Hide
Show all
Email this article 
The Faculties of Theology at the University of Warsaw 1918–1939
Abstract
There were two theological faculties at the University of Warsaw: the Faculty of Catholic Theology and the Faculty of Evangelical Theology. There was also the Seminary of Orthodox Theology. Such a solution was not present at other Polish interwar state universities, where only faculties of Catholic theology were established (apart from the University of Poznań, where such a faculty did not come into existence). The Faculty of Catholic Theology at the University of Warsaw was intended only for graduates from theological seminaries, while at the other state universities, the laity of both sexes was also eligible to apply. Compared to the entire University of Warsaw, its theological faculties were the smallest structures regarding the number of students and researchers. The involvement of the staff in scientific work varied considerably, but the approach to lecturing was usually very competent. The student’s diligence was not at a high level. A vast majority of students did not graduate from the university on time, though this was true for most disciplines at all universities. The relations between the two theological faculties at the University of Warsaw were not painless. Also, the Ministry of Religious Affairs and Public Education leaned towards combining all three theological structures of the University of Warsaw into one, which eventually did not materialize, and the faculties remained separate entities until the outbreak of World War II.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 25 XI 1936 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1935, nr 88, poz. 613.
Dekret w przedmiocie mianowania pierwszego składu profesorów w Uniwersytecie Warszawskim, „Dziennik Praw Państwa Polskiego” 1919, nr 5, poz. 94.
Dekret w przedmiocie mianowania pierwszego składu profesorów w Uniwersytecie Warszawskim, „Dziennik Praw Państwa Polskiego”, poz. 95.
Księga pamięci ofiar obozu Mauthausen („Gedenkbuch für die Toten des KZ Mauthausen und seiner Außenlager”), https://raumdernamen.mauthausen-memorial.org/ [dostęp: 20 XII 2022].
Mały Rocznik Statystyczny 1938, Warszawa 1938.
Przepisy dodatkowe dla studentów Wydziału Teologicznego, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego” 1918, nr 4, poz. 4.
Rozporządzenie ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego w sprawie tymczasowego regulaminu studiów i egzaminów na Wydziale Teologii Ewangelickiej w Uniwersytecie Warszawskim, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego” 1922, nr 17, poz. 167.
Rozporządzenie ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego w sprawie utworzenia w Uniwersytecie Warszawskim Wydziału Teologii Ewangelickiej, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego” 1922, nr 15, poz. 149.
Rozporządzenie ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego z dnia 25 IX 1933 r. o zwinięciu niektórych katedr i zakładów naukowych w szkołach akademickich, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1933, nr 71, poz. 527.
Ruch służbowy – Uniwersytet Warszawski, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego” 1919, nr 6, poz. 18.
Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie za rok akademicki 1934/1935 i rok akademicki 1935/1936, Warszawa 1936.
Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie za rok akademicki 1937/1938, Warszawa 1939.
Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Warszawskiego za rok akademicki 1922/1923, Warszawa 1925 .
Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Warszawskiego za rok akademicki 1923/1924, Warszawa 1925.
Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Warszawskiego za rok akademicki 1925/1926, Warszawa 1927; za rok akademicki 1926/1927, Warszawa 1929.
Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Warszawskiego za rok akademicki 1927/1928, Warszawa 1929; za rok akademicki 1928/1929, Warszawa 1929.
Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Warszawskiego za rok akademicki 1929/1930, Warszawa 1930.
Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Warszawskiego za rok akademicki 1930/1931, Warszawa 1935.
Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Warszawskiego za rok akademicki 1932/1933, Warszawa 1935.
Sprawozdanie z działalności Wydziału Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego za rok akademicki 1927/1928, Warszawa 1929.
Sprawozdanie z działalności Wydziału Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego za rok akademicki 1931/1932, Warszawa 1933.
Sprawozdanie z działalności Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie za rok akademicki 1934/1935; za rok akademicki 1935/1936, Warszawa 1937.
Sprawozdanie z działalności Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie za rok akademicki 1936/1937, Warszawa 1938.
