Mińskie sejmiki poselskie w latach 1778–1786 – między problemami domowymi a światem zewnętrznym

Dariusz Rolnik

Streszczenie w języku polskim


W tekście przedstawiono przebieg sejmików mińskich w latach 1778–1786, omówiono elekcje poselskie i treści instrukcji poselskich. Na tej podstawie przeanalizowano stosunek szlachty mińskiej do najważniejszych problemów tamtego okresu trapiących Rzeczpospolitą, rozumianą jako wspólne państwo, wspólną ojczyznę. Analizy pokazały, że do burzliwych elekcji poselskich nie dochodziło, te przebiegały raczej spokojnie, brak śladów sporów przy układaniu instrukcji poselskich. Generalnie nie budziły one kontrowersji, nie odnosiły się do kwestii ideologicznych czy ogólnopaństwowych, dotykały problemów codziennych województwa, dlatego zazwyczaj były akceptowane. Wychodzono w treściach instrukcji poza obręb województwa mińskiego, ale granice nieprzekraczalne wyznaczały Litwa i sprawy czy kłopoty jej obywateli, zazwyczaj tych najwyżej sytuowanych. Pragmatyczne podejście do życia i codzienności dominuje w postanowieniach sejmików poselskich badanego okresu. Ideologicznie z pewnością nie cementowały one Rzeczypospolitej. Myślenie, że poseł reprezentuje miejsce, z którego został wybrany, a nie państwo polsko-litewskie, w czasach stanisławowskich – przynajmniej symbolicznie do 1788 r. – w Mińskiem dominowało.


Słowa kluczowe


sejmiki mińskie; Adam Chmara; elity prowincjonalne czasów stanisławowskich; Antoni Tyzenhauz; małe ojczyzny

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Printes sources (Źródła drukowane)

Anishchanka Ya., Abyvatsyeli pravitsyi. Insmruktsyi shlyakhyetskikh syeymikaw byelaruskikh zyemlyaw VKL (Litowskay pravintsyi) kantsa XVIII st. Zbornik dakumyentaw, Minsk 2009. [Aнішчанкa Я., Aбывaцелі прaвіцыі. Iнсmрукцыі шляхецкіх сеймікаў беларускіх земляў ВКЛ (Літоўскай правінцыі) канца XVIII ст. Зборнік дакументаў, Мiнск 2009.]

Ostrowski T., Poufne wieści oświeconej Warszawy. Gazetki pisane z roku 1782, oprac. R. Kaleta, Wrocław 1972.

Studies (Opracowania)

Adolphowa K., Szlachta litewska wobec zbioru praw Andrzeja Zamoyskiego w świetle litewskich instrukcji poselskich z lat 1776, 1778, 1780 i 1782, w: Księga pamiątkowa Koła Historyków słuchaczy USB w Wilnie, Wilno 1933.

Danilczyk A., W kręgu afery Dogrumowej. Sejm 1786 roku, Warszawa 2000.

Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1697–1794. Spisy, red. A. Rachuba, Warszawa 2004.

Filipczak W., Sejm 1778 roku, Warszawa 2000.

Filipczak W., Uwagi o funkcjonowaniu „wolnych” sejmów okresu Rady Nieustającej (1778–1786), w: Parlamentaryzm w Polsce we współczesnej historiografii, red. J. Bardach, W. Sudnik, Warszawa 1995.

Filipczak W., Życie sejmikowe prowincji wielkopolskiej w latach 1780–1786, Łódź 2012.

Jusupowć M., Prowincjonalna elita litewska w XVIII wieku. Działalność polityczna rodziny Zabiełłów w latach 1733–1795, Warszawa 2014.

Kalenkiewiczówna A., Rozkład partji Tyzenhauza na tle sejmików litewskich, w: Księga pamiątkowa Koła Historyków słuchaczy USB w Wilnie, Wilno 1933.

Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz. Podskarbi nadworny litewski, t. 1, Londyn 1970.

Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz. Podskarbi nadworny litewski, t. 2, Londyn 1971.

Machynia M., Rakutis V., Srzednicki C., Oficerowie wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego 1777–1794. Spisy, Kraków 1999.

Michalski J., Andrzej Zamoyski, „Szkice Legnickie” 1974, 8.

Michalski J., Wokół powrotu Karola Radziwiłła z emigracji pobarskiej, „Kwartalnik Historyczny” 1999, 106, 4.

Michalski J., Zmierzch prokonsulatu Stackelberga, w: J. Michalski, Studia historyczne z XVIII i XIX wieku, t. 1, Polityka i społeczeństwo, Warszawa 2007.

Mościcki H., Chmara Adam, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937.

Rolnik D., An Attempt to Assess Moral and Ethical Attitudes of Polish Political Elites in the Times of the Fall of the Polish Commonwealth, The Public Activity of Chancellor Andrzej Zamoyski (1717–1792), „Sarmatia Europaea. Polish Review of Early Modern History” 2010, 1.

Rolnik D., Leonarda Marcina Świeykowskiego (1721–1793) ostatniego wojewody podolskiego życie codzienne i publiczne oraz jego myśli o Rzeczypospolitej, Katowice 2016.

Rolnik D., „W życiu Jedyny najukochańszy mężulku”. O żonach parlamentarzystów czasów stanisławowskich i ich rola – Maria z Orańskich Chmarowa ostatnia wojewodzina mińska, w: Najjaśniejsza Rzeczypospolita. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Stroynowskiemu, red. M. Durbas, Częstochowa 2019.

Rolnik D., Województwo mińskie i Jeleńscy w życiu publicznym Rzeczypospolitej w latach 1764–1795 w świetle ich korespondencji, Katowice 2018.

Stroynowski A., Opozycja sejmowa w dobie rządów Rady Nieustającej. Studium z dziejów kultury politycznej, Łódź 2005.

Stroynowski A., Pierwszy „wolny” sejm stanisławowski 1778 (główne problemy obrad), „Folia Historica” 1990, 37.

Stroynowski A., Problem odrębności litewskiej na sejmach 1778–1786, w: A. Stroynowski, „Wieczory sejmowe”. Studia nad dziejami parlamentaryzmu w epoce stanisławowskiej, Częstochowa 2013.

Stroynowski A., Przyczyny odrzucenia kodeksu Zamoyskiego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1984, 36.

Zielińska Z., Sejmy polskie z lat 1764–1786, w: Parlamentaryzm w Polsce we współczesnej historiografii, red. J. Bardach, W. Sudnik, Warszawa 1995.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2021.51.313-338
Data publikacji: 2021-06-30 10:49:06
Data złożenia artykułu: 2020-04-17 10:24:23


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1038
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 656

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Dariusz Rolnik

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.