Metamorfozy historii lokalnej we Lwowie w latach 1869–1939

Andrzej Stępnik

Streszczenie w języku polskim


W latach 1869–1939 we Lwowie działało kilkuset historyków. Około 10% z nich zajmowało się historią regionu oraz należących do niego miast i wsi. Byli wśród nich amatorzy i profesjonaliści, tradycjonaliści i nowatorzy. Niektórzy z nich stali się autorami ciekawych innowacji w historiografii. Przyczynili się do rozwoju, popularyzacji nowatorskich badań lub sposobów prezentowania ich wyników. Miało to miejsce na gruncie: 1) historii społeczno-gospodarczej, 2) historii kobiet, 3) historii historiografii i 4) historii stosowanej (termin ten nie był wtedy znany). Wychodziły one poza kanon uprawianych w tych czasach specjalności i kierunków. Ramę interpretacyjną dla tych tendencji stworzyli Franciszek Bujak, Łucja Charewiczowa i Aleksander Czołowski. Ich dokonania powinny stać się podstawą do przewartościowania wielu obiegowych poglądów na temat historiografii regionalnej i lokalnej. Wskazują też na potrzebę zmodernizowania aparatury pojęciowej w badaniach nad historią historiografii.

Słowa kluczowe


Lwów; historia regionalna; historia lokalna; historia kobiet; historia historiografii

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bezwiński Z. J., Opisy społeczne zbiorowości terytorialnych Franciszka Bujaka, „Studia i Materiały do Dziejów Nauki Polskiej”, seria E, 1965, z. 1.

Budzyński Z., Franciszek Bujak (1875–1953), [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, red. J. Maternicki przy współpracy L. Zaszkilniaka, [t. I], Rzeszów 2007, s. 421–440.

Budzyński Z., Szkoła historii społeczno–gospodarczej Franciszka Bujaka na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, [w:] Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa w XIX i XX w., t. II, red. J. Maternicki, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2004, s. 309–328.

Bujak F., Dział historii gospodarczej, [w:] Muzea regionalne ich cele i zadania, książka zbiorowa, Warszawa 1928, s. 204–217.

Bujak F., Galicja, t. I–II, Lwów 1908–1910.

Bujak F., Limanowa. Miasteczko powiatowe w zachodniej Galicyi. Stan społeczny i gospodarczy, Kraków 1902.

Bujak F., Maszkienice. Wieś powiatu brzeskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno–Filozoficzny”, seria 2, t. XVI, Lwów 1901, s. 76–184.

Bujak F., O nauczaniu historii, zwłaszcza w szkołach zawodowych, [w:] Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie 28 XI–4 XII r., Lwów 1930, s. 625–632.

Bujak F., O pracy naukowej na prowincji nad zagadnieniami gospodarczymi, „Nauka Polska”, t. IV, 1923, s. 237–243.

Bujak F., Uwagi o potrzebach historii gospodarczej, „Nauka Polska. Jej Organizacja i Rozwój”, 1918, t. I, s. 275–286.

Bujak F., Wieś zachodniogalicyjska u schyłku XIX w., „Przegląd Prawa i Administracji”, R. XXIX, 1904, s. 53–111.

Bujak F., Żmiąca. Wieś powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne, Kraków 1903.

Charewiczowa Ł., Dziesięciolecie badań nad dziejami miasta Lwowa, „Kwartalnik Historyczny”, R. XLIII, t. II, 1929, s. 115–136.

Charewiczowa Ł., Est-il fonde d’ecrire une histoire specjale de la femmme? Warszawa 1933.

Charewiczowa Ł., Kobieta w dawnej Polsce do okresu rozbiorów, Lwów 1938.

Charewiczowa Ł., Mieszczka lwowska XVI w. Zofia Hanlowa, „Ziemia Czerwieńska” 1935, z. 1, s. 26–66.

Charewiczowa Ł., Z przeszłości Lwowianek, Warszawa 1935.

