Stereotypy etniczne we współczesnym polskim dyskursie publicznym

Marzena Marczewska

Streszczenie w języku polskim


Stereotyp traktuję jako rodzaj potocznej konceptualizacji rzeczywistości, składnik językowego obrazu świata i kodu językowo-kulturowego. W artykule koncentruję się na sposobach manipulowania wybranymi stereotypami etnicznymi (Niemca, Rosjanina, Żyda) we współczesnym polskim dyskursie publicznym. Wykorzystuję różnorodne dane językowe: tzw. dane systemowe i teksty (artykuły prasowe, posty internetowe, wypowiedzi polityków i internautów w mediach społecznościowych, teksty semiotycznie złożone: wypowiedzi graficzne i werbalno-graficzne). Pokazuję, jak negatywne elementy stereotypów wykorzystywane są w medialnej walce politycznej.


Słowa kluczowe


stereotypy, językowy obraz świata, manipulacja, język polityki

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Opracowania

Bartmiński J., Lappo I., Majer-Baranowska U., Stereotyp Rosjanina i jego profilowanie we współczesnej polszczyźnie, „Etnolingwistyka” 2002, 14.

Bartmiński J., Nasi sąsiedzi w oczach studentów, w: Narody i stereotypy, red. T. Walas, Kraków 1995.

Bartmiński J., Panasiuk J., Stereotypy językowe, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993.

Bartmiński J., Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego operacjonalizacji, w: Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa?, red. P. Czapliński, A. Legeżyńska, M. Telicki, Poznań 2010.

Bartmiński J., Zmiany stereotypu Niemca w Polsce. Profile i ich historyczno-kulturowe uwarunkowania, w: Profilowanie w języku i tekście, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin 1998.

Brzezina M., Polszczyzna Żydów, Warszawa–Kraków 1986.

Bystroń J.S., Megalomania narodowa, Warszawa 1935/1995.

Cała A., Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa 1992.

Chlebda W., O źródłach, celach i drogach postępowania etnolingwistycznego w badaniach porównawczych, „Studia Slavica. Slovanské Studie” 2010, 14.

Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu XIV–XVIII w., Warszawa 1986.

Girard R., Kozioł ofiarny, Łódź 1987.

Głowiński M., Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Kraków 2009.

Kamińska-Szmaj I., Judzi, zohydza, ze czci odziera. Język propagandy politycznej w prasie 1919–1923, Wrocław 1994.

Język w IV Rzeczypospolitej, red. M. Czerwiński, P. Nowak, R. Przybylska, Lublin 2010.

Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego, t. 8, Warszawa 1927.

Klemperer V., LTI. Notatnik filologa, Warszawa 2014.

Lappo I., Profilowanie stereotypu Rosjanina w polskim kręgu językowo-kulturowym, „Etnolingwistyka” 2002, 14.

Maksymiuk B., Wszędzie są ludzie i ludziska. Wspomnienia mieszkańców Krasiczyna i okolic z czasów II wojny światowej, „Etnolingwistyka” 2003, 15.

Marczewska M., Żyd – obraz utrwalony w języku, w: Z przeszłości Żydów polskich od XVI do końca XX wieku. Polityka – Gospodarka – Kultura – Społeczeństwo, red. R. Renz, J. Wijaczka, Kraków 2005.

Marczewska M., Swój i obcy w mieście – kilka uwag o stereotypie kielczanina (rzecz o stosunkach polsko-żydowskich), „Etnolingwistyka” 2007, 19.

Niebrzegowska-Bartmińska S., Aksjologiczne tło demonizacji przeciwnika w kampanii wyborczej 2007 roku, w: Język IV Rzeczypospolitej, red. M.. Czerwiński, P. Nowak, R. Przybylska, Lublin 2010.

Niewiara A., Moskwicin – Moskal – Rosjanin w dokumentach prywatnych. Portret, Łódź 2006.

Niewiara A., Polskie stereotypy narodowe w świetle badań diachronicznych, „LingVaria” 2010, 2 (10).

Niewiara A., Wyobrażenia o narodach w pamiętnikach i dziennikach z XVI–XIX wieku, Katowice 2000.

Pajdzińska A., My, to znaczy... (z badań językowego obrazu świata), „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2001, 66, 1.