Sprawozdanie z działalności Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie za rok akademicki 1937/1938, Warszawa 1939.
Szeruda J., Sprawozdanie z działalności Wydziału Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego za rok 1934/1935, „Rocznik Teologiczny” 1936, 1.
Sprawozdanie z działalności Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie za rok akademicki 1934/1935, Warszawa 1936.
Statut Tymczasowy Uniwersytetu Warszawskiego i ustawy tymczasowe Wydziałów, Warszawa 1915.
Statut Tymczasowy Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1917.
Uniwersytet Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Skład Uniwersytetu i spis wykładów na rok akademicki 1935/1936 [–1938/1939], Warszawa 1935 [–1938].
Uniwersytet Warszawski. Skład Uniwersytetu i spis wykładów na rok akademicki 1918/1919 [–1934/1935], Warszawa 1918 [–1934].
Ustawa Tymczasowa Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Warszawskiego, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego” 1918, nr 4, poz. 2.
Ustawa z dnia 13 VII 1920 r. o szkołach akademickich, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1920, nr 72, poz. 494.
Ustawa z dnia 15 III 1933 r. o szkołach akademickich, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1933, nr 29, poz. 247.
Ustawa z dnia 2 VII 1937 r. o zmianie ustawy z dnia 15 III 1933 r. o szkołach akademickich, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1937, nr 52, poz. 406.
Uzupełnienia i zmiany Statutu Tymczasowego Uniwersytetu Warszawskiego i ustaw tymczasowych wydziałów Uniwersytetu Warszawskiego wywołane przez utworzenie Wydziału Teologicznego, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego” 1918, nr 4, poz. 3.
Zarządzenie ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego z dnia 8 II 1928 r. w sprawie programu studiów i egzaminów na wydziałach teologii katolickiej w uniwersytetach na stopień magistra teologii, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego” 1928, nr 8, poz. 131.
Zarządzenie ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego z dnia 6 V 1929 r. w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie tymczasowego regulaminu studiów i egzaminów na Wydziale Teologii Ewangelickiej w Uniwersytecie Warszawskim z dnia 30 IV 1922 r., „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego” 1929, nr 6, poz. 80.
Żongołłowicz B., Dzienniki 1930–1936, oprac. D. Zamojska, Warszawa 2004.
Baczyński A., Sawicki D., Studium Teologii Prawosławnej UW – w służbie nauki i Kościoła, w: 200 lat teologii uniwersyteckiej w Warszawie, red. M. Butkiewicz, J. Slawik, J.A. Sobkowiak, Warszawa 2017.
Bartnicki R., Korzenie UKSW. Z dziejów uczelni na warszawskich Bielanach, Warszawa 2018.
Brożek L., Michejda Karol, w: Polski słownik biograficzny, t. 20, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977.
Bursche E., Dwie odpowiedzi w sprawie Wydziału Teologii Ewangelickiej, Warszawa 1926.
Bursche E., Wydział Teologii Ewangelickiej, Warszawa 1925.
Bursche E., Wydział Teologii Ewangelickiej oraz kolejną Wydział Teologii Ewangelickiej, jego charakter, zadanie i zakres oraz metoda pracy, Warszawa 1925.
Cieślar J., Geneza i struktura Wydziału Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego, „Rocznik Teologiczny” 2002, 2.
Cieślar M., Znaczenie Wydziału Teologii Uniwersytetu Warszawskiego dla Kościołów protestanckich, 2001, 2.
Dąmbska I., Kobyłecki Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, t. 13, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968.
lat teologii uniwersyteckiej w Warszawie, red. M. Butkiewicz, J. Slawik, J.A. Sobkowiak, Warszawa 2017.
Dybiec Z., Uniwersytet Jagielloński 1918–1939, Kraków 2000.
Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1939, red. A. Garlicki, Warszawa 1982.
Gastpary W., Wydział Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego, „Rocznik Teologiczny” 1974, 1–2.
Hoffmann H., Dzieje polskich badań religioznawczych, Kraków 2004.
Jehliczka F., Katolicyzm a wiedza, „Przegląd Katolicki” 1925, 43 i 44.
Karski K., Od izolacji do dialogu. Niełatwa droga warszawskich wydziałów teologicznych do współpracy ekumenicznej, w: 200 lat teologii uniwersyteckiej w Warszawie, red. M. Butkiewicz, J. Slawik, J.A. Sobkowiak, Warszawa 2017.
Kubiś A., Z dziejów usuwania teologii/wydziałów teologicznych z uniwersytetów, „Studia Nauk Teologicznych” 2008, 3.
Kneifel E., Die Pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Eging 1967.
Lenczewski M., Studium Teologii Prawosławnej Uniwersytetu Warszawskiego, „Rocznik Teologiczny” 1974, 1–2.
Maciuszko J.T., Dorobek naukowy Wydziału Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego. Próba charakterystyki, „Rocznik Teologiczny” 2001, 2.
Majewski P.M., Społeczność akademicka 1915–1939, w: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1945, Warszawa 2016.
Manteuffel T., Uniwersytet Warszawski w latach 1915/16–1934/35. Kronika, Warszawa 1936.
Mycielski M., Uniwersytet Królewski 1816–1831, w: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1816–1915, Warszawa 1916.
Obertyński Z., Wskrzeszenie warszawskiego Wydziału Teologicznego, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie” 1938, 4.
Otwarcie Politechniki i Uniwersytetu w Warszawie 1915, [Warszawa 1915].
Parczewski A., Wniosek w sprawie urządzenia fakultetu teologii protestanckiej w UW, „Ewangelik” 1919, 6.
Piech S., Dzieje Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1880–1939, Kraków 1995.
Przeniosło M., Stopnie, tytuły i stanowiska naukowe w II Rzeczypospolitej, „Res Historica” 2012, 33.
Przeniosło M., The Faculty of Theology of the Stefan Batory University in Vilnius 1919–1939, „The Person and the Challenges” 2015, 2.
Przeniosło M., Władze Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1919–1939, „Przegląd Historyczny” 2016, 107, 4.
Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Katolicki Uniwersytet Lubelski, Kielce 2022.
Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Jagielloński, Kielce 2021.
Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, Kielce 2022.
Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Poznański, Kielce 2022.
Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, Kielce 2022.
Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Warszawski, Kielce 2022.
Rodzina Burschów. Opowieści o polskich ewangelikach, red. K. Karski, A. Łupienko, Bielsko-Biała 2016.
Roztworowski J., O Wydziale Teologii Ewangelickiej na Uniwersytecie Warszawskim uwag kilka, „Przegląd Powszechny” 1925, 168.
Schletz A., Michalski Wilhelm Wincenty, w: Polski słownik biograficzny, t. 20, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977.
Stegner T., Ewangelicy warszawscy, Warszawa 1993.
Umiński W., Warszawski konwikt teologiczny pod zarządem księży misjonarzy (1918–1939), „Nasza Przeszłość” 1996, 86.
Wawrynkowa M., Uniwersytet Warszawski w latach 1816–1831, w: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807–1915, red. S. Kieniewicz, Warszawa 1982.
Wittlinowa H., Atlas szkolnictwa wyższego, Warszawa 1937.
W obronie wolności szkół akademickich, Kraków–Warszawa 1933.
Wołczański J., Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1939, Kraków 2002.
Zamojska D., Akademicy i urzędnicy. Kształtowanie ustroju państwowych szkół wyższych w Polsce 1915–1920, Warszawa 2009.
Zimałek M., Rosłaniec Franciszek, w: Polski słownik biograficzny, t. 32, red. H. Markiewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków 1989–1991.
Żongołłowicz B., Wydział Teologiczny USB w okresie 1919–1929, w: Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, t. 2 – Dziesięciolecie 1919–1929, Wilno 1929.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2023.56.367-410
Date of publication: 2023-12-21 13:04:17
Date of submission: 2023-01-24 15:21:33
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2023 Małgorzata Przeniosło, Marek Przeniosło
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.