Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Refleksje nad historiografią i teorią rewolucji
Streszczenie w języku polskim
Głównym celem artykułu jest analiza historii pojęcia rewolucji i zmian w ramach teorii rewolucji. Teoretyzowanie na temat radykalnych zmian społecznych od początku napotykało podstawowe problemy związane z omawianym zjawiskiem. Szereg pytań nie znalazło ‘ostatecznej’ odpowiedzi: Czym rewolucja różni się od innych zmian społecznych? Czy rewolucja ma początek i koniec? Czy rewolucja jest skutkiem przypadku czy konieczności? Dlaczego do rewolucji dochodzi w tym czasie i na tej przestrzeni? Jak rewolucja ewoluuje? Te podstawowe problemy wciąż są przedmiotem refleksji teoretyków rewolucji. Celem tego artykułu jest zaś wskazanie relacji między historią a teoriami rewolucji, jak i historią samej teorii.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Arendt H., O rewolucji, Kraków 1991.
Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, Warszawa 2014.
Arystoteles, Polityka, Warszawa 2011.
Aya R., Theorie of Revolutions, in: International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, eds. N. Smelser, P. Baltes, Amsterdam–New York 2001.
Baczko B., Jak wyjść z Terroru: Termidor a Rewolucja, Gdańsk 2005.
Baczko B., Rewolucja. Władza, nadzieje, rozterki, Gdańsk 2010.
Barthes R., Mitologie, Warszawa 2008.
Baszkiewicz J., Danton, Warszawa 1990.
Berejikian J., Revolutionary Collective Action and the Agent – Structure Problem, ‘American Political Science Review’ 1992, 86, 3.
Bloch M., Pochwała historii, Warszawa 1964.
Brinton C., The Anatomy of Revolution, New York 1938.
Brożek B., Hipoteza umysłu normatywnego, ‘Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu’ 2013, 7.
Brożek B., Myślenie. Podręcznik użytkownika, Kraków 2016.
Brzechczyn K., Rozwój teorii rewolucji w socjologii historyczno-porównawczej. Próba analizy metodologicznej, in: O rewolucji. Obrazy radykalnej zmiany społecznej, eds. K. Brzechczyn, M. Nowak, Poznań 2007.
Brzechczyn K., Polityka jako proces rewolucyjnej zmiany społecznej. Od Marksa do współczesnych teorii rewolucji w socjologii historyczno-porównawczej, in: Koncepcje polityki, ed. W. Wesołowski, Warszawa 2010.
Burke P., Historia i teoria społeczna, Warszawa 2000.
Carr E., Historia. Czym jest, Poznań 2002.
Chodak J., Teorie rewolucji w naukach społecznych, Lublin 2012.
Chrobaczyński J., Czy przemoc jest ‘motorem’ historii?, in: Dramat przemocy w historycznej perspektywie, eds. J. Chrobaczyński, W. Wrzesiński, Kraków 2004.
Correa de Oliviera P., Rewolucja i kontrrewolucja, Kraków 2006.
Czajkowski W., O pewnych poznawczych pożytkach płynących z wieloznaczności słowa ‘rewolucja’, in: O rewolucji. Obrazy radykalnej zmiany społecznej, eds. K. Brzechczyn, M. Nowak, Poznań 2007.
Czarnecki Z.J., Przyszłość i historia, Lublin 1981.
Davies J.C., Przyczynek do teorii rewolucji, in: Elementy teorii socjologicznych, eds. W. Dereczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, Warszawa 1975.
Descartes, Listy do Regiusa. Uwagi o pewnym pisemku, Warszawa 1996.
Descartes, Medytacje o pierwszej filozofii, Kraków 2004.
Descartes, Zasady filozofii, Kęty 2001.
Draaisma D., Machina metafor. Historia pamięci, Warszawa 2009.
Eco U., Imię Róży, Warszawa 2013.
Edwards L., The Natural History of Revolution, Chicago–London 1973.
Edwards L., The Mechanics of Revolution, ‘St. Stephen’s College Bulletin’ 1923, 64, 2.
Eliade M., Aspekty mitu, Warszawa 1998.
Eliade M., Mity i historia, in: Mit wiecznego powrotu, Warszawa 1998.
Engels F., Przewrót w nauce dokonany przez pana Eugeniusza Dühringa, in: K. Marks, F. Engels, Dzieła, vol. 20, Warszawa 1972.
Foran J., Theories of Revolution Revisited: Toward a Fourth Generation?, ‘Sociological Theory’ 1993, 11, 1.
Furet F., Prawdziwy koniec rewolucji francuskiej, Warszawa 1994.
Furet F., Przeszłość pewnego złudzenia, Warszawa 1996.
Furet F., Wstęp, in: A. de Tocqueville, Dawny ustrój i rewolucja, Warszawa 2005.