Chwalba A., O nowy kształt historycznych badań regionalnych – uwagi do tekstu Roberta Traby, [w:] O nowy model historycznych badań regionalnych, red. K. A. Makowski, Poznań 2007, s. 89–102.

Czołowski A., Jaworski F., Księga ławnicza miejska 1441–1448, Lwów 1921.

Czołowski A., Lwów w obrazach. Przeszłość i teraźniejszość, [cz. I], Historia Lwowa od założenia – do roku 1600, Lwów 1925.

Czołowski A., Lwów w obrazach. Przeszłość i teraźniejszość, [cz. II], Historia Lwowa od roku 1600 do roku 1772, Lwów 1927.

Friedberg M., Łucja Charewiczowa (1897–1943), „Kwartalnik Historyczny”, R. LXVI, 1939–1945, z. 3–4, s. 436–440.

Grabski A.F, Franciszek Bujak i historia gospodarcza (uwagi o metodologicznych poglądach uczonego), „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. IX, 1979, s. 101–124.

Hoszowski S., Ceny we Lwowie w latach 1701–1914, Lwów 1934.

Hoszowski S., Ceny we Lwowie w XVI i XVII wieku, przedm. F. Bujak, Lwów 1928.

Hoszowski S., Ekonomiczny rozwój Lwowa w latach 1772-1914, Lwów 1935.

Hoszowski S., Klęski elementarne i ceny w działalności Profesora Franciszka Bujaka, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, 29, 1974, seria A, dodatek.

Inglot S., Franciszek Bujak. Działalność naukowa i pedagogiczna. Referat wygłoszony na posiedzeniu żałobnym Wydziału Historyczno-Filozoficznego dnia 6 maja 1953 roku, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, [t.] 8, 1953, dodatek 3.

Janeczek A., Franciszek Bujak: historyk w nurcie życia, [w:] F. Bujak, Studya nad osadnictwem Małopolski, posł. A. Janeczek, Poznań 2001.

Kałwa D., Historia kobiet versus studia gender, s. 115–126.

Kusiak A., Łucja Charewiczowa – inicjatorka badań nad przeszłością kobiet polskich, [w:] Kobieta i kultura. Kobiety wśród twórców kultury intelektualnej i artystycznej w dobie rozbiorów i w niepodległym państwie polskim, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, t. IV, Warszawa 1996, s. 99–103.

Laszak E., Działalność naukowa Aleksandra Czołowskiego (1865–1944), Łódź 2004.

Madurowicz–Urbańska H., Franciszek Bujak – o nowy kształt historii, [w:] F. Bujak, Wybór pism, red. eadem, t. I, Warszawa 1976, s. 12–19.

Madurowicz–Urbańska H., Historia gospodarcza w Polsce jako dyscyplina uniwersytecka. Okres organizacyjny 1905/6-1921/1922. Koncepcja i program, Warszawa, 1974.

Madurowicz–Urbańska H., Łucja Charewiczowa i jej Lwów, [w:] Kraków – Małopolska w Europie Środka. Studia ku czci profesora Jan M. Małeckiego w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. K. Broński, J. Purchla, J. Szpak, Kraków 1996.

Madurowicz–Urbańska H., Stan badań nad historią Lwowa w latach 1772–1918, „Rocznik Naukowo–Dydaktyczny” Wyższa Szkoła Pedagogiczna im Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Prace historyczne XIII, Studia z dziejów Małopolski w XIX i XX wieku, red. L. Mroczko, Kraków 1992, s. 31–43.

Malczewska–Pawelec D., Łucja Charewiczowa (1897–1943), [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, t. II, red. J. Maternicki, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2014, s. 517–534.

Malczewska–Pawelec D., Łucja Charewiczowa jako badaczka i propagatorka historii regionalnej, „Wieki Stare i Nowe”, w druku.

Mękicki R., Mennica lwowska w latach 1656–1657, Lwów 1932.

