Hic finis Antoninorum nomini in re publica fuit. Śmierć cesarza Heliogabala i potępienie jego pamięci
Streszczenie w języku polskim
W artykule omówiono wydarzenia, które rozegrały się w Rzymie w dniu 12 marca 222 r. Został wówczas zamordowany cesarz M. Aurelius Antoninus, zwany również Heliogabalem. Razem z nim zabito jego matkę, Julię Soaemias, a także pewną liczbę osób z jego najbliższego otoczenia. Śmierć Heliogabala nie zakończyła jednak spirali przemocy, a Rzym po raz drugi w swojej historii stał się świadkiem pohańbienia zwłok cesarza, którym odmówiono prawa do godnego pochówku. Heliogabal nie tylko został brutalnie zamordowany, ale również pośmiertnie potępiony za pomocą ogłoszonej przez senat damnatio memoriae. Senatorowie zdecydowali, że z dokumentów i napisów, w których występowało nazwisko władcy, zostanie usunięty człon Antoninus. Zostały również zniszczone wizerunki cesarza. Sam Heliogabal po śmierci został wystylizowany jako uosobienie wszelkiego zła i jako prawdziwy potwór na tronie, i w taki sposób uwieczniony w historycznej pamięci w Rzymie.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Alföldy G., Zwei Schimpfnamen des Kaisers Elagabal: Tiberinus und Tractatitius, in: Ders., Die Krise des Römischen Reiches. Geschichte, Geschichtsbetrachtung und Geschichtsschreibung. Ausgewählte Beiträge, Stuttgart 1989.
Altmayer K., Elagabal. Roms Priesterkaiser und seine Zeit, Nordhausen 2014.
Barnes T.D., Ultimus Antoninorum, in: Bonner Historia-Augusta-Colloquium 1970, Bonn 1972.
Bering-Staschewski R., Römische Zeitgeschichte bei Cassius Dio, Bochum 1981.
Broise H., Thébert Y., Élagabal et le complexe religieux de la Vigna Barberini, ‘Mélanges de l'Ecole française de Rome. Antiquité’ 1999, 111.
de Arrizabalaga y Prado L., The Emperor Elagabalus: Fact or Fiction?, Cambridge 2010.
Frey M., Untersuchungen zur Religion und zur Religionspolitik des Kaisers Elagabal, Stuttgart 1989.
Heil M., Elagabal 218–222, in: Die römischen Kaiser. 55 historische Portraits von Caesar bis Iustinian, ed. M. Clauss, München 1997.
Herz P., Kaiserfeste der Prinzipatszeit, ‘Aufstieg und Niedergang der römischen Welt’ II 16.2, 1978.
Icks M., The Crimes of Elagabalus. The Life and Legacy of Romeʼs Decadent Boy Emperor, London–New York 2013.
Kettenhofen E., Die syrischen Augustae in der historischen Überlieferung: Ein Beitrag zum Problem der Orientalisierung, Bonn 1979.
Kienast D., Eck W., Heil M., Römische Kaisertabelle. Grundzüge einer römischen Kaiserchronologie, 6. überarbeitete Auflage, Darmstadt 2017.
Kindler A., The damnatio memoriae of Elagabal on City-Coins of the Near East, ‘Schweizer Münzblätter’ 1980, 30.
Królczyk K., Śmierć cesarza Heliogabala, in: Przemoc w świecie starożytnym. Źródła – struktura – interpretacje, eds. D. Słapek, I. Łuć, Lublin 2017.
Lambertz M., Varius Avitus, Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, VIII A.1, 1955, Sp. 391–404.
Łukaszewicz A., Antoninus the ΚΟΡΥΦΟΣ (Note on. P. Oxy. XLVI 3298.2), ‘Journal of Juristic Papyrology’ 1992, 22.
Łukaszewicz A., Ergänzende Bemerkungen zu P. Oxy LXVI 3298.2, ‘Journal of Juristic Papyrology’ 1993, 23.
Millar F., A Study of Cassius Dio, Oxford 1964.
Mrozewicz L., Damnatio memoriae w rzymskiej kulturze politycznej, in: Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej, eds. R. Gałaj-Dempniak, D. Okoń, M. Semczyszyn, Szczecin 2011.
Optendrenk T., Die Religionspolitik des Kaisers Elagabal im Spiegel der Historia Augusta, Bonn 1967.
Pferdehirt B., Römische Militärdiplome und Entlassungsurkunden in der Sammlung des Römisch-Germanischen Zentralmuseums, Mainz 2004.
Pietrzykowski M., Die Religionspolitik des Kaisers Elagabal, ‘Aufstieg und Niedergang der römischen Welt’ II 16.3, 1986.
Popkin M.L., The Architecture of the Roman Triumph. Monuments, Memory, and Identity, Cambridge 2016.
Ray Thompson G., Elagabalus: Priest-Emperor of Rome, Kansas 1972.
Riccardi L.A., The Mutilation of the Bronze Portrait of a Severan Empress from Sparta: ‘Damnatio memoriae’ or Christian Iconoclasm?, MDAI, Ath. Abt. 113, 1998.
Richardson L., A New Topographical Dictionary of Ancient Rome, Baltimore 1992.
Rowan C., Becoming Jupiter: Severus Alexander, the Temple of Jupiter Ultor, and Jovian Iconography on Roman Imperial Coinage, ‘American Journal of Numismatics. Second Series’ 2009, 21.
Rowan C., Under Divine Auspices. Divine Ideology and the Visualisation of Imperial Power in the Severian Period, Cambridge 2012.
Sommer M., Elagabal – Wege zur Konstruktion eines ‘schlechten’ Kaisers, ‘Scripta Classica Israelica’ 2004, 23.
Stuart Hay J., The Amazing Emperor Heliogabalus, London 1911.
Suski R., Jowisz, Jahwe i Jezus. Religie w Historia Augusta, Warszawa 2014.
Thomson M., Studies in the Historia Augusta, Bruxelles 2012.
Varner E.R., Mutilation and Transformation. Damnatio Memoriae and Roman Imperial Portraiture, Leiden 2004.
Vittinghoff F., Der Staatsfeind in der römischen Kaiserzeit. Untersuchungen zur ‘damnatio memoriae’, Berlin 1936.
Wallinger E., Die Frauen in der Historia Augusta, Wien 1990.
Whittaker C.R., Herodian in Two Volumes, vol. II: Books V–VIII, London–Cambridge (Mass.) 1970.
Zinsli S.Ch., Kommentar zur Vita Heliogabali der Historia Augusta, Bonn 2014.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2019.48.37-54
Data publikacji: 2019-12-23 08:28:49
Data złożenia artykułu: 2018-07-04 17:54:51
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Krzysztof Królczyk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.