Gawrysiak P., Cyfrowa rewolucja: rozwój cywilizacji informacyjnej, Warszawa 2008.
Goldstone J.A., Theories of Revolution: The Third Generation, ‘World Politics’ 1980, 32.
Goldstone J.A., The Comparative and Historical Study of Revolutions, ‘Annual Review of Sociology’ 1982, 8.
Goldstone J.A., Is Revolution Individually Rational?: Groups and Individuals in Revolutionary Collective Action, ‘Rationality and Society’ 1994, 6.
Goldstone J.A., Toward A Fourth Generation of Revolutionary Theory, ‘Annual Review of Political Science’ 2001, 4.
Gurr T., Why Men Rebel, Princeton 1970.
Hagopian M., The Phenomenon of Revolution, New York 1974.
Handelsman M., Historyka. Zasady metodologji i teorji poznania historycznego. Podręcznik dla szkół wyższych, Warszawa–Kraków–Lublin–Łódź–Paryż–Poznań–Wilno–Zakopane 1928.
Hartman M., Hobbes’s Concept of Political Revolution, ‘Journal of the History of Ideas’ (Philadelphia), July–September 1986, 47, 3.
Heller M., Granice nauki, Kraków 2014.
Heller M., Bóg i geometria. Gdy przestrzeń była Bogiem, Kraków 2016.
Heller M., Filozofia nauki, Kraków 2016.
Giddens A., Socjologia, Warszawa 2005.
Grabski A.F., Kształty historii, Łódź 1985.
Grabski A.F., Dzieje historiografii, Poznań 2003.
Hanausek T., Kryminalistyka. Zarys wykładu, Kraków 2009.
Hobbes T., Lewiatan czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Warszawa 2009.
Hobsbawm E., Jak zmienić świat. Marks i marksizm 1840–2011, Warszawa 2013.
Iggers G.G., Historiografia XX wieku. Przegląd kierunków badawczych, Warszawa 2010.
Januszewski E., Logiczne i filozoficzne problemy z logiką rozmytą, ‘Roczniki Filozoficzne’ 2007, 1.
Johnson Ch., Revolutionary Change, London 1966.
Kim Q., Paradigmas and Revolutions: The Societal and Statist Approach Reconsidered, ‘Journal of Developing Societies’ 1990, 6, 1.
Kimball R., Długi marsz: jak rewolucja kulturalna z lat 60. zmieniła Amerykę, Elbląg 2008.
Kobieta i rewolucja obyczajowa: społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, eds. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 2006.
Koebner R., Semantics and Historiography, ‘Cambridge Journal’ 1953, 7.
Kolasa-Nowak A., Socjologia w badaniu przeszłości. Koncepcja socjologii historycznej Charlesa Tilly’ego, Lublin 2001.
Kołakowski L., Obecność mitu, Warszawa 2005.
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, vol. 1, Warszawa 2009.
Koselleck R., Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego, Warszawa 2009.
Koselleck R., Semantyka historyczna, Poznań 2012.
Kuhn T.S., Przewrót kopernikański: astronomia planetarna w dziejach myśli, Warszawa 1966.
Kuhn T.S., Struktura rewolucji naukowych, Warszawa 2009.
Kula M., Przemoc: zmienne zjawisko długiego trwania, in: Dramat przemocy w historycznej perspektywie, eds. J. Chrobaczyński, W. Wrzesiński, Kraków 2004.
Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 2010.
Le Bon G., The Psychology of Revolution, London 1913.
Le Bon G., Psychologia tłumu, Kęty 2013.
Lipsky W.E., Comparative Approaches to the Study of Revolution: A Historiographic Essay, ‘Review of Politics’ 1976, 38.
Łepkowski T., Narodziny rewolucji: aspekty społeczno-polityczne, in: Przemoc zbiorowa. Ruch masowy. Rewolucja, eds. E. Kaczyńska, Z.W. Rykowski, Warszawa 1990.
Malia M., Lokomotywy historii. Zwroty w dziejach i kształtowanie nowoczesnego świata, Warszawa 2008.
Malinowski B., Mit, magia, religia, in: Dzieła, vol. 7, Warszawa 1990.
Mandelbaum M., The Problem of Historical Knowledge, New York 1938.
Marcuse H., Rozum i rewolucja: Hegel a powstanie teorii społecznej, Warszawa 1966.
Marks K., Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej, Warszawa 1953.
Marks K., Tezy o Feuerbachu, in: K. Marks, F. Engels, Dzieła, vol. 3, Warszawa 1982.
Merton R., On the Shoulders of Giants, New York 1965.
Merton R., Social Theory and Social Structure, New York 1968.
Między historią a teorią. Refleksje nad problematyką dziejów i wiedzy historycznej, ed. M. Drozdowski, Warszawa–Poznań 1988.