Peisert M., Nazwy narodowości i ras we współczesnej polszczyźnie, w: Język a Kultura, t. 5, red. J. Anusiewicz, F. Nieckula, Wrocław 1992.

Pisarkowa K., Konotacja semantyczna nazw narodowości, „Zeszyty Prasoznawcze” 1976, 1.

Robins R.S., Post J.M., Paranoja polityczna: psychopatologia nienawiści, Warszawa 1999.

Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, wersja internetowa: http://www.sjpd.pwn.pl/ [dostęp: 26 I 2019].

Szaynok B., Polacy i Żydzi. Lipiec 1944 – lipiec 1946, w: Wokół pogromu kieleckiego, red. Ł. Kamiński, J. Żaryn, Kielce 2006.

Śpiewak P., Pięć lat po czwartej. Dlaczego wymyśliłem IV RP, „Polityka” 22/2010 (29 V 2010), wersja cyfrowa: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1506800,1,dlaczego-wymyslilem-iv-rp.read [dostęp: 9 VI 2018].

Tazbir J., Obraz Żyda w opinii polskiej XVI–XVIII wieku, w: Mity i stereotypy w dziejach Polski, red. J. Tazbir, Warszawa 1991.

Tyrpa A., Cudzoziemcy i obce kraje w dialektach polskich, Kraków 2011.

Zienkowska K., Stereotyp Żyda w publicystyce polskiej w drugiej połowie XVIII w., w: Lud żydowski w narodzie polskim. Materiały sesji naukowej w Warszawie 15–16 wrzesień 1992, red. J. Michalski, Warszawa 1994.

Strony internetowe

http://forum.pomorska.pl/modle-sie-za-rosyjskich-braci-i-wladimira-putina-t193810/page-11 [dostęp: 15 X 2017].

http://interwencjaprawna.pl/docs/ARE-116-uprzedzenia-mlodych-polakow.pdf [dostęp: 15 XII 2017].

https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/bartek-zwyciezca.html [dostęp: 15 XI 2017].

https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1506800,1,dlaczego-wymyslilem-iv-rp.read [dostęp: 9 VI 2018].

http://www.rp.pl/Platforma-Obywatelska/170819290-Biografia-Rozy-Thun-na-Wikipedii-zablokowana-Chcieli-zrobic-z-niej-Niemke.html [dostęp: 15 X 2017].

http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,18447691,dlaczego-5-tys-polakow-polubilo-mem-z-muzulmanami-i-torami.html [dostęp: 20 X 2017].

Okładki tygodnika „wSieci” („wSieci Prawdy”): nr 41 (45)/2013 [Prawie jak Goebbels]; nr 43 (47)/2013 [Nieznane zdjęcie – Smoleńsk 10.04.2010]; nr 40 (96)/2014 [Polska ma prawo żądać od Niemców 845 ml dol. Sensacyjne wyniki naszego śledztwa: Nigdy nie zrzekliśmy się odszkodowań za II wojnę światową]; nr 17 (126)/2015 [Lichwa platformersko-kremlowska. Powiązany z Moskwą gigant finansowy przejmuje rynek lichwiarskich pożyczek w Polsce. Przy wsparciu władzy]; nr 38 (147)/2015 [Ewa Kopacz urządzi nam piekło na rozkaz Berlina]; nr 2 (163)/2016 [Od Targowicy do KOD. Od carycy Katarzyny do Merkel. Spisek przeciw Polsce]; nr 44 (205)/2016 [Na smyczy Putina]; nr 12 (225)/2017 [Instrukcje do ataku na polski rząd przychodzą z zagranicy]; nr 13 (226)/2017 [Nadzorca z Niemiec redagował polskie gazety]; nr 30 (243)/2017 [Pięścią i zagranicą chcą zablokować naprawę Polski]; nr 32 (245)/2017 [6 bilionów dolarów są nam winni Niemcy za horror wojny]; https://www.wsieciprawdy.pl/archiwum.html [dostęp: 16 VII 2018].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2018.46.283-300
Data publikacji: 2019-04-25 10:00:39
Data złożenia artykułu: 2018-01-09 14:16:38


Statystyki


Widoczność abstraktów - 7793
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 15119

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2019 Marzena Marczewska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.