie odwiedził przynajmniej Gdańsk, Malbork, Królewiec, Szczytno, Warszawę, Elbląg i Kraków oraz spotkał się łącznie z 42 osobami. Itinerarium jego pobytu w Polsce i Prusach, a także krąg osób, które napotkał podczas peregrynacji, zostały odtworzone (i opracowane statystycznie) na podstawie obszernego sztambucha, który R. Wasserhun prowadził podczas swojej podróży. Oprócz przedstawienia jego pobytu w państwie polskim artykuł stawia sobie za cel analizę podróży R. Wasserhuna w kontekście autokreacji wyznającego kalwinizm Bazylejczyka w Polsce, a także wskazanie typu podróży Wasserhuna, którą realizował na „polskim” etapie peregrynacji, oraz jego odmienności od typu podróży realizowanego przez niego w Królestwie Czeskim. Opracowanie powyższej tematyki jest także przyczynkiem do bardziej wnikliwej analizy źródłoznawczej całego sztambucha R. Wasserhuna, który wpisuje się w rozległą sieć społeczną łączącą europejskich intelektualistów.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Copernicus, Astronomia instaurata, red. Nicolaus Mulerius, Amsterdam 1617.
Die Matrikel der Albertus–Universität zu Königsberg i. Pr., t. 1, Die Immatriculationen von 1544–1656, wyd. G. Erler, Leipzig 1910.
Die Matrikel der Universität Rostock, t. 2, 1563–1611, wyd. A. Hofmeister, Rostock 1891.
Lassels R., The Voyage Of Italy, Or A Compleat Journey Through Italy, t. 1–2, Paris 1670.
Oelhaf J., De partibus abdomina centinentibus, Gedani 1613.
Podróż królewicz Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej w latach 1624–1625 w świetle ówczesnych relacji, oprac. A. Przyboś, Kraków 1977.
Aa Abraham J. van der, Biographisch woordenboek der Nederlanden, t. 12, f. 2, Haarlem 1869.
Balcerek M., Mord w Mitawie w 1615 i jego konsekwencje, „Przegląd Historyczny” 2008, 99, 4.
Bertling A., Oelhaf, Joachim, w: Allgemeine Deutsche Biographie, t. 24, Leipzig 1887.
Bieniarzówna J., Ksiądz Jakub Janidło – wybitny przedstawiciel profesury krakowskiej XVII stulecia, „Folia Historica Cracoviensia” 1989, 1.
Black J., France and the Grand Tour, New York 2003.
Black J., Italy and the Grand Tour, London 2003.
Black J., The British Abroad. The Grand Tour in the Eighteenth Century, London 1992.
Boniecki A., Herbarz polski, t. 4, Warszawa 1901.
Boniecki A., Herbarz polski, t. 9, Warszawa 1906.
Brändle F., Gemeiner, Mann, was nun? Autobiographie und Lebenswelt des Augustin Güntzer, w: Augustin Güntzer, Kleines Biechlin von meinem gantzen Leben. Die Autobiographie eines Elsässer Kannengießers aus dem 17. Jahrhundert, wyd. F. Brändle, D. Sieber, Köln–Weimar–Wien 2002.
Brennan M.G., The Origins of the Grand Tour. The Travels of Robert Montagu, Lord Mandeville, 1649–1654, William Hammond, 1655–1658, Banaster Maynard, 1660–1663, London 2004.
Brilli A., Als Reisen eine Kunst war – Vom Beginn des modernen Tourismus: Die „Grand Tour”, Berlin 2001.
Burckhardt-Finsler A., Die Stammbücher des Historischen Museums zu Basel, „Jahresberichte und Rechnungen des Vereins für das Historische Museum” 1897.
Chaney E., The Grand Tour and the Great Rebellion: Richard Lassels and 'The Voyage of Italy' in the Seventeenth Century (Biblioteca del viaggio in Italia), Genève 1985.
Chaney E., The evolution of the Grand Tour: Anglo-Italin cultural realtions since the Renaissance, London–Portland 1998.
Chessex P., Grand Tour, w: Dictionnaire européen des Lumières, red. M. Delon, Paris 2007.
Chroboczek J., Jan Brożek: Mathematician, Astronomer and Biographer of Copernicus (1585–1652), „The Polish Review” 2010, 55, 2.
Gause F., Die Geschichte der Stadt Königsberg in Preussen, t. 1, Von der Gründung der Stadt bis zum letzten Kurfürsten, Köln 1965.
Genealogisches Handbuch der baltischen Ritterschaften, t. 3, Kurland, Görlitz [1937].
Grosser T., Reisen und soziale Eliten. Kavalierstour – Patrizierreise – bürgerliche Bildungsreise, w: Neue Impulse der Reiseforschung, red. M. Maurer, Berlin 1999.
Hajdukiewicz L., Łyszkowic Wincenty (zm. 1641), w: Polski słownik biograficzny, t. 18, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973.
Hajdukiewicz L., Schoneus Andreas (1552–1615), w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1994.
Helk V., Dansk-Norske studierejser fra reformationen til enevaelden 1536–1660. Med en matrikel over studerende i udlandet, Odense 1987.