Milewska M., Ocet i łzy. Terror Wielkiej Rewolucji Francuskiej jako doświadczenie traumatyczne, Gdańsk 2001.
Miłosz Cz., Zniewolony umysł, Paryż 1953.
Moore B., Social Origins of Dictatorship and Democracy. Lord and Peasant in the Making of the Modern World, Boston 1966.
Olson M., Logika działania zbiorowego. Dobra publiczne i teoria grup, Warszawa 2012.
Olsson-Yaouzis N., Revolutionaries, Despots and Rationality, ‘Rationality and Society’ 2010, 22.
Paige J.M., Agrarian Revolution. Social Movements and Export Agriculture in the Underdeveloped World, New York 1975.
Paige J.M., The Social Origins of Dictatorship, Democracy and Socialist Revolution in Central America, ‘Journal of Developing Societies’ 1990, 6, 1.
Pettee G., The Process of Revolution, New York 1938.
Pomian K., Porządek czasu, Gdańsk 2014.
Pomorski J., Historyk i metodologia, Lublin 1991.
Pomorski J., Polityzacja/Mitologizacja historii, czyli w czym neuronauka (i metodologia) może pomóc badaczowi historii najnowszej, ‘Historia@Teoria’ 2017, 4.
Popkin S., Rational Peasant: The Political Economy of Rural Society in Vietnam, Berkeley 1979.
Popper K., Logika poznania naukowego, Warszawa 2002.
Rifkin J., Trzecia rewolucja przemysłowa: jak lateralny model władzy inspiruje całe pokolenie i zmienia oblicze świata, Katowice 2012.
Runciman W., Relative Deprivation and Social Justice, California 1966.
Russo L., Zapomniana rewolucja: grecka myśl naukowa a nauka nowoczesna, Warszawa 2005.
Scott J., The Moral Economy of Peasant, New Haven 1976.
Selbin E., Revolution in the Real World: Bringing Agency Back In, in: Theorizing Revolutions, ed. J. Foran, London–New York 1997.
Selbin E., Revolution, Rebellion, Resistance: The Power of Story, Londyn 2010.
Shapin S., Rewolucja naukowa, Warszawa 2000.
Silver M., Political Revolution and Repression: An Economic Approach, ‘Public Choice’ 1974, 17.
Skocpol T., States and Social Revolution. A Comparative Analysis of France, Russia and China, Cambridge 1979.
Smelser N., Theory of Collective Behavior, New York 1962.
Sorokin P., The Sociology of Revolution, New York 1967.
Szacki J., Parę uwag o teorii rewolucji, in: Przemoc zbiorowa. Ruch masowy. Rewolucja, eds. E. Kaczyńska, Z.W. Rykowski, Warszawa 1990.
Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, Kraków 2006.
Sztompka P., Teoria przestrzeni międzyludzkiej, Kraków 2016.
Taylor M., Rationality and Revolutionary Collective Action, in: Rationality and Revolution, ed. M. Taylor, Cambridge 1988.
Taylor M., Structure, Culture and Action in the Explanation of Social Change, ‘Politics and Society’ 1989, 17, 2.
Taylor S., Social Science and Revolutions, Londyn 1984.
Tien-Lung Liu M., Explaining the Revolutionary Outcomes in Iran and Poland, ‘Theory and Society’ 1988, 17, 2.
Tilly C., Rewolucje europejskie 1492–1992, Warszawa 1997.
Tilly C., From Mobilization to Revolution, Reading 1978.
Tocqueville de A., Dawny ustrój i rewolucja, Warszawa 2005.
Tomasiewicz J., Rewolucja narodowa: nacjonalistyczne koncepcje rewolucji społecznej w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2012.
Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983.
Topolski J., Świat bez historii, Poznań 1998.
Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię? Tajemnice narracji historycznej, Poznań 2008.
Tullock G., The Paradox of Revolution, ‘Public Choice’ 1971, 11.
White H., Metahistory. The Historical Imagination in Nineteenth-Century Europe, Baltimore–London 1973.
Wolf E.R., Peasant Wars of the Twentieth Century, New York 1969.
Woźniak M., Doświadczanie historii: kulturowy i społeczny wymiar mitu rewolucji, Lublin 2003.
Wrzosek W., Historia–Kultura–Metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii, Wrocław 1995.
Uspienski B., Historia i semiotyka, Gdańsk 1998.
Zamoyski A., Święte Szaleństwo. Romantycy, patrioci, rewolucjoniści 1776–1871, Kraków 2015.
Zybertowicz A., Przemoc i poznanie: studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy, Toruń 1995.
Życiński J., Struktura rewolucji metanaukowej. Studium rozwoju współczesnej nauki, Kraków 2013.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2020.50.417-460
Data publikacji: 2020-12-28 11:40:27
Data złożenia artykułu: 2018-07-20 09:22:22
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Karol Kasprowicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.