Mikułowska C. [Ł. Charewiczowa], Ukraiński ruch kobiecy, Lwów 1937.

Papée F., Historia miasta Lwowa, Lwów 1894.

Pawelec T., Trzy wizje dziejów – F. Bujak, M. Handelsman, J. Rutkowski, [w:] Środowiska historyczne II Rzeczypospolitej, red. J. Maternicki, cz. V, Warszawa 1990, s. 166–186.

Pisulińska J., Lwowskie środowisko historyczne w okresie międzywojennym (1918–1939), Rzeszów 2012.

Rachwał S., Jan Alenpek i jego „Opis miasta Lwowa” z początku XVII w., „Wschód”, t. VI, Lwów 1930.

Samsonowicz H., Historiografia regionalna w Polsce po II wojnie światowej, „Kwartalnik Historyczny” R. XCIV, 1987, z. 1, s. 279–292.

Sierżęga P., Kazimierz Tyszkowski (1894–1940). Z dziejów nauki polskiej w międzywojennym Lwowie, Rzeszów 2011.

Skoczek J., Dotychczasowy stan badań nad historią Lwowa, „Kwartalnik Historyczny”, R. XXXIX, 1925, nr 2, s. 336–350.

Stępnik A., Historia regionalna i lokalna w Polsce 1918-1939. Badania i popularyzacja, Warszawa 1990.

Stępnik A., Trzy modele historii regionalnej w nauczaniu szkolnym, [w:] Historia. Społeczeństwo. Wychowanie, red. J. Maternicki, M. Hoszowska, P. Sierżęga, Rzeszów 2003, s. 61–70.

Suchumiel J., Łucja Charewiczowa (1897–1943). Życie i dzieło, Częstochowa 2001.

Toczek A., Historycy amatorzy i popularyzatorzy popularni we Lwowie (1860–1918), [w:] Lwów: Miasto-społeczeństwo-kultura, t. V, Ludzie Krakowa, red. K. Karolczak, Kraków 2005, s. 311–321.

Toczek A., Lwowskie środowisko historyczne i jego wkład w kulturę książki i prasy (1860–1918), Kraków 2013.

Toczek A., Środowisko historyków lwowskich w latach 1860–1918, „Prace Komisji Historii Nauki”, Polska Akademia Umiejętności, t. VI, Kraków 2004, s. 123–165.

Toczek A., Zainteresowania twórcze lwowskiego środowiska historycznego okresu autonomii galicyjskiej w zakresie nauk pomocniczych historii, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia, t. IX, 2011, s. 133–147.

Traba R., Historia stosowana jako subdyscyplina akademicka. Konteksty i propozycje, [w:] Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, red. E. Domańska, R. Stobiecki, T. Wiślicz, Kraków 2014, s. 143–164.

Walawender A., Badanie klęsk elementarnych. Metoda i znaczenie, Lwów 1931.

Walawender A., Kronika klęsk elementarnych w Polsce i krajach sąsiednich w latach 1430–1586, Lwów 1932.

Winnicka H., Lwowskie środowisko historyczne 1918–1939, [w:] Środowiska historyczne II Rzeczypospolitej, cz. V, red. J. Maternicki, Warszawa 1990, s. 121–137.

Wnęk J., Rozwój badań nad historią regionalną Galicji, [w:] Galicja 1772–1918. Problemy metodologiczne, stan i potrzeby badań, red. A. Kawalec, W. Wierzbieniec, L. Zaszkilniak, t. 1, Rzeszów 2011, s. 75–99.

Woleński M., Wkład Profesora Franciszka Bujaka do metodologii badań historycznych, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, seria A, 1974, 29, dodatek.

Zima I., Aleksander Czołowski 1865–1944. Luminarz lwowskiej kultury, Gdynia 2011.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2015.39.205
Data publikacji: 2015-12-16 11:31:45
Data złożenia artykułu: 2015-12-10 11:57:40


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1774
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 1168

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Andrzej Stępnik

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.