Henning Ch., Reiselust – Touristen, Tourismus und Urlaubskultur, Frankfurt 1999.
Herbarz polski ks. Kaspara Niesieckiego S.J, wyd. Jan Nepomucen Bobrowicz, t. 10, Lipsk 1845.
Jöcher Ch.G., Allgemeines Gelehrten-Lexicon, t. 1–4, Leipzig 1750–1751.
Kempa T., Konflikty wyznaniowe w Wilnie od początku reformacji do końca XVII wieku, Toruń 2016.
Koelner P., Die Safranzunft zu Basel und ihre Handwerke und Gewerbe, Basel 1935.
Królikowska A., Profesorowie jezuickich seminariów nauczycielskich od XVI do XVIII wieku. Słownik biograficzny, Kraków 2017.
Leu H.J., Allgemeines helvetisches, eydgenössisches, oder schweitzerisches Lexicon, t. 6, Supplement, Zürich 1791.
Leu H.J., Allgemeines helvetisches, eydgenössisches, oder schweitzerisches Lexicon, t. 20, Zürich 1765.
Louthan H., Multiconfessionalism in Central Europe, w: A Companion to Multiconfessionalism in the Early Modern World, red. T.M. Safley, Leiden–Boston 2011.
Maciejewski T., Prawo i prawnicy w Gdańskim Gimnazjum Akademickim (XVII–XVIII wiek), w: Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 1, Szkice z dziejów, red. E. Kotarski, Gdańsk 2008.
Matwijowski K., Studia z dziejów Rzeczypospolitej szlacheckiej, Wrocław 1988.
Mokrzecki L., Pauli Jerzy (1586–1650), w: Polski słownik biograficzny, t. 25, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.
Oracki T., Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 1, A–K, Olsztyn 1984.
Pawlak M., Długokęcki W., Studia uniwersyteckie Malborczyków do 1773 roku, Bydgoszcz 2004.
Pawlak M., Mylius Jan (1557–1630), w: Polski słownik biograficzny, t. 22, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977.
Pelczar M., Oelhaf Joachim (1570–1630), w: Polski słownik biograficzny, t. 23, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978.
Powiat szczycieński. Przeszłość – współczesność, red. Grzegorz Jasiński, Zbigniew Kudrzycki, Andrzej Misiuk, Szczytno 2006.
Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1, 1364–1780, red. W. Uruszczak, Kraków 2015.
Przyboś A., Frąckiewicz Radzimiński Jerzy, w: Polski słownik biograficzny, t. 7, Kraków 1948–1958.
Reimann Georg, w: Allgemeine Deutsche Biographie, t. 27, Leipzig 1888.
Reisekultur. Von der Pilgerfahrt zum modernen Tourismus, red. H. Bausinger, K. Beyrer, G. Korff, München 1991.
Schnabel W.W., Das Stammbuch. Konstitution und Geschichte einer textsortenbezogenen Sammelform bis ins erste Drittel des 18. Jahrhunderts, Tübingen 2003.
Schnabel W.W., Stammbücher, w: Quellen zur frühneuzeitlichen Universitätsgeschichte. Typen, Bestände, Forschungsperspektiven (Wolfenbütteler Forschungen 128), red. U. Rasche, Wiesbaden 2011.
Sieber D., Erlesenes Leid und selbstbewusste Gesten. Die religiösen Leitbilder Augustin Güntzers, w: Augustin Güntzer, Kleines Biechlin von meinem gantzen Leben. Die Autobiographie eines Elsässer Kannengießers aus dem 17. Jahrhundert, wyd. F. Brändle, D. Sieber, Köln–Weimar–Wien 2002.
Simson P., Die Reise des Danziger Ratsherrn Arnold von Holten durch Spanien und Oberitalien in den Jahren 1606–1608, „Archiv für Kulturgeschichte” 1908, 6, 1.
Sławoszewska M., Keckerbart Jan (1566–1635), w: Polski słownik biograficzny, t. 12, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966–1967.
Sławoszewska M., Pauli Adrian (1583–1622), w: Polski słownik biograficzny, t. 25, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.
Tosi A., Language and the Grand Tour: Linguistic Experiences of Travelling in Early Modern Europe, Cambridge 2020.
Vischer C., Die Stammbücher der Universitätsbibliothek Basel. Ein beschreibendes Verzeichnis, w: Festschrift Karl Schwarber. Beiträge zur schweizerischen Bibliotheks-, Buch- und Gelehrtengeschichte, zum 60. Geburtstag am 22. November 1949 dargebracht, Basel 1949.
Wappenbuch der Stadt Basel/unter den Auspizien der Historischen u. antiquarischen Gesellschaft in Basel, red. W.R. Staehelin, t. 3, f. 1, Basel 1917–1930.
Wasilewski T., Radziwiłł Janusz (1579–1620), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
Włodarski M., Barokowa poezja epicedialna. Analizy, Kraków 1993.
Wrede M., Itinerarium króla Zygmunta III 1587–1632, Warszawa 2020.
Zdrenka J., Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. 2, Biogramy, Gdańsk 2008.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2022.54.145-167
Data publikacji: 2022-12-14 08:36:37
Data złożenia artykułu: 2021-08-13 08:14:14
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Robert Tomasz Tomczak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.