Hide
Show all
Email this article 
The dissolution of the Dominican convent at the St. James Church in Sandomierz in 1864 and its consequences
Abstract
The dissolution of the Dominican convent at the St. James Church was conducted on November 8, 1864. This was not an exception in the Kingdom of Poland at that time, when many other religious institutions were dissolved as well. To achieve the effect of full surprise the dissolution was conducted according to an arbitrarily fixed pattern. The friars were transported to a permanent monastery in Klimontów. Only the then vice Prior was left at the St. James Church to ensure the continuity of worship until the appointment of a diocesan priest. Also, the arch-confraternity of the Rosary was left at the church with the aim of supporting the cult of Mary, illuminating the altars and visiting the sick. The authority over the temple was passed into the hands of the Bishop of Sandomierz, whose responsibility was to choose a diocesan priest with the title of Rector to perform pastoral duties.
For the acquisition of the assets a committee was appointed which included Economic Assessor at the Provincial Government of Radom, President of the city of Sandomierz and Dean of Sandomierz. All the activities were conducted in the presence of Dominican Prior Paulin Machnicki. A detailed report was drawn up which described the buildings and lands belonging to the Dominicans in Sandomierz as well as the farms in Gołębice and Jugoszów. The property was acquired for the benefit of the Kingdom of Poland.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Studies (Opracowania)
Buliński M., Monografija miasta Sandomierza, Warszawa 1879.
Burdzy D., Biblioteka dominikańskiego klasztoru św. Jakuba Apostoła w Sandomierzu w świetle katalogu z 1860 r., w: Arma nostrae militiae. Kultura książki i pisma Zakonu Kaznodziejskiego na ziemiach polskich, red. I. Pietrzkiewicz, M. Miławicki, Poznań 2019.
Burdzy D., „O wypadkach zaszłych w mieście Sandomierzu”. Dominikanie z klasztoru przy kościele św. Jakuba w przededniu powstania styczniowego, w: Historia magistra vitae est… Studia z dziejów społeczno-politycznych, gospodarczych i kulturalnych. Księga jubileuszowa dedykowana prof. zw. dr. hab. Wiesławowi Cabanowi z okazji 45-lecia pracy naukowej, red. L. Michalska-Bracha, M. Przeniosło, B. Wojciechowska, Kielce 2016.
Gach P.P., Kasaty zakonów na ziemiach polskich dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773–1914, Lublin 1984.
Gach P.P., Le soppressioni dei Regolari (1773–1914) nella cartografia e nella recente storiografia polacca, in: Le inchieste Europee sui beni ecclesiastici (confronti regionali secc. XVI–XIX), red. G. Poli, Bari 2005.
Gach P.P., Mienie polskich zakonów i jego losy w XIX wieku, Rzym 1979.
Gach P.P., Struktury i działalność duszpasterska zakonów męskich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska w latach 1773–1914, Lublin 1999.
Gach P.P., Zakony w diecezji kieleckiej 1905–1914, „Nasza Przeszłość” 1983, 59.
Gach P.P., Zakony w Europie Środkowo-Wschodniej (1773–1914), w: Zakony i klasztory w Europie Środkowo-Wschodniej X–XX wiek. Materiały z międzynarodowego seminarium pt. Atlas ruchu zakonnego w Europie Środkowo-Wschodniej X–XX wiek. Lublin, 25–27 listopada 1993, red. H. Gapski, J. Kłoczowski, Lublin 1999.
Gajewski S., Kasata klasztorów w diecezji lubelskiej w roku 1864, „Roczniki Humanistyczne” 1973, 21, 2.
Gajewski S., Ostatnie klasztory diecezji lubelskiej w XIX wieku, „Roczniki Humanistyczne” 1974, 22, 2.
Gajewski S., Własność poklasztorna w diecezji lubelskiej w II poł. XIX wieku, „Roczniki Humanistyczne” 1975, 23, 2.
Jabłońska-Deptuła E., Dominikańska opozycja. Przyczynek do społecznego charakteru bractw w połowie XIX w., „W Drodze” 1973, 1, 3–4.
Jabłońska-Deptuła E., Zakony męskie Królestwa wobec rzeczywistości zaborczej 1815–1864. Kilka problemów badawczych, „Roczniki Humanistyczne” 1974, 22, 2.
Jabłońska-Deptuła E., Gawrysiakowa J., Materiały do zaangażowania patriotycznego zakonów męskich w Królestwie Polskim w latach 1861–1864, w: Materiały do historii zgromadzeń zakonnych na ziemiach polskich w XIX i na początku XX wieku, oprac. H. Dylągowa et al., Lublin 1976 [Materiały do Atlasu Historycznego Chrześcijaństwa w Polsce, t. 2, cz. 1].
Kielar P., Rozbiory i kasaty prowincji dominikanów polskich w latach 1772–1914, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego KUL” 1971, 20.
Kowalczyk J., Inwentaryzacja miejsc pamięci powstania styczniowego na terenie województwa świętokrzyskiego (opis obiektów), w: J. Kowalczyk, A. Massalski, T. Wągrowski, W hołdzie przeszłości 1863–1864. Województwo świętokrzyskie, Kielce 2003.
Krucki Ł., Katalog rubrycel i schematyzmów zakonów oraz zgromadzeń zakonnych przechowywanych w księgozbiorze podręcznym Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie (1767–2008), „Hereditas Monasteriorum” 2015, 6.
Kubicki P., Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861–1915. Materjały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych, cz. 1, Dawne Królestwo Polskie, t. 3, Diecezje: sandomierska, sejneńska, warszawska, emigracja kleru po r. 1863, zakony, zestawienia i spisy, Sandomierz 1933.
Małecki Z., Sandomierz w latach 1864–1914, w: Dzieje Sandomierza, t. 3, 1795–1914, red. J.M. Małecki, Warszawa 1993.
Massalski A., Miejsce pokuty i poniżenia. Instytut Księży Zdrożnych (1853–1863) i więzienie rosyjskie (1886–1914) na Świętym Krzyżu, w: Klasztor na Świętym Krzyżu w polskiej kulturze narodowej, red. D. Olszewski, R. Gryz, Kielce 2000.
Niebelski E., Nieprzejednani wrogowie Rosji. Duchowieństwo lubelskie i podlaskie w powstaniu 1863 roku i na zesłaniu, Lublin 2008.
Niebelski E., Tunka. Syberyjskie losy księży zesłańców 1863 roku, Wrocław 2011.
Orzechowska E., Aresztowania wśród duchowieństwa diecezji sandomierskiej w dobie powstania styczniowego (1863–1866), „Studia Sandomierskie” 1997–2000, 7.
Orzechowska E., Duchowieństwo diecezji sandomierskiej po wprowadzeniu stanu wojennego do wybuchu powstania styczniowego, „Studia Sandomierskie” 1985–1989, 5.
Orzechowska E., Duchowieństwo diecezji sandomierskiej w prowincjonalnej organizacji spiskowej przed wybuchem powstania styczniowego (1861–1862), „Studia Sandomierskie” 1983–1984, 4.
Orzechowska E., Duchowni sandomierscy na syberyjskim wygnaniu za udział w powstaniu styczniowym, „Rocznik Świętokrzyski” 1994, 21.
Orzechowska E., Radomscy bernardyni w dobie powstania styczniowego, Radom 2008.
Orzechowska E., Własność poklasztorna w diecezji sandomierskiej po ukazie z 8 XI 1864 r., „Studia Sandomierskie” 1983, 31, 2.
Patkowski A., Miłość, równość, braterstwo Polaków w Sandomierzu wobec powstania styczniowego, „Ziemia Sandomierska” 1930, 2, 9.
Pietrzak J.S., Księża-powstańcy 1863, Kraków 1913.
Prejs R., Zakonnicy Królestwa Polskiego po kasacie 1864 r. Zagadnienia wybrane, „Nasza Przeszłość” 1997, 88.
Stanaszek B., Duchowieństwo diecezji sandomierskiej w latach 1918–1939, Lublin 1999.
Wiech S., Rola i udział żandarmerii w walce z Kościołem rzymskokatolickim w Królestwie Polskim w latach 1864–1905, „Kwartalnik Historyczny” 2000, 107, 1.
Wiśniewski J., Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186–1926 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1926.
Wiśniewski J., Udział księży z diecezji sandomierskiej w Powstaniu Styczniowym 1863, Radom 1926.
Wójcik W., Domy demerytów w Królestwie Polskim (1836–1885), „Prawo Kanoniczne” 1981, 24, 3–4.
Wójcik W., Tak zwana reforma klasztorów w 1864 roku na terenie diecezji sandomierskiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1971, 23.
Wójcik W., Włączenie zbiorów poklasztornych do Biblioteki Seminarium Duchownego w Sandomierzu, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1960, 1, 2.
Wyrzykowski A., Buliński Melchior, w: Polski słownik biograficzny, t. 3, Kraków 1937.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2021.51.431-477
Date of publication: 2021-06-30 10:49:15
Date of submission: 2019-10-16 13:32:25
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2021 Dominika Burdzy
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.