Not Everything That's Bad Comes From the Saxon Era. Reflections on the Evaluation of Polish Historiography with the Example of the Tarnogród Confederation

Arkadiusz Kierys

Abstract


Critical evaluation of the reign of the Wettin dynasty in the Polish-Lithuanian Commonwealth dominated Polish historiography until the mid-20th century. August II the Strong was blamed for bringing the monarchy under the control of Peter I the Great, and the nobility for anarchizing political life – in a word, for the beginning of the collapse of the state. The study of the course of the Confederation of Tarnogród and the analysis of pacification talks between the Confederates and the King's plenipotentiaries, based on Diariusz Konfederowanych na Kongresie Lubelskie de Anno 1716 (Diary of the Confederates at the Congress of Lublin, 1716), allowed for a revision of the previous views. The nobility of the day were not only aware of the need to repair the system and describe the offices (mainly those of the Hetman), but also saw the need to curb the increasing role of Russia in the mediation. The most intriguing issue related to the Tarnogród Confederation seems to be the attitude of the nobility towards religious dissidents – they stood up for their rights, opposing the Catholic hierarchy as well as the king himself.

Keywords


Confederation of Tarnogród; Polish-Saxon Union; August II the Strong; Stanisław Ledóchowski; Silent Sejm

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Printed sources (Źródła drukowane)

Dziennik konfederacji tarnogrodzkiej przeciw wojskom saskim, zawiązanej w Polsce 1715–1717, wyd. E. Raczyński, Poznań 1841.

Jezierski F.S., Wybór pism, oprac. Z. Skwarczyński, Warszawa 1952.

Otwinowski E., Dzieje Polski pod panowaniem Augusta II, wyd. A. Mułkowski, Kraków 1849.

Rzeczpospolita w dobie upadku, 1700–1740. Wybór źródeł, oprac. i wstęp J. Gierowski, Wrocław 1955.

Volumina Legum, t. 6, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1860.

Studies (Opracowania)

Askenazy S., Wczasy historyczne, t. 1–2, Warszawa–Kraków 1902–1904.

Augustyniak U., Historia Polski 1572–1795, Warszawa 2008.

Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 1993.

Bartkiewicz K., Obraz dziejów ojczystych w świadomości historycznej w Polsce doby Oświecenia, Poznań 1979.

Bobrzyński M., Dzieje Polski w zarysie, Warszawa 1974.

Bogucka M., Dzieje kultury polskiej do 1918 roku, Wrocław 1991.

Brückner A., Dzieje kultury polskiej. Czasy nowsze do roku 1831, t. 3, Kraków 1931.

Buchwald-Pelcowa P., Satyra czasów saskich, Wrocław 1969.

Chrzanowski I., Reforma szkolna Konarskiego, w: I. Chrzanowski, Optymizm i pesymizm polski. Studia z historii kultury, Warszawa 1971.

Davies N., Boże igrzysko. Historia Polski, Kraków 2006.

Dygdała J., U początków „czarnej legendy” czasów saskich, „Czasy Nowożytne” 2010, 23.

Feldman J., Geneza konfederacji tarnogrodzkiej, „Kwartalnik Historyczny” 1928, 42, 3.

Feldman J., Sprawa dysydencka za Augusta II, „Reformacja w Polsce” 1924, 3.

Gierowski J.A., Konfederaci tarnogrodzcy wobec możliwości porozumienia szwedzko-rosyjskiego, w: Słowianie w dziejach Europy. Studia historyczne ku uczczeniu 75. rocznicy urodzin i 50-lecia pracy naukowej Profesora Henryka Łowmiańskiego, red. J. Ochmański, Poznań 1974.

Gierowski J.A., Między saskim absolutyzmem a złotą wolnością. Z dziejów wewnętrznych Rzeczypospolitej w latach 1712–1715, Wrocław 1955.

Gierowski J.A., „Opisanie” urzędów centralnych przez konfederatów tarnogrodzkich, w: O naprawę Rzeczypospolitej XVII–XVIII w. Prace ofiarowane Władysławowi Czaplińskiemu w 60. rocznicę urodzin, red. J. Gierowski et al., Warszawa 1965.

Gierowski J.A., Traktat przyjaźni Polski z Francją w 1714 r. Studium z dziejów dyplomacji, Warszawa 1965.

Gierowski J.A., W cieniu Ligi Północnej, Wrocław 1971.

Gierowski J.A., Leszczyński J., Dyplomacja polska w dobie unii personalnej polsko-saskiej, w: Polska służba dyplomatyczna XVI–XVIII wieku, red. Z. Wójcik, Warszawa 1966.

Grabski A.F., Myśl historyczna polskiego oświecenia, Warszawa 1976.

Grodziski S., W rocznicę „Sejmu Niemego” (1717–1967), „Studia Historyczne” 1967, 10, 3–4.

Grześkowiak-Krwawicz A., Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku, Gdańsk 2006.

Hetmani Rzeczypospolitej Obojga Narodów, red. M. Nagielski, Warszawa 1995.

Historia dyplomacji polskiej, t. 2, red. Z. Wójcik, Warszawa 1982.

Jarochowski K., Wzięcie Poznania przez konfederatów tarnogrodzkich w dniu 24 lipca 1716 r., w: K. Jarochowski, Opowiadania Historyczne, Poznań 1860.

Korzon T., Odrodzenie w upadku. Wybór pism historycznych, Warszawa 1975.

Kriegseisen W., Samorząd szlachecki w Małopolsce w latach 1669–1717, Warszawa 1989.

Kurek J., U schyłku panowania Augusta II. Z dziejów wewnętrznych Rzeczypospolitej (1729–1733), Katowice 2003.

Kutrzeba S., Historia ustroju Polski w zarysie. Korona, Poznań 2001.

Link-Lenczowski A., Rzeczpospolita na rozdrożu 1696–1736, Kraków 1994.

Link-Lenczowski A., Stanisław Mateusz Rzewuski h. Krzywda, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 33, https://www.ipsb.iolab.pl/a/biografia/stanislaw-mateusz-rzewuski-h-krzywda [dostęp: 3 III 2018].

Markiewicz M., Historia Polski 1492–1795, Kraków 2007.

Markiewicz M., Rady senatorskie Augusta II (1697–1733), Wrocław 1988.

Michalski J., Sejm w czasach saskich, w: Historia sejmu polskiego, t. 1, Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, red. J. Michalski, oprac. J. Bardach et al., Warszawa 1984.

Miłosz C., Historia literatury polskiej, Kraków 2010.

Olszewski H., Doktryny prawno-ustrojowe czasów saskich (1697–1740), Warszawa 1961.

Olszewski H., Epoka saska w ocenie historiografii polskiej, w: Między wielką polityką a szlacheckim partykularzem. Studia z dziejów nowożytnej Polski i Europy, red. K. Wajda, Toruń 1993.

Poraziński J., Funkcje polityczne i ustrojowe rad senatu w latach 1697–1717, „Kwartalnik Historyczny” 1984, 51, 1.

Poraziński J., Ordo intermedius? Kilka uwag o politycznej roli senatu w XVII i XVIII wieku, w: Między wielką polityką a szlacheckim partykularzem. Studia z dziejów nowożytnej Polski i Europy, red. K. Wajda, Toruń 1993.

Prochaska A., Konfederacja tarnogrodzka, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1917, 45, 1–11.

Radwański Z., Prawa kardynalne w Polsce, Poznań 1952, Studia nad historią prawa polskiego, 16, 1.

Stanek W., Generalny zjazd tarnogrodzki w 1715 r., w: Między wielką polityką a szlacheckim partykularzem. Studia z dziejów nowożytnej Polski i Europy, red. K. Wajda, Toruń 1993.

Stanek W., Konfederacje generalne koronne w XVIII wieku, Toruń 1991.

Staszewski J., August II Mocny, Wrocław 1998.

Staszewski J., August II na polskim tronie, w: Polska na przestrzeni wieków, red. J. Tazbir, Warszawa 1995.

Staszewski J., Badania Józefa Andrzeja Gierowskiego nad epoką saską, w: Profesor Józef Andrzej Gierowski jako uczony i nauczyciel, red. M. Markiewicz, Wrocław 2008.

Staszewski J., Czasy saskie – rehabilitacja czy lepsze poznanie?, „Wiadomości Historyczne” 1997, 221, 2.

Staszewski J., Między Wiedniem i Petersburgiem. Uwagi na temat międzynarodowego położenia Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w., w: Między Wschodem i Zachodem – Rzeczpospolita XVI–XVIII w. Studia ofiarowane Zbigniewowi Wójcikowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. T. Chynczewska-Hennel et al., Warszawa 1993.

Staszewski J., O miejsce w Europie. Stosunki Polski i Saksonii z Francją na przełomie XVII i XVIII w., Warszawa 1973.

Staszewski J., Z listy najczęściej spotykanych błędnych mniemań na temat czasów saskich, „Przegląd Humanistyczny” 1996, 40, 1.

Szujski J., Dzieje Polski, t. 4, Kraków 1866.

Topolski J., Czy istniała w Polsce epoka saska? Czyli metodologiczne implikacje periodyzacji historycznej, w: Między wielką polityką a szlacheckim partykularzem. Studia z dziejów nowożytnej Polski i Europy, red. K. Wajda, Toruń 1993.

Topolski J., Polska w czasach nowożytnych. Od środkowoeuropejskiej potęgi do utraty niepodległości (1501–1795), Poznań 1994, Polska. Dzieje narodu, państwa i kultury, t. 2.

Wimmer J., Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej (1700–1717), Warszawa 1956.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2021.51.221-251
Date of publication: 2021-06-30 10:49:01
Date of submission: 2018-07-22 17:24:50


Statistics


Total abstract view - 1593
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 687

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2021 Arkadiusz Kierys